İçeriğe atla

Minhâc-ı Sirâc Cûzcânî

Minhâc-ı Sirâc Cûzcânî
ابو عمرو منهاج الدين عثمان بن سراج الدين محمد جوزجاني
Doğum1193
Firuzkuh, Gurlular
Ölüm1266’dan sonra
Delhi Sultanlığı
MilliyetFars
MeslekTarihçi, Din alimi, Kadı
DönemGurlular
Memlûk Hanedanı
Önemli eser(ler)Tabakât-ı Nâsırî

Ebû Amr Minhâcüddîn Osmân b. Sirâciddîn Muhammed el-Cûzcânî (Farsça: ابو عمرو منهاج الدين عثمان بن سراج الدين محمد جوزجاني), daha çok Minhâc-ı Sirâc Cûzcânî adıyla bilinen, 1193 yılında Gur bölgesinde Firuzkuh'ta doğan[1] 13. yüzyıl Farslı Din alimi, Kadı ve tarihçiydi.[2]

Cûzcânî 1226'da Uçç'a göç etti.[3] Buradaki yönetici kendisini Hindistan'da kurulmuş en eski medreselerinden biri olan Multan'daki Medrese-i Fîrûzî'nin başına tayin etti. 1228'de Delhi Memlük Sultanı Şemseddin İltutmuş Cûzcânî'yi Delhi'deki yargı sitemin (Kādılkudât) ve dini müesseselerin başına getirdi. Sultanın Baş tarihçisi oldu.[4] Delhi Sultanlığı dışında Gurlu hanedanı hakkında da yazdı.[5] İltutmuş'un oğlu Sultan Nâsırüddin I. Mahmud Şah (1246-1266) döneminde adına yaptırılmış olan Delhi'deki Medrese-i Nâsıriyye'nin başına getirildi. Sultan Mahmud Şah için Tabakât-ı Nâsırî'yi (1260) yazdı.[6] Cûzcânî Sultan Gıyaseddin Balaban'ın hükümdarlığı sırasında (1266-1287) öldü ve büyük bir ihtimalle Delhi'de defnedildi.[7]

Ayrıca bakınız

  • Hindistan tarihi ile ilgili Müslüman kronikleri

Referans listesi

  1. ^ Bosworth 2000.
  2. ^ James P. Delgado, Khubilai Khan's Lost Fleet: In Search of a Legendary Armada, (University of California Press, 2008), p.38.
  3. ^ C.E. Bosworth, The Later Ghaznavids, (Columbia University Press, 1977), 112.
  4. ^ Shafique N. Virani, The Ismailis in the Middle Ages: A History of Survival, A Search for Salvation, (Oxford University Press, 2007), 23;"Minhaj-i-Siraj Juzjani, the foremost historian of the Delhi Sultanate, wrote his "Nasirid Generations"(Tabaqat-i Nasiri)...."
  5. ^ "SURIS OF GHOR AND THE SHINASP FAMILY". Abdülhay Habîbî. alamahabibi.com. 19 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2012. Minhaj Siraj Juzjani, historian of the Ghorid court, speaks of other celebrated and powerful personalities of the Suris who were the ancestors of the kings of Ghor. 
  6. ^ Indian Historical Writing c.600-c.1400, Duad Ali, The Oxford History of Historical Writing: Volume 2: 400-1400, (Oxford University Press, 2012), 94.
  7. ^ "A. S. Bazmee Ansari CÛZCÂNÎ, Minhâc-ı Sirâc, İslam Ansiklopedisi". 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023. 

Kaynakça

Daha fazla bilgi için

Dış bağlantılar

Vikisöz'de Minhâc-ı Sirâc Cûzcânî ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eyyûbîler</span> Orta Doğuda hüküm sürmüş olan geç dönem Orta Çağ Kürt devleti (1171–1250)

Eyyûbîler, Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbî Sultanlığı, Zengî Devleti'nin komutanı ve daha sonradan Fâtımî Devleti'nin veziri olan Selahaddin Eyyubi'nin 1171 yılında kurduğu Eyyûbî Hanedanı'nın Mısır ve Suriye'de egemen olduğu Sünni Müslüman bir devlettir. En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Filistin, Libya, Yemen ve Levant bölgelerini egemenliği altında tutmuştur. 1171'de Selahaddin Eyyubi tarafından Mısır'daki Şii Fâtımî Hâlifeliği'nin ortadan kaldırılmasının ardından doğan bir iktidar boşluğuyla tarih sahnesine çıkan devlet, 1187'de Hıttin Muharebesi ile Kudüs'ü Hristiyanlardan geri almış ve Orta Doğu'da önemli bir güç hâline gelmiştir. Hanedanlık, bölgedeki hâkimiyetini 13. yüzyılın ortalarına kadar sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Lahor</span> Pakistanda bir şehir

