İçeriğe atla

Mir Yakub Dulatoğlu

Mir Yakub Dulatoğlu
Міржақып Дұлатұлы
Doğum25 Kasım 1885(1885-11-25)
Sarıkopa, Torgay
MeslekYazar, Şair, siyasetçi
MilliyetKazak (Türk)
Edebî akımRealizm

Mir Yakub Dulatoğlu (Kazak Türkçesi: Міржақып Дұлатұлы; d. 25.11.1885, Torgay;, 05.10.1935) — Kazak siyasetçi, yazar, şair. Ulusal bağımsızlık ve Alaş Hareketinin üyesi. Ayrıca eserlerinde şu müstear adları da kullanmıştır: Madiyar, Azamat, Tayminer, Argın balası, Türk balası.

Hayatı

Doğum yeri- Torgay üyezinin, Sarıkopa oblastının birinci köyü (şimdiki Kostanay ilinin Jankeldi ilçesine bağlı "Kızbel" köyü). Babası — Dulat bölgesinde adı bilinen Şeber kişidir. Annesi- Dameş ise ses sanatçısıdır. Babası çocukları küçükken hemen mahalle mektebine verir. Başlangıçta çocuk Mir Yakub, köy mollasından eğitim öğretim almıştır. Hat öğrendi. 2 yıl okumadan sonra 1897-1902 yılları, köy mektebinde Rusça okutan Mukan öğretmenden ders almaya başlar.

1906 yılında Petersburga gitti. 1907 yılında Peterburgda çıkan "Serke" gazetesine “Jastarğa" adlı şiiri, "Bizdin maksatımız" adlı makalesi yayınlandı. 1909 yılında Petersburg'da M. Dulatoğlu'nun "Uyan, Kazak!" adlı şiirler antolojisi yayınlandı. Bu kitapta çarlık rejimi, mutlakiyet yönetimi büyük bir şekilde eleştirmiştir.

1913 yılında Ahmet Baytursınulı ile birlikte "Kazak" gazetesinin çıkarmışlardır. 1920 yılında Taşkent'e gelip "Ak Yol" gazetesinde çalışmıştır. 1922-1926 yıllarında Orenburgda bir enstitüde öğretmenlik yapmıştır. 1928 yılı sonundan itibaren çok sayıda Kazak Türk aydınlarıyla birlikte hapsedildi. 1935 yılında ölmüştür.

Şiirleri

İlk şiirleri halk sevgisi ile başlar. Halkının derdine ortak olur. Şair Mir Yakub, "Uyan, Kazak!" adlı ölümsüz şiirler kitabında bu yönde yazar. Rus sömürgeciliğine karşı Türklük duygusu ile Kazak halkının milli şuurunu yükseltmeye çalışır. Babam Kazak, annem Kazak, ben neden Kazaklıktan gizleneyim, diye yazdığı aşağıdaki şiirin dörtlüğü buna misaldir:

Alıstan Alaş dese attanamın,
Kazaktı Kazak dese maktanamın.
Bolğanda akem Kazak, şeşem Kazak -
Men nege, Kazaktıktan saktanamın?!

Artık Kazak Türklerinin gözünü açıp, uyanmasını ve başını kaldırmasını ister. Çünkü yurt işgalde, yer gitti, din sahipsiz, durum iç açıcı değildi.

Közindi aş, oyan, Kazak, köter bastı,
Ötkizbey karangıda beker castı.
Cer ketti, din naçarlap, hal haram bop,
Kazak halkım, endi catuv caramas.

Eserleri

  • Oyan! Qazaq!, 1909
  • Baqitsiz Jamal, 1910
  • Azamat, 1913
  • Terme, 1915
  • Esep Kurali, 1922
  • Kiyragat Kitabi, 1924

Mir Yakub Dulatoğlu hakkında filmler

  • 1993;— «Mirjаqıptıñ оrаluwı» rejiysseri: Q.UWmаrоv

Jаnrı: “Derekti fiylm” Öndiris: “Qаzаqtelefiylm”

  • 1994;— «Аlаş tuwrаlı söz» Аlаşоrdа rejiysseri: Q.UWmаrоv

Jаnrı: “Derekti fiylm” Öndiris: “Qаzаqtelefiylm”

  • 2009;— «Аlаşоrdа» Аlаşоrdаrejiysseri: Q.UWmаrоv

Jаnrı: “Derekti fiylm” Öndiris: “Qаzаqfiylm” Şäken Аymаnоv аtındаğı

İlgili Edebiyat

  • Tomohiko Uyama, The Geography of Civilizations: Chapter 3-A Spatial Analysis of the Kazakh Intelligentsia's Activities, From the Mid-Nineteenth to the Early Twentieth Century.
  • Aşur Özdemir (Çev.), Kazak Turklerinin Buyuk Edibi, Mirjakip Dulatuli, Bilim ve Kültür Dergisi (bilig-3/Fall, Istanbul,1996)[1]

