İçeriğe atla

Ming-Çing geçişi

Ming-Çing geçişi

Shanhai Geçidi Muharebesi
Tarih1618-1683
Bölge
SonuçÇing zaferi
Çin Hanedanı'nın tüm Çin'e hakim olması
Taraflar
Çing Hanedanı
Mançular
Ming Hanedanı (1618-1644)
Güney Ming (1644-1662)
Tungning Krallığı
Kuzey Yuan Hanedanı
Çağatay Hanlığı
Yarkent Hanlığı
Kumul Hanlığı
Turfan Hanlığı
Joseon
Tokugawa şogunluğu
Shun Hanedanı
Komutanlar ve liderler
Nurhaci
Huang Taiji
Dodo
Dorgon
Shunzhi
Jirgalang
Li Yongfang (taraf değiştirdi)
Geng Zhongming (taraf değiştirdi)
Kong Youde (taraf değiştirdi)
Shang Kexi (taraf değiştirdi)
Zu Dashou (taraf değiştirdi)
Wu Sangui (taraf değiştirdi)
Shi Lang (taraf değiştirdi)
Zheng Zhilong (taraf değiştirdi)
Meng Qiaofang (taraf değiştirdi)
Chongzhen
Yuan Chonghuan
Zhu Shichuan
Milayin
Ding Guodong
Shi Kefa
Coxinga
Li Dingguo
Ou Guangchen
Zhu Youlang
Zhu Yuyue
Zhu Yujian, principe di Tang
Zhu Yousong
Zhu Yihai
Zhu Shugui
Ligdan Han
Sa'id Baba
Turumtay
Sultan Han
Li Zicheng
Ma Shouying

Ming-Çing geçişi veya Mançuların Çin'i fethi, 17. yüzyılda Çin'de Mançurya'daki Mançu Aisin Gioro boyu tarafından kurulan Çing Hanedanı ile diğer bölgesel veya geçici güçlerle müttefik olan güney Ming Hanedanı arasında meydana gelen çatışmalardır.

1618'deki Çing fethinden önce, Aisin Gioro lideri Nurhaci, Ming'e karşı şikayetleri sıralayan ve onların yönetimine karşı isyan etmeye başlayan Yedi Şikayet başlıklı bir belge hazırladı. Şikayetlerin çoğu, önemli bir Mançu klanı olan Yehe'ye karşı olan çatışmalar ve Yeheli Ming'in kayırmacılığıyla ilgiliydi. Nurhaci'nin yedi mağduriyeti gidermek için Ming'in kendisine haraç ödemesi talebi, Ming'in eski bir vergi borcuna para ödemeye isteksiz olması nedeniyle aslında bir savaş ilanıydı. Kısa süre sonra Nurhaci, güney Mançurya'daki Liaoning'de Ming'e karşı isyan etmeye başladı.

Aynı zamanda, Ming Hanedanı mali çalkantılara ve köylü isyanlarına karşı hayatta kalma mücadelesi veriyordu. 24 Nisan 1644'te Pekin, Shun Hanedanı'nı ilan eden köylü isyanının lideri olan eski bir küçük Ming subayı olan Li Zicheng tarafından yönetilen bir isyancı ordunun baskısı altına girdi. Son Ming imparatoru Chongzhen, Yasak Şehir'in dışındaki imparatorluk bahçesindeki bir ağaca kendini asarak intihar etti. Li Zicheng kendisine karşı harekete geçtiğinde, Ming generali Wu Sangui Mançularla ittifak kurdu. Li Zicheng, Wu Sangui ve Mançu prensi Dorgon'un birleşik kuvvetleri tarafından Shanhai Geçidi Muharebesi'nde yenildi. 6 Haziran'da Mançular ve Wu başkente girdiler ve Shunzhi'yi Çin imparatoru ilan ettiler.

Ancak, fetih tam olmaktan uzaktı ve tüm Çin'in Çing yönetimi altında sıkı bir şekilde birleşmesi yaklaşık kırk yıl sürdü. Kangxi 1661'de tahta çıktı ve 1662'de hükümdarları güney Çin'deki Ming müdavimlerinin direnişini yenmek için Büyük Temizlik'i başlattı. Daha sonra, Güney Çin'de Wu Sangui liderliğindeki Üç Feudatoryum Ayaklanması gibi, 1673'te başlayan ve daha sonra imparatorluğunun genişlemesine yol açan bir dizi kampanyanın başlatılmasıyla karşı çıkan birkaç isyanla savaşmak zorunda kaldılar. 1662'de Koxinga, Tayvan'da Hollandalı yerleşimcileri kovdu ve Çin'i yeniden fethetmek amacıyla sadık bir Ming devleti olan Tungning Krallığı'nı kurdu. Ancak, Tungning Krallığı 1683'te Penghu Muharebesi'nde eski bir Koxinga amirali olan Shi Lang tarafından yenildi.

