İçeriğe atla

Mirmehdi Han Kasımlı-Afşar

Mirmehdi Han Kasımlı-Afşar
İrevan Hanlığı'nın I. Hanı
Görev süresi
1747-1748
Yerine gelenHasanali Han
Kişisel bilgiler
Dini İslam

Mirmehdi Han - 1747'den 1752'ye kadar hüküm süren İrevan Hanlığı'nın ilk hanı.[1] Nadir Şah'ın ölümünden sonra iktidara gelmiştir. Ancak bazı kaynaklarda Nadir Şah döneminde bile İrevan hakimi olduğu yazılmaktadır. Mirmehdi Han aslen Azerbaycan Türklerinin Afşar boyunun Kasımlı tayfasındandır.[2][3][4]

Hayatı

1747 yılının Temmuz ayında, Nadir Şah'ın ölümünün ardından, Nadir Şah'ın İmparatorluğu büyük bir karmaşa dönemine girdi ve taht için farklı iddialar ortaya atıldı. Bu karmaşanın sonucunda Nadir Şah'ın kardeşinin oğlu olan Alikulu Han, Adil Şah adı altında kendisini şah ilan etti.[4] Ancak bu yeni şah, feodal beyliklerin oluşmasını engelleyemedi.

Bu sırada Tebriz'in hükümdarı Amiraslan Han, İrevan'daki ayaklanmayı bastırmak için Mir Mehdi Han Afşar'ı gönderdi.[2] Ancak sonunda Mir Mehdi Han, isyancılarla anlaştı ve onlara liderlik etmeye başladı.[5] Çevresine Afşar savaşçılarını da dahil ederek yaklaşık 30.000 kişilik bir ordu kurdu ve Amiraslan Han'a karşı geldi. Birleşik ordu Urmiye'yi kuşattı ve oradaki hazineyi ele geçirip aralarında paylaştı.[4] Kısa bir süre sonra, kardeşi Adil Şah'ı devirerek onun yerine gelen İbrahim Şah, Amiraslan Han'ı mağlup etti ve öldürdü.

Topraklarını genişletme politikası izleyen Mir Mehdi Han, 1748 yılında yeniden Urmiye'ye saldırdı. Urmiye Hanı Feth Ali Han mağlup oldu ve anlaşmaya göre kendi topraklarından bazı yerleri Mir Mehdi Han'a devretmek zorunda kaldı.[6]

P. Butkov, 1749 yılının Ağustos ayının başlarında, İrevan ve Gence'den gelen Ermenilerin Çar'ın yanına giderek Çar Teymuraz'a tabi olacaklarını ve beş bin ruble vergi ödeyeceklerini söz verdiğini yazıyor.[6] Ancak kısa bir süre sonra, 1749 yılının yazında, İrevan Hanlığı, Karabağ Hanı Penahali Han'ın 4.000 kişilik ordusunun saldırısına uğradı. Penahali Han, İrevan Hanlığı sınırlarına girdi ve Eçmiyazin bölgesine gönderildi. Bu sırada Gürcü Kralı II. Erekle, bölgeye ordu gönderdi ve onlara Karabağ ordusuyla savaşmayı emretti. Penahali Han mağlup oldu ve geri çekilmek zorunda kaldı.[7]

Mir Mehdi Han, çarla gizli temasları olduğu gerekçesiyle kendi hanlığında yaşayan az sayıdaki Ermenileri cezalandırmaya karar verdi. Bu bahaneyle Karabağ Kralı Penahali Han, 1749 yılının Eylül ayında 25.000 kişilik güçlü bir ordu ile İrevan'a saldırdı. Direnemedi Mir Mehdi Han, Teymuraz'la anlaştı. 22 Kasım'da Gürcü ordusu İrevan'ı terk ederek geri döndü.

