İçeriğe atla

Ming-Turfan çatışması

Ming-Turfan çatışması

Ming-Turfan çatışması
Tarih15.-16. yüzyıllar
Bölge
Turfan, Kumul, Kansu
SonuçMing zaferi
Taraflar
Ming HanedanıTurfan HanlığıOyrat Moğolları
Komutanlar ve liderler
Yunus Han
Ahmed Han
Mansur Han
İbrahim		 Esen Tayishi

Ming-Turfan çatışması (Çince: 哈密之爭), 15. ve 16. yüzyıllar arasında Ming Hanedanı ile Turfan Hanlığı arasında meydana gelen bir dizi çatışmaydı. Çatışma, iki devlet arasındaki sınırlar üzerindeki anlaşmazlıklar, ticaret ve Turfan tahtına iç veraset nedeniyle patlak verdi.

Ming Hanedanı 1404'te Kara Del'i ilhak etti ve Kumul iline çevirdi.[1] 1406'da Turfan hükümdarını yendi.[2]

1443, 1445 ve 1448'de Esen Taishi komutasındaki Oyratlar, Kara Del'i işgal etti. Yunus Han'ın komutasındaki Turfan birlikleri 1473'te Esen'den Kara Del'i ele geçirdi. Ancak Yunus han, Ming Hanedanı tarafından Turfan'a sürüldü, ancak Ming ayrıldıktan sonra yeniden işgal etti. Ancak Oyratlar Kara Del'yi 1482 ve 1483'te iki kez ele geçirdi.

1491'de Ming Hanedanı, Yuan Hanedanı soyundan birisini Kumul Prensi konumuna yerleştirdi. Daha sonra Kumul'da ikamet eden her etnik grubun gözetmenlerini atadılar, bu pozisyona tu-tu deniyordu.[3]

Yunus Han'ın oğlu Ahmed Han, 1493'te burayı yeniden ele geçirdi ve Kumul lideri Prens Champa'yı ve Çin sakinini Kumul'da ele geçirdi. Karşılığında Ming Hanedanı Turfan'a ekonomik bir abluka uyguladı ve tüm Uygurları Kansu'dan kovdu. Turfan için koşullar o kadar sertleşti ki Ahmed gitti.[4][5] Ming ordusu daha sonra Kumul'a yürüdü. Ahmed Han geri çekildi, Prens Champa'yı serbest bıraktı, Ming imparatoruna karşı aşağı konumunu kabul etti ve Champa'nın Kumul'un tahtını alması konusunda anlaştı.[6] Ming gözetmenlerinden Seyit Hüseyin, Temmuz 1494'te Müslüman nazırdı ve Turfan Kumul'u işgal ettiğinde Ming bölgesine kaçtı, ancak Turfan ile birlikte Turfan yönetiminde prens olarak tayin edilmek üzere komplo kurdu. 1516'da tutuklandı ve Pekin'e gönderildi, ancak İmparator Zhengde'nin yakın çevresine rüşvet verdi ve sonunda eşcinsel sevgilisi oldu.[3]

16. yüzyılda Ming Hanedanı, Ahmed'in oğlu Mansur Han yönetimindeki Turfan Hanlığı ve Oyrat Moğolları tarafından haraç konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle bir dizi baskın yendi. Ming Hanedanı'nın Turfan'ın haraç misyonlarını reddetmesiyle 1517, 1524 ve 1528'de çatışmalar başladı. Mansur, 1517'de Kumul'u devraldı.[5] Mansur, 1524'te Suzhou bölgesi üzerinden 20.000 adamla Ming Hanedanı'nı işgal etti, ancak Moğol birlikleri de dahil olmak üzere Ming güçleri tarafından geri püskürtüldü.[7] Ming, çatışmaya yol açan ekonomik ablukayı ve kısıtlamaları kaldırmayı reddetti ve Turfan'ın haracını ve Ming Hanedanı ile ticaretini kısıtlamaya devam etti. Turfan ayrıca Kumul'u da ilhak etti.[8]

