Mirza Ali - Turkipedia

Mirza Ali ("Mirza Ali Muhammedi" adıyla da bilinir; Farsça:مرزا علي ) İranlı ressam. 16. yüzyılda yaşamıştır.

Hayatı

Mirza Ali'nin doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemekle beraber, yaklaşık 1510 yılında Tebriz'de doğduğu ve 1576 yılından önce de öldüğü bilinmektedir.

Safevi tarihçisi Kadı Ahmet ressamın genç yaşta babasının gözetiminde I. Tahmasp'ın saray kütüphanesinde çalışmaya başladığı bilgisini verir.

Mirza Ali İran Şahı I. Tahmasp döneminde 1530'lu yıllarda Tebriz'de saray kütüphanesinde minyatür yapmaya başlamıştır. 16. yüzyıl Safevi resminin en iyi örnekleri bu kütüphanede ortaya çıkmıştır.

Mirza Ali'nin daha sonra 1550'li yıllardan itibaren Sultan İbrahim Mirza için çalışmaya başladığı tahmin edilmektedir. Zira aynı dönemde I. Tahmasp artık kendini bütünüyle dine vermişti ve resim sanatına ilgisini kaybetmiş bulunuyordu. Fakat sonrasında başkenti Kazvin'e taşıyan I. Tahmasp ressamlık atölyesinin yeniden açılmasını buyurur ve Mirza Ali hükümdarın en sevdiği ressamlardan biri olmaya devam eder.

Mirza Ali'nin hayatının son yıllarına ilişkin fazla bilgi bulunmamaktadır.

Sanatı

Kadı Ahmet, ressamı şu sözlerle över: "Ustad Sultan Muhammet Nizamettin'in oğlu Mevlana Mirza Ali'nin resim sanatında bir eşi ve dengi yoktur. Resimde kimsenin kolay kolay ulaşamayacağı bir mertebeye ulaşmıştır."

Osmanlı tarihçisi Mustafa Ali de Mirza Ali'yi en iyi ressamlar listesinde bir numaraya koymuştur.

Mirza Ali çağdaşları Muhammedi ve Şeyh Muhammet gibi ressamlarla beraber 16. yüzyıl İran resminin en önemli temsilcilerindendir. Tüm bu ressamların çalışmaları ve sanata getirdikleri yeniliklerle 17. yüzyılın büyük sanatçısı Rıza Abbasi'nin öncüleri ve habercileri olduğu kabul edilmektedir.

Eserleri

Mirza Ali'nin elde olan eserlerinden en eskileri Nizami Hamse'sinin I. Tahmasp'ın emriyle 1539-1543 yılları arasında istinsah edilmiş kopyasına çektiği iki minyatürdür.

Mirza Ali genç yaşına rağmen bu önemli projede saray kütüphanesinin usta ressamları Ağa Mirek, Mir Seyit Ali ve babası Sultan Muhammet Nizamettin'le beraber çalışmıştır. Aynı yazmada toplam 14 adet minyatür yer almaktadır. Mirza Ali'nin minyatürlerinde sanat tarihi araştırmacılarına göre psikolojizm unsurları gözlemlenmektedir ve bu durum dönemin İran minyatür sanatı için bir yeniliktir.

Yine aynı noktadan hareketle birtakım başka eserlerin de Mirza Ali'ye ait olabileceği öne sürülmüştür. Sanat tarihçilerinden bazıları Mirza Ali'nin 1530-1540 yıllarında yine I. Tahmasp'ın emriyle istinsah edilen Şehnâme üzerinde de çalışmış olabileceğini öne sürmüşlerdir.

Mirza Ali'nin çalışmaları Sankt-Peterburg, Londra, Washington, New York, Boston gibi kentlerin müzelerinde muhafaza edilmektedir.

Edebiyat listesi

Welch, S. C. Persian Paintings: Five Royal Safavid Manuscripts of the Sixteenth Century. N-Y. 1976
Dickson M.B./Welch S.C. The Houghton Shahnameh. vol. 1—2, Cambridge, Mass. 1981.

Wikimedia Commons'ta Mirza Ali ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

Osmanlılar’da resim için “nakış” ya da “tasvir” tabirleri kullanılırken minyatür sanatçıları için de ressam anlamında nakkaş ya da musavvir ismi kullanılmıştır. Minyatürler daha çok kitapları resimlemek amacıyla faaliyet gösterdiğinden resimlerin ebatları küçük tutulmuştur.

Mirza, Arapça "emir" kelimesiyle Farsça "zade" ekinin birleşmesiyle oluşmuş soyluluk içeren bir unvan.

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

Minyatür, kendine has bir biçimi olan resim çeşididir.

