Mir Mehdi Etimad
| Mir Mehdi Etimad | |
|---|---|
| Kendi dilinde adı | Mir Mehdi Etimad |
| Doğum | 1900 Tebriz |
| Ölüm | 1981 Tahran |
Mir Mehdi Etimad (1900 Tebriz - 1981 Tahran) - Azerbaycanlı şair, yazar. Azerbaycan Milli Hükümetinin marşının sözlerinin yazarı.
Tebriz'de yeni öğretim yöntemli "Etimad Medresesi"ni açtı. Orada 15 yıl öğretmenlik yaptı.
Azerbaycan Milli Hükümeti'nin kurulmasından sonra Tebriz'de kurulan ve Şairler meclisinin başkanlığını yaptı. Bu yıllarda Tebriz'de basılan "Azerbaycan", "Sitareyi-Azerbaycan", "Xavari-no", "Azad millet", "Urmiyye", "Cövdet", "Fedai", "Demokrat", "Azerbaycan ulduzu" gibi gazete ve dergilerde şiir ve makaleleri yayımlandı.
Azerbaycan Milli Hükümeti'nin yıkılmasından sonra tutuklandı ve iki yıl hapiste kaldıktan sonra serbest bırakıldı. Azerbaycan'da yaşamasına izin verilmediği için Tahran'a sürüldü.
Yaşamı
Mir Mehdi Muhammed oğlu Etimad, 1900 yılında Tebriz'de doğdu.[1] Önce Molla Yusufun okulunda din eğitimi aldı. Arapça ve Farsça dillerini öğrendikten sonra Mirze Abulgasim Hanın usuli-cedid okulunda okudu.[2] Burada mezun olduktan sonra yüksek eğitimini "Talibiyye" medresesinde tamamladı.[3] Eğitimini tamamladıktan sonra Tebrizde yeni öğretim yöntemli "Etimad Medresesi"ni açtı.[4] Burada 15 yıl öğretmenlik yaptı.[5] Öğretmenlikle aynı zamanda edebi faaliyetlerle de uğraştı.[3][5]
Rıza Şah döneminde yazılan "Ayineyi-Ahlak" kitabı 20 kez, "Badr-i-Qeyu-Al-Sabyaiv" ve "Manazeyi-Adabi" kitapları ise 8-10 kez yeniden basılmıştır.[5] Daha sonra "Elifbayi-Cedid", "Gül goncası", "Tohfalül-Sabyaiv", "Gelinler bezeği", "Çarşamba Pazarı" eserlerini de yazdı.[6][7][8]
1941-1946'da Güney Azerbaycan'da başlayan halk hareketi, Etimad'ın edebi yaratıcılığında yeni bir aşama açtı.[9] Bu yıllarda Tebrizde basılan "Vatan yolunda",[10] "Azerbaycan",[11] "Sitareyi-Azerbaycan", "Xaveri-no", "Azad milleti", "Urmiyye", "Cevdet", "Fedai", "Demokrat", "Azerbaycan yıldızı" gibi gazete ve dergilerde şiir ve makaleleri yayımlandı.[2][5][12]
Yazdığı "Tebrizim" şiiri dillerde ezber olmuş, ona şarkılar bestelenmiştir. Azerbaycan Milli Hükümeti marşının sözlerini de o yazdı.[5][13][14] Bu marşın müziği Jahangir Jahangirov tarafından bestelendi.[5][13] 1945 yılında Tebriz'de "Şairler Meclisi" kuruldu. Meclisin ilk oturumu 7 Ocak 1945'te yapıldı ve bu meclisin başkanlığına Mir Mehdi Etimad seçildi.[10]
Aralık 1946'da Azerbaycan Milli Hükûmeti'nin devrilmesinden sonra Tebriz'de tutuklandı.[5] İki yıl hapiste yattı, ardından genel afla serbest bırakıldı. Ancak Azerbaycan'da yaşamasına izin verilmediği için Tahran'a sürgüne gönderildi.[5] Kısa sürede Tahran'ın edebiyat ortamına girdi ve hem Fars hem de Türk edebiyatının en önemli temsilcilerinden biri oldu. Sehend, Ferzane ve diğerlerinin düzenlediği şiir toplantılarına katılarak yeni şiirlerini okudu. Birçok edebiyat meclisinin kurucusu ve aktif üyesi oldu.[5]
1981 yılında Tahran'da vefat etti.[5]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası. III. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1988. s. 56. 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023.
- ^ a b Fuad, Esmira (8 Ağustos 2016). "Mir Mehdi Etimadın Vətən sevgisi". Xalq Cəbhəsi Qəzeti | Bütöv Azərbaycanın qəzeti (Azerice). 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023.
- ^ a b ETİMAD, Natiq Mir Mehdi Mәhәmmәd oğlu (Azerice). VIII. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2019. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2023.
- ^ Ələkbərli, Faiq (4 Nisan 2023). "Güney Azərbaycanda milli maarifçilik: türkçülük/ turançılıq və azərbaycançılıq" (PDF). Türküstan qəzeti. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ a b c d e f g h i j Əhməd, Dilqəm (25 Aralık 2023). ""Pişəvərinin üz-gözündən nur tökülürdü" – Milli hökumətin himni necə bəstələndi?". Teleqraf.com (Azerice). 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ Nuri, Elmin (21 Mart 2015). ""Novruz bayramı şirniyyatlarının dərin fəlsəfi və gizli mənaları var" - MÜSAHİBƏ". modern.az (Azerice). 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ Şükürova, Esmira (2011). Güney Azerbaycan Edebiyatında Manzum Hikaye Türünün Gelişme Özellikleri. İstanbul: Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. s. 64. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ Fuad, Esmira (28 Aralık 2018). "Güney Azərbaycan poemasında yeni təmayüllə. XX əsrin əvvəllərində, Rza şah istibdadı dövründə və II Dünya müharibəsi illərində poema janrının inkişafı (1900-1950-ci illər)". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ Abdullayeva, Elnurə (2023). XX əsr Cənubi Azərbaycan poeziyasında milli kimlik mübarizəsinin bədii əksi (PDF) (Azerice). Bakı. s. 17. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ a b İsmayılov, Güləddin (6 Temmuz 2021). "Vətən yolunda qəzeti". aze.adfmk.com. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2023.
- ^ Hüseynzadə, Rəhim (1 Kasım 2023). "Güneydə Milli Hökumətin mətbu salnaməsi". Xalqqazeti.az (Azerice). 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ Məmmədli, Pərvanə (4 Aralık 2021). "Milli Hökumət Güney Azərbaycanda sanki bir il deyil, yarım əsr fəaliyyətdə olmuş, nəhəng işlər görmüşdü". etekyazi.com. 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ a b "Mirmehdi Etimad". Azərbaycan Ruznaməsi (Azerice). 12 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2023.
- ^ Fuad, Esmira (1 Aralık 2022). "21 Azər Hərəkatı Güney Azərbaycan ədəbiyyatında". 525.az. 1 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