Kaynakça

  1. ^ Muqi Che (1989). The Silk Road, Past and Present. Foreign Languages Press. s. 115. ISBN 0-8351-2100-3. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021. 
  2. ^ Mirza Muhammad Haidar Dughlt (2008). A History of the Moghuls of Central Asia: The Tarikh-I-Rashidi. Cosimo, Inc. s. 103. ISBN 1-60520-150-2. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021. 
  3. ^ a b Association for Asian Studies. Ming Biographical History Project Committee, Luther Carrington Goodrich, Chao-ying Fang (1976). Dictionary of Ming Biography, 1368-1644. Columbia University Press. s. 1152. ISBN 0-231-03833-X. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  4. ^ Demetrius Charles de Kavanagh Boulger (1882). History of China, Volume 2. W. H. Allen & co. s. 125. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  5. ^ a b Trudy Ring; Robert M. Salkin; Sharon La Boda (1996). International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania. Taylor & Francis. s. 323. ISBN 1-884964-04-4. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  6. ^ Demetrius Charles de Kavanagh Boulger (1882). History of China, Volume 2. W. H. Allen & co. s. 126. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  7. ^ Association for Asian Studies. Ming Biographical History Project Committee, Luther Carrington Goodrich, Chao-ying Fang (1976). Dictionary of Ming Biography, 1368-1644. Columbia University Press. s. 1038. ISBN 0-231-03833-X. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 
  8. ^ Jonathan D. Spence; John E. Wills, Jr.; Jerry B. Dennerline (1979). From Ming to Ch'ing: Conquest, Region, and Continuity in Seventeenth-Century China. Yale University Press. s. 177. ISBN 0-300-02672-2. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Uygurlar</span> Doğu Türkistanda yaşayan Türk soylu halk ve bu halktan olan kimse

Uygurlar veya Uygur Türkleri, Orta ile Doğu Asya'dan kaynaklanan ve kültürel olarak bu bölgelerle bağlı bir Türk azınlık etnik grubudur. Uygurlar Çin'in resmî olarak tanıdığı 55 etnik azınlıktan biridir. Çin'in kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Uygurların memleketi olarak tanınır. Bununla birlikte, Çin Hükûmeti, Uygurları yalnızca çok kültürlü bir ulusa ait olan bölgesel bir azınlık olarak tanır ve Uygurların yerli bir halk olduğu yönündeki kavramı reddetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Han Hanedanı</span> çinde M.Ö. 206 - M.S. 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedan

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Song Hanedanı</span>

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Hanbalık</span>

Hanbalık, Kubilay Han tarafından kurulan Yuan Hanedanı'nın başkenti idi. Günümüz Pekin şehrinin merkezinde yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Kumul (şehir)</span>

Kumul (şehir) Çin Halk Cumhuriyetinde Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin güneyinde İpek Yolu'nun Taklamakan kuzeydoğu güzergâhı üzerinde yer alan tarihi bir vaha şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Çağatay Hanlığı</span>

Doğu Çağatay Hanlığı ya da Moğolistan Hanlığı, Tuğluk Temür 1363 yılında oğlu İlyas Hoca'yı Çağatay Hanlığı'na bağlı Doğu Çağatay Hanlığı'nın başına getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Han</span>

Güney Han Beş Hanedan On Krallık döneminde (907-960) Çin'in güney kıyılarında 917'den 971'e kadar varlığını sürdürmüş bir krallıktır. Krallık, bugün Guangzhou olarak adlandırılan başkenti Hing Wong Fu'yu (興王府) fazlasıyla genişletmişti. Diğer Çin krallıklarına ek olarak Güney Han konumu sebebiyle güneyde yaşayan Vietnam halkı ile de ilişki geliştirmişti.

<span class="mw-page-title-main">Kalmuklar</span> Etnik topluluk

Kalmuklar veya Kalmıklar, Batı Moğol halkı Oyratlar'ın 17. yüzyılda Cungarya'dan Hazar Denizi'nin batısına göç etmiş olan koludur. Bugün çoğunlukla Rusya'nın Kalmukya Cumhuriyeti'nde yaşamaktadırlar. ABD, Fransa, Almanya, İsviçre ve Çekya'da azınlık olarak bulunurlar. Sovyet yazar Marietta Şaginyan Ekim Devrimi'nin lideri ve Sovyetler Birliği'nin kurucusu Lenin'in babaannesi Anna Smirnov'un Kalmuk soyundan geldiğini belirtmiştir.