Kaynakça

  1. ^ "Kazak Türkleri'nin Büyük Edibi Mirjakıp Duvlatulı". 3 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ömer Seyfettin</span> Türk yazar

Ömer Seyfettin, Türk yazar, şair, asker ve öğretmen. Türk edebiyatının önde gelen hikâye yazarlarındandır. Türk kısa hikâyeciliğinin kurucu ismi, ayrıca edebiyatta Türkçülük akımının kurucularından olup, Türkçede yalınlaşmanın savunucuları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Edip Cansever</span> Türk şair

Edip Cansever, tam adıyla Ömer Edip Cansever,, Türk şairdir. Tam adı Ömer Edip Cansever olsa da, Ömer adını ilk şiirleri ve ilk şiir kitabı dışında hiç kullanmadı.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Seyfi Orhon</span> Türk şair, gazeteci, yazar, yayımcı, siyaset adamı

Orhan Seyfettin Orhon, Türk şair, gazeteci, yazar, yayımcı, siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Emin Yurdakul</span> Türk şair ve milletvekili

Mehmet Emin Yurdakul, Türk şair ve milletvekili. "Türk Şairi", “Millî Şair” olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Ferit Tek</span> Türk politikacı

Ahmet Ferit Tek, Türk siyasetçi, diplomat, fikir adamı.

<span class="mw-page-title-main">Yakup Kadri Karaosmanoğlu</span> Türk yazar, diplomat

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Türk yazar ve diplomattır. Türk Dil Kurumunun kurucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">Halide Edib Adıvar</span> Türk yazar, öğretmen ve politikacı (1884–1964)

Halide Adıvar, Türk yazar, siyasetçi, akademisyen ve öğretmen. Halide Onbaşı olarak da tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Aka Gündüz</span> Türk yazar, gazeteci ve siyasetçi (1886 - 1958)

Aka Gündüz,, Türk yazar, gazeteci ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Nabizâde Nâzım</span> Tanzimat Dönemi eserler veren Osmanlı-Türk yazar

Nabizâde Nâzım, Osmanlı Türkü Tanzimat dönemi yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alaş Orda</span>

Alaş Orda, 1910'lu ila 1920'li yıllar arasında Kazakların ve Kırgızların ilan ettikleri bir devletin ve buna yol açan harekâtın adı. Resmen 1928 yılına kadar var olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Alaettin Gövsa</span> Türk yazar, şair, eğitimci, mizahçı ve siyasetçi (1889 - 1949) Hayatı boyunca hemen her türlü edebiyat dalında yapıt vermiş değerli bir eğitim insanıdır

İbrahim Alaettin Gövsa , Türk yazar, şair, eğitimci, mizahçı ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Tahir Karauğuz</span>

Tâhir Karauğuz, Türk edebiyatında, Kuvay-ı Milliyeci bir şair, yazar, gazeteci ve siyasetçi olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Şahabettin Süleyman</span> Türk yazar (1885 - 1921)

Şahabettin Süleyman,, Türk yazar.

Hüseyin Ragıp Baydur, Türk diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Ibıray Altınsarin</span>

Ibıray (İbrahim) Altınsarin, Kazak eğitimci, dilbilimci, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Baytursun</span> Kazak aydını

Ahmet Baytursun, Kazak eğitimci, dilbilimci, yazar, şair, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Alihan Bökeyhan</span>

Alihan Nurmuhammedoğlu Bökeyhan, Kazak siyasetçi ve yayıncıdır. 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyıl başında Kazak aydınlarının milliyetçi önderi.

Abdullah Avlani, Özbek şair. Yeni devir Özbek medeniyeti, edebiyatının esasçılarından biri, çocuk edebiyatı, Özbek milli tiyatrosu, draması, matbuatı, Özbek milli pedagojisinin temeli taşını koyan eğitimci.

Mahmut Özay, 1965 yılında Yorgo adlı eseriyle Sait Faik Hikâye Armağanı'nı kazanmış Türk hikâye yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Alaş (parti)</span> siyasi parti

Alaş, Rus Cumhuriyeti ve Sovyet Rusya'daki bir siyasi parti ve kurtuluş hareketi. Bugünkü Kazakistan ve Rusya topraklarında Alaş Otonomu'nun iktidar partisiydi. Kazaklar ve Ruslar arasında eşit muameleyi ve Kazak topraklarındaki Rus yerleşiminin durdurulmasını savundular. Özellikle ilk modern organize siyasi Kazak ve Kırgız elit grubuydu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.