Lahor, Pakistan'ın Pencap eyaletinin başkenti ve en büyük şehridir. Karaçi'den sonra Pakistan'ın en büyük ikinci, 13 milyonu aşan nüfusuyla da dünyanın en büyük 26. şehridir. Pencap'ın kuzeydoğu bölgesinde, Ravi Nehri boyunca yer almaktadır. Lahor, Pakistan'ın başlıca sanayi ve ekonomi merkezlerinden biridir. Geniş Pencap bölgesinin tarihi başkenti ve kültür merkezi olmakla birlikte Pakistan'ın sosyal açıdan en liberal, ilerici ve kozmopolit şehirlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Nasîrüddin Tûsî</span> Fars astronom ve polimat (1201–1274)

Nasîrüddin Tûsî, Horasan Selçuklu Devletine mensup olan ve edebiyat dili gerekçesiyle Farsça eserli bir Türk bilim insanı ve Şii İslam'ın Batınî/Tasavvuf filozofu. Söz konusu dönem, Moğol istilası sebebiyle Bağdat'ta, bir yandan karanlık bir dönem, bir yandan da önemli düşünce okullarının kurulduğu ve İslam bilim kurumlarının açıldığı bir dönem oldu. Nasîrüddin Tûsî de bu dönemde yetişmiş İslam dünyasının tanınmış bir bilgesi olmuştur. Azerbaycanlı halk bilimci Memmedhüseyn Tehmasib'a göre efsanevi bir kişilik olan Nasreddin Hoca gerçekte Tûsî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Gurlular</span> Afganistan, Pakistan ve Kuzey Hindistanda kurulmuş devlet

Gurlular, Horasan'da, diğer birçok doğu İran Tacikler'i gibi Sünni Müslüman bir hanedandı. Gurlular'ın kurduğu imparatorluğun merkezi bugün Afganistan sınırları içinde kalan Gur kenti olup toprakları günümüz İran, Afganistan, Pakistan topraklarını, Hindistan'ın kuzey bölgelerini, Türkistan'ın ve günümüz Arap ülkelerinin ise bazı bölümlerinden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Fars edebiyatı</span> İranın sözlü ve yazılı edebî birikimi

Fars edebiyatı, Farsça sözlü kompozisyonlardan ve yazılı metinlerden oluşan dünyanın en eski edebiyatlarından biridir. 2500 yıldan uzun bir dönemi kapsayan Fars edebiyatına ait kaynaklar bugünkü İran sınırlarının ötelerine, Orta Asya, Batı Asya, Anadolu, Hint alt kıtası, Mısır ve Balkanlar'a yayılmıştır. Gaznelilerin Orta ve Güney Asya'yı fethinden sonra Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Orta Asya'ya yayılmıştır. Yalnız İranlılar değil, Türk, Kafkas, Hint, Pakistanlı ve Slav şair ve yazarların Fars dilinde oluşturdukları eserler de Fars edebiyatı içinde sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Celâleddin Harezmşah</span> Harezmşahlar Devletinin son hükümdarı (1220–1231)

Celaleddin Harezmşah Mengüberti ya da Celaleddin Harzemşah, Harezmşahlar Devleti'nin son hükümdarıdır. Alaaddin Muhammed'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">I. Svyatoslav (Kiev büyük knezi)</span>

I. Svyatoslav ; savaşçı Kiev knezi, I. İgor ve Olga'nın oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Mansûr bin Nûh bin Mansûr</span> Sâmânî emiri

Mansûr bin Nûh bin Mansûr, 997-999 yılları arasında hüküm süren Samanî hükümdarı. II. Nuh'un oğludur.