Yunus Han, 1462-1487 yılları arası Doğu Çağatay Hanı.

<span class="mw-page-title-main">Yulbars Han</span>

Yulbars Han, Uygur aşiret lideri ve Çin İç Savaşı sırasında Kuomintang generali.

Maksut Şah, Kumul Hanı. Saltanatı 1908'den 1930 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Sultan Ahmed Han, Doğu Çağatay Hanı. Saltanatı 1485'ten 1504 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Mansur Han, son birleşik Çağatay Hanı. Saltanatı 1503'ten 1543 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kumul Hanlığı</span>

Kumul Hanlığı, 17. ve 20. yüzyıllar arasında var olan bir Türk hanlığıydı. Hanlık, günümüz Kumul ilini kapsamakta olup Çing Hanedanı ve daha sonra Çin Cumhuriyeti'nin haraçgüzar devletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi tarihi</span>

Sincan tarihsel olarak farklı tarihsel isimlere sahip iki ana coğrafi, tarihsel ve etnik olarak farklı bölgeden oluşuyordu: Tanrı Dağları'nın kuzeyindeki Çungarya; ve günümüzde çoğunlukla Uygurların yaşadığı Tanrı Dağları'nın güneyindeki Tarım Havzası. Her iki bölge de Dungan Ayaklanması'ndan (1862-1877) sonra Çin Çing hanedanı tarafından yeniden ele geçirildiğinde, 1884'te "yeni sınır" anlamına gelen Sincan olarak yeniden adlandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ming-Tibet İlişkileri</span>

Tibet ile Çin'in Ming hanedanı (1368-1644) arasındaki ilişkilerin kesin doğası belirsizdir. İlişkinin analizi, modern siyasi çatışmalar ve Westphalia egemenliğinin kavramın var olmadığı bir zamanda uygulanmasıyla daha da karmaşıklaşıyor. Çin Halk Cumhuriyeti tarafından yayınlanan bir kitap olan “Çin'in Tibet'inin Tarihsel Durumu” Ming sarayının Tibet liderlerine çeşitli unvanlar vermesine ki bu unvanların haleflerine Ming başkentine seyahat etme olanağı sağlıyordu, Tibetlilerin unvanları tam olarak kabul etmesine ve Ming hanedanının Tibet üzerinde tartışmasız bir egemenliğe sahip olduğunu iddia ediyor. Çin'deki bilim adamları da Tibet'in 13.yy'dan beri Çin'in ayrılmaz bir parçası olduğunu ve dolayısıyla Ming İmparatorluğu'nun bir parçası olduğunu savunuyorlar. Bununla birlikte, Turrell V. Wylie, Melvin C. Goldstein ve Helmut Hoffman gibi Çin dışındaki çoğu bilgin, ilişkinin bir hükümdarlık olduğunu, Ming unvanlarının yalnızca nominal olduğunu ifade etti. Tibet'in Ming kontrolü dışında bağımsız bir bölge olarak kaldığını ve basitçe Tibet ile ilişkileri kesen İmparator Jiajing’e(1521-1566) kadar haraç ödediğini söylerler.

<span class="mw-page-title-main">Sonraki Jin'in Joseon'u işgali</span>

Sonraki Jin'in Joseon'u işgali, Ocak-Mart 1627 tarihleri arasında Sonraki Jin'in Kore'deki Joseon Hanedanı'na karşı düzenlediği bir işgal hareketiydi. Savaş, üç ay sonra Sonraki Jin'in kendisini Joseon üzerinde egemen bir haraçgüzar devlet kurmasıyla sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Turpan Hanlığı</span>

Turpan Hanlığı 1487 yılında Doğu Çağatay Hanı; Yunus Han'ın ikinci oğlu Ahmed Han tarafından Doğu Türkistan topraklarının kuzeyinde kurulmuştur. Hanlığın başkenti Turpan şehridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.