Osmanlı Ordusu'nun doğuya yönelik en büyük ve en uzun süreli askerî harekâtlarından biridir. Irâk-ı Acem olarak adlandırılan İran'ın kuzeybatı kesimiyle, Irâk-ı Arap olarak adlandırılan Bağdat ve yöresine girilmesi sebebiyle tarihi kaynaklarda Irakeyn Seferi olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rıza Abbasi</span> nakkaş, hattat ve ressam (minyatür ustası)

Agha Reza Reza-e Abbasi, I. Şah Abbas yönetimindeki Safevi döneminin gözde okulu, İsfahan Okulu'nun en tanınmış nakkaş, ressam ve hattatıdır.

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

Muhammed Hüdabende veya Hudabende, Muhammed Şah, Sultan Muhammed, 1578 ve 1587 yılları arasında hükümdarlık yapmış Safevî Devletinin 4. şahı.

Dost Muhammed, Fars ressam, hattat ve sanat tarihçisi.

Alikulu Cabbadar Gürcü asıllı İranlı ressam. 17. yüzyıl sonuyla 18. yüzyıl başlarında yaşamıştır.

Muhammed Zaman İranlı ressam. 17. yüzyılda yaşamıştır.

Osmanlı minyatür sanatı Osmanlı saray kültürünü yansıtarak el yazmaları gibi lüks öğeleri süsleyen genelde Padişah ve diğer yüksek mertebelilere sunulmuş bir sanat şeklidir. Minyatür sanatı İslam dünyasında özellikle yer bulmuş bir saray sanatıdır. Yüksek gelişmişliğe ve kapsamlılığa, geç Orta Çağ'da İran, Irak, Orta Asya ve Anadolu'da bulunan Türk ve Pers hanedanlıkları dönemlerinde erişmiştir. Osmanlı miniyatür sanatı, hep birlikte kitap sanatı olarak anılan Hat, Nakş, Tezhip, Ebru ve Cilt gibi birbiriyle ilişkili geleneksel sanatlardan biridir.

Elkas Mirza, Safevi şahzadesi ve Şirvan Beylerbeyi, Şah Tahmasb'a karşı isyanın lideri. Elkas Mirza, Şah İsmail'nin hayatta kalmış dört oğlundan biridir.

Siyavuş Beg Gurci, Siyavuş ya da Siyavuş Beg, Gürcü kökenli İranlı minyatürcüdür. Dramatik peyzaj unsurları içeren ve iyi tasarlanmış minyatürleriyle tanınır.

1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı, 18. yüzyılda Osmanlı Devleti ile İran'daki Safevi Hanedanı arasında yapılmış olan bir savaştır.

Ali Gapu Sarayı, İran'ın İsfahan şehrinde bulunan Safeviler dönemine ait imparatorluk sarayıdır. Nakş-ı Cihan Meydanı'nın batı tarafında, Şeyh Lütfullah Camii'nin karşısında yer almaktadır. Bu saray kırk sekiz metre yüksekliğinde ve 6 katlıdır. Saray, Safevi Hanedanı'nın imparatorlarının resmi ikametgâhı olarak hizmet etmiştir. UNESCO, kültürel ve tarihi önemi nedeniyle hem saray hem de meydanı, Dünya Mirası Alanı olarak ilan etti. Saray kırk sekiz metre yüksekliğinde olup her birine zorlu bir döner merdivenle erişilebilen altı kata sahiptir. Altıncı katta, müzik salonu, duvarlarda sadece estetik değil aynı zamanda akustik değeri olan derin dairesel nişler bulunur. Ali Gapu, Safevi mimarisinin en iyi örneği ve İslam mirasının bir sembolü olarak kabul edilmektedir.

Prens İbrahim Mirza, Sultan İbrāhīm Mīrzā, Ebu'l Fat'h Sultan İbrahim Mirza, amcası ve kayınpederi Şah Tahmasb'ın gözdesi olan Safevi hanedanı prensiydi. Kütüphanesinin ve sanat koleksiyonunun çoğu cinayete kurban gittikten sonra karısı tarafından yok edilmiştir. Yine de koleksiyonundan günümüze kadar gelen eserler vardır ve bunların arasında şair Molla Cami'nin şu anda Washington DC'deki Freer Sanat Galerisi'nde bulunan Haft Awrang'ın el yazması da yer almaktadır.

Mehinbanu Sultan (1519-1562), İran Şahı I. İsmail ile Taçlı Begüm'ün küçük kızıydı. Şah Tahmasb'ın en küçük kız kardeşiydi. Kardeşinin hükümdarlığı sırasında büyük etkisi oldu ve onun siyasi danışmanlığını yaptı.

Sadık Bey Sadıki, Safevi dönemi ressamı, şairi, biyografi yazarı, askeri ve minyatürcüsü olmuştur. 1533 yılında Tebriz'de doğdu, Kazvin'e yerleşmeden önce birkaç yılını gezgin bir derviş olarak geçirdi ve burada Şah sarayında çeşitli görevlerde bulundu. Nihayetinde 1596'da Şah kütüphanesindeki görevinden azledildi ve 1610'da İsfahan'da ölmeden önce son yıllarını kendi yazılarına odaklanarak geçirdi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.