<span class="mw-page-title-main">İran hükümdarları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İran hükümdarları listesi coğrafyacılara tarafından Büyük İran bölgesi olarak tanınan arazilerde kurulan devletlerde hükûmet süren tüm imparatorluk, krallıklar ve hükümdarlıklarda hukuken idareci olan hükümdarların listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Necmeddin Eyyub</span> Selahaddin Eyyubinin babası olan Kürt komutan

Necmeddin Eyyub veya tam adıyla Necmeddin Eyyub bin Şadi bin Mervan, Selahaddin Eyyubi'nin babası ve Eyyûbîler Hanedanı'nın atası olan Kürt komutandır. İbn Hallikân Necmeddîn Eyyûb'un, Duvîn'in girişindeki bütün halkı Ravadî Kürtleri olan Ecdânekân Köyü'nde dünyaya geldiğini aktarmaktadır

<span class="mw-page-title-main">Karluk Krallığı</span> Karluk Türkü kökenli Afgan hanedanı

Karluk Krallığı; Karluklar tarafından Pakistan'ın Kurram bölgesi ve Afganistan'ın Gazne, Bamyan bölgerinde kurulan Türk devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Clifford Edmund Bosworth</span> İngiliz tarihçi (1928–2015)

Clifford Edmund Bosworth FBA, İngiliz tarihçi ve oryantalistti.

<span class="mw-page-title-main">Ümeyme bint Abdülmuttalib</span>

Ümeyme bint Abdülmuttalib, İslam peygamberi Muhammed'in halasıdır.

Delhi Sultanlığı'na hükmeden hanedan ve sultanların kronolojik sıralamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Hanedanı (Delhi)</span>

Memlûk Hanedanı, Delhi Sultanlığı'nı 1206-1290 yılları arasında yöneten ilk hanedan. Delhi Sultanlığı'nı 1526'ya kadar birbirinden bağımsız beş hanedan yönetti. Memlük hanedanı kurulmadan önce Kutbüddin Aybeg, Gurlular'ın bir komutanı olarak 1192'den 1206'ya kadar görev yaptı. Bu dönemde, Ganj ovasına akınlar düzenledi ve yeni bölgeleri hakimiyet altına aldı.

Yahya bin Ahmed Sirhindi, 15. yüzyılda Târîh-i Mübârek Şâhî'yi yazan Hint Müslüman tarihçi. Farsça olarak yazılan eser Delhi Sultanlığı tarihini anlatmaktadır. Mübarek Şah döneminde yazılan eser, Seyyid hanedanı açısından önemli bir bilgi kaynağıdır.

Tabakât-ı Nâsırî, adını Nâsırüddin I. Mahmud Şah'dan alan, Minhâc-ı Sirâc Cûzcânî tarafından Farsça olarak yazılan ve 1260 yılında tamamlanan ayrıntılı bir İslam tarihi eseridir. 23 bölümden oluşan ve açık sözlü bir üslupla kaleme alınan bu eserin yazımı için Cûzcânî uzun yıllarını harcamış, hatta verdiği bilgiler için referanslar göstermiştir. Kitabın birkaç bölümü Gurlular'a ayrılmış olsa da, Gazneli Sebük Tegin'in iktidarı ele geçirmesinden önce Gazne'deki seleflerinin tarihini de içermektedir. Cûzcânî Tabakât-ı Nâsırî'yi derlerken günümüze ulaşmayan başka eserlerden de faydalanmıştır. Cûzcânî'nin "Tabakât"ı kaleme alma şekli sonraki yüzyıllarda hanedan tarihi ile ilgili eserlere referans olmuştur.

Nasiruddin Mahmud Şah Delhi Memluk hanedanlığının sekizinci padişahıydı. Saray tarihçisi Minhâc-ı Sirâc Cûzcânî tarafından yazılan Tabakat-i Nasiri ona ithaf edilmiştir. Kayınpederi Gıyaseddin Balaban, hükümdarlığı sırasında devlet işlerini yürüttü.

Aram Şah veya Erem Şah Delhi Sultanlığı’nın ikinci padişahıydı. Kutbiddin Aybek’in beklenmedik şekilde ölmesinin ardından Lahor’da tahta geçti. Ancak kısa süre sonra İltutmuş tarafından mağlup edilip tahttan indirildi.

<span class="mw-page-title-main">Halep Kuşatması (1260)</span> 1260, Levant’ın Moğollar tarafından istilası sırasında

Halep Kuşatması, 18 Ocak'tan 24 Ocak 1260'a kadar sürmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.