1751 yılında Urmiye Hanı Feteli Han, müttefiki olan Azad Han Afgan'ı İravan'a gönderdi. Yardım isteyen Mir Mehdi Han'a Gürcü hükümdarı II Erekle yardım etti ve Kazah ve Borçalı kabilelerini ona gönderdi. Urmiyalılar mağlup oldu ve geri çekildiler.[8]

Hanlığında Mir Mehdi Han'ın zayıflamasından faydalanan Feth Ali Han, İrevan'ı tamamen ele geçirmek istedi. Azad Han'ın liderliğindeki güçlü bir 30.000 kişilik ordu, İrevan'ı kuşattı. Gürcü kralı müttefikinin yardım etse de savaşta mağlup oldu.[5] Böylece Mir Mehdi Han tahttan indirildi ve Halil Han Özbek, 1752 yılında İrevan Hanlığı'nın hükümdarı olarak atandı.[9][5][10]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "İrəvan xanlığı". www.ens.az. 21 Şubat 2019. 23 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023. 
  2. ^ a b Çingizoğlu 2008.
  3. ^ "Mirmehdi xan Qasımlı-Əfşar". www.wikimedia.az-az.nina.az. 1 Ağustos 2021. 12 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023. 
  4. ^ a b c Mirzəyev 2016, s. 222-230.
  5. ^ a b c Mirzəyev 2016, s. 228-229.
  6. ^ a b Qaliboğlu 2020, s. 13.
  7. ^ Cavanşir 1959.
  8. ^ Qarayev 2016, s. 57–58.
  9. ^ Qarayev 2016, s. 52.
  10. ^ Tarix İnstitutu 2010, s. 52.

Kaynak

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afşar boyu</span> Oğuz Türklerinin yirmidört boyundan biri

Afşar boyu veya Avşar boyu, Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud'a göre Divân-ı Lügati't-Türk'teki yirmi iki Oğuz bölüğünden diye tanımladığı altıncısıdır. Bu boyların Bozoklar kolundan Oğuz Kağan'ın oğlu Yıldız Han'ın dört oğlundan en büyüğü olan Afşar'ın soyundan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Karabağ Hanlığı</span>

Karabağ Hanlığı, 1748-1805 yılları arası bugünkü Azerbaycan topraklarında yer almış ve İran'ın Kaçar Hanedanı egemenliği altında fiilen bağımsız olmuş Azeri feodal devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Nadir Şah</span> 1. Afşar Devleti Şahı

Nadir Şah Afşar, Afşar İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Türkmen şahtır. İran tarihinin en güçlü hükümdarlarından biri kabul edilip, 1736'dan 1747'deki suikastına kadar Afşar İmparatoru ve İran şahı olarak hüküm sürmüştür. Batı Asya, Güney Kafkasya, Orta Asya ve Güney Asya'da birçok seferde savaşmıştır. Askeri dehası nedeniyle, bazı tarihçiler onu İran'ın Napolyonu veya İkinci İskender olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Revan Hanlığı</span> 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren Türk hanlığıdır. Kökeni Türk olan hanlığın bayrağında elinde kılıç tutan bir aslan sembolü vardır.

Revan Hanlığı, merkezi günümüzdeki Erivan şehrini başkent olarak seçen ve 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren hanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Nahçıvan Hanlığı</span>

Nahçıvan Hanlığı, 1747-1828 yılları arası bugünkü Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve eskiden Daralagez veya Daralagöz olarak bilinen Ermenistan'ın Vayots Dzor ilinin oluşturduğu topraklarda, Syunik ile Aras Nehri arasındaki vadide var olmuş feodal devlettir. Bulunduğu dönemdeki Revan Hanlığı, Karabağ Hanlığı ve Maku Hanlığı ile sınırları vardır. Hanlık, bölgede yaşayan Azerbaycanlı olan Kangarlı Hanedanı tarafından yönetilmiştir. Hanlığın nüfusu çoğunlukla Müslüman'dır. Bu Müslüman nüfus içinde Azeriler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Hanlığı</span>

Karadağ Hanlığı, 1747 yılında bugün İran'a bağlı Azerbaycan bölgesindeki Karadağ (Karacadağ) topraklarında kurulmuş feodal devlettir. Karadağ kelimesi büyük dağ veya dağlık yer anlamına gelmektedir. Hanlığın başkenti Ahar şehri olup bir ara Kürdeşt'e taşınmıştır. Hanlığın batısında Hoy Hanlığı, doğusunda Lenkeran Hanlığı, kuzeyinde Karabağ Hanlığı, güneyinde Tebriz Hanlığı ve Erdebil Hanlığı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Şeki Hanlığı</span> Azerbaycanda kurulmuş bir hanlık

Şeki Hanlığı ya da Nuha Hanlığı adları da verilen Azerbaycan hanlıklarından biri 1747 tarihinde kurulmuş ve 1819'de kadar yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Talış Hanlığı</span> Azerbaycan hanlığı

Talış Hanlığı, 1747-1826 yılları arasında hüküm süren Azerbaycan hanlıklarından biri.

<span class="mw-page-title-main">Urmiye Hanlığı</span>

Urmiye Hanlığı, 18. yüzyılın ortaları ve 1868-1869 yılları arası, merkezi Urmiye şehri olan, Güney Azerbaycan'ın batısındaki en nüfuzlu Azeri hanlıklarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Feth Ali Şah</span>

Feth Ali Şah, Kaçar Hanedanı'ndan olup 1797-1834 yılları arasında İran'da hüküm süren ikinci şah. Yönetimi sırasında Kuzey Kafkasya'yı Gülistan ve Türkmençay Antlaşması'yla geri alınamayacak şekilde Rusya'ya bırakmıştır. Feth Ali Şah Tarihçi Joseph M. Upton'a göre, "uzun sakalıyla, ince beliyle, evlatlarıyla İranlılar arasında meşhurdur." Feth Ali Şah'ın saltanatının sonlarında, ekonomik sıkıntılar, askeri ve teknolojik yükümlülük İran'ı parçalanmanın eşiğine getirdi, ölümünden sonra yaşanan taht mücadelesiyle çözülme hızlandı.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

Feth Ali Han Afşar, Urmiye Hanlığı'nın kurucusu ve Nadir Şah'ın amcasının oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Penahali Han</span>

Penah Ali Han, Azerbaycan'ın Terter şehrinde doğan Karabağ Hanlığı'nın kurucusu ve ilk hanıdır.

Kara Han, Talış Hanlığının ikinci hükümdarı.

I. Mirza Muhammed Han, Bakü Hanlığı'nın kurucu hanıydı.

<span class="mw-page-title-main">1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1730-32 yılları arasında yapılmış savaş

1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı, 18. yüzyılda Osmanlı Devleti ile İran'daki Safevi Hanedanı arasında yapılmış olan bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Afşar İmparatorluğu</span> 1736-1796da Horasan Türk kökenli İran Şahlığı

Afşar İmparatorluğu, Safevi devletinin çöküşünden sonra kurulan Türkmen devletidir. Devletin kurucusu Horasan Türkü olan Nadir Şah Afşar'dır. Nadir Şah'ın devletteki otoritesinin arttığını gören II. Tahmasb, kendi otoritesini artırmak için 1731'de Osmanlıların üzerine yürüdü. Ancak muharebede alınan yenilginin ardından Revan, Osmanlıların eline geçti. Nadir Şah, 1732'de II. Tahmasb'ı iktidardan indirdi ve yerine oğlu III. Abbas'ı getirdi. Nadir Şah, III. Abbas'ın Mart 1736'da tahttan indirilmesinin ardından "Şah" sıfatıyla taç giydi. Böylelikle İran'da Safevî Hanedanı resmen son buldu ve Afşar Hanedanı dönemi başladı.

Nadir Şah Afşar'ın Semerkant'ı ele geçirmesi - Nadir Şah'ın Orta Asya seferi sırasında bölgenin siyasi ve ekonomik merkezlerinden biri olan Semerkant'ı ele geçirmesi olarak biliniyor.

<span class="mw-page-title-main">İbrahimhalil Han Sarayı</span>

İbrahimhalil Han Sarayı veya İbrahimhalil Han Şatosu, Şuşa şehrinin güneydoğu kesiminde, Taşaltı köyü yakınlarında bulunan tarihi bir saraydır. Bazı kaynaklarda sarayın, İbrahimhalil Han döneminde Han'ın ikametgâhı olmasıyla ilgili olarak Karabağ Han Sarayı olarak da anılıyor.

Hasan Ali Han Kaçar, 1755-1759 yıllarında İrevan Hanlığı'nın hükümdarı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.