Ming Hanedanı'nın düşüşüne büyük ölçüde faktörlerin bir kombinasyonu neden oldu. Kenneth Swope, Ming imparatoru ile imparatorluğun askeri liderleri arasındaki ilişkilerin bozulmasının kilit bir faktör olduğunu savunuyor. Diğer faktörler, kuzeye tekrarlanan askeri seferler, imparatorluk hazinesinin aşırı harcamalarının neden olduğu enflasyonist baskılar, doğal afetler ve salgın hastalıklardı. Kaosa daha fazla katkıda bulunanlar, 1644'te Pekin'de bir köylü isyanı ve bir dizi zayıf imparatordu. Ming'in gücü, nihayetinde Mançular tarafından yenilmesine rağmen, güney bölgelerde yıllarca devam etti.[1]

Kaynakça

  1. ^ Pamela Kyle Crossley; Helen F. Siu; Donald S. Sutton (Ocak 2006). Empire at the Margins: Culture, Ethnicity, and Frontier in Early Modern China. University of California Press. s. 43. ISBN 978-0-520-23015-6. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Ming Hanedanı</span> 1368-1644 yılları arasında Çine hakim olmuş hanedan

Míng Hanedanı, 1368-1644 yılları arasında Çin'e egemen olmuş hanedandır. Hanedan etnik Çinliler tarafından kurulmuştur. Zhu Yuanzhang'nın 1368 yılında Nanjing kentinde tahta geçmesiyle kuruldu. Ming Taizu olarak adlandırılan Zhu Yuanzhang, tahtta kaldığı 31 yıl içinde feodal monarşi merkezi yönetimini güçlendirmek için hanedanın kuruluşuna büyük katkısı olan vezirleri ve farklı görüşlere sahip olan kişileri öldürerek imparatorluk otoritesini artırdı. Ming Taizu'nun ölümünden sonra torunu Jianwen tahta geçti. Ancak imparator Jianwen, amcası Zhu Di (朱棣) tarafından tahttan indirildi. Zhu Di, kendisini Chengzu İmparatoru ilan etti ve 1421 yılında başkenti Pekin'e taşıdı.

<span class="mw-page-title-main">Yasak Şehir</span> Çin imparatorluk sarayı

Yasak Şehir, Ming Hanedanı'nından Çing Hanedanı'nın sonuna kadar kullanılmış Çin imparatorluk sarayıdır. Çin'in Pekin şehrinin ortasında bulunmaktadır. Yaklaşık 500 yıl imparator ve hizmetlilerine ev sahipliği yapmış, aynı zamanda Çin hükûmetinin törensel ve politik merkezi olmuştur. 1925'ten beri Saray Müzesi'ni barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mançukuo</span>

Mançukuo, 1 Mart 1932 ile 18 Ağustos 1945 tarihler arasında, Mançurya'da hüküm sürmüş Japon İmparatorluğu himayesindeki kukla devlettir. Başkenti Hsinking'dir. Devlet başkanı ise Mançu kökenli Çin hanedanlarından olan Çing Hanedanı'nın ve Çin İmparatorluğu'nun son üyesi olan Aisin Gioro Puyi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

Li Zicheng, Çin'in kısa süreli Shun Hanedanı'nın kurucusu ve tek imparatorudur. Saltanatı MS 1644'ten 1645 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hong Taiji</span> Eski Çin imparatoru

Hong Taiji, Çin'in Qing Hanedanı'nın ikinci imparatorudur. Saltanatı 1636'dan 1643 yılına kadar sürmüştür.

İmparator Chongzhen veya asıl adıyla Zhu Youjian (朱由檢), Çin'in Ming Hanedanı'nın 16. ve son imparatorudur. Saltanatı 1627'den 1644 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tungning Krallığı</span>

Tungning Krallığı veya Formosa Krallığı, 1661-1683 yılları arasında Tayvan'ın güneybatısında varlığını sürdüren bir krallık idi. Krallık Koxinga tarafından, Çin'deki Ming Hanedanı'nın Mançu Qing Hanedanı tarafından devrilmesi üzerine Ming yanlısı hareketin bir parçası olarak kuruldu. Koxinga, birliklerini yerleştirmek ve eğitmek amacıyla adayı bir harekât üssü olarak kullanarak Çin anakarasını yeniden ele geçirmeyi amaçladı.

Aisin Gioro, Çin'in Mançu Çing Hanedanı'nın imparatorluk hanedanıdır. Aisin Gioro, Çin'i 1644'ten 1912'de cumhuriyetin ilan edildiği Xinhai Devrimi'ne kadar yönetti. Aisin kelimesi, Mançu dilinde altın anlamına gelir ve Gioro ise Aisin Gioro'nun Heilongjiang eyaletinde bulunan atayurdudur. Mançu geleneğinde, aidiyet öncelikle aile veya boy adı ve daha sonra bireysel ailelere aittir.

<span class="mw-page-title-main">Tiananmen</span>

Manchu nameMançu yazısıᠠᠪᡴᠠᡳ
ᡝᠯᡥᡝ
ᠣᠪᡠᡵᡝ
ᡩᡠᡴᠠ
Möllendorffabkai elhe obure duka Tiananmen, kelime anlamıyla "Göksel Barış Kapısı", Çin başkenti Pekin'deki Tiananmen Meydanı'nın kuzeyinde bulunur ve Yasak Şehir'e giren ana giriş kapısıdır. Mao Zedong'un 1 Ekim 1949 tarihinde Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan ettiği mekândır. Bu nedenle Tiananmen, Çin Halk Cumhuriyeti armasının üzerinde de görülebilir. Kapı'nın özgün ismi "Chéngtiānmén" . Kapı merkezinin hem sağı hem de solunda duran yazılar şöyle:

Sol: 中华人民共和国万岁
(Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó wànsuì "Yaşasın Çin Halk Cumhuriyeti!")
Sağ: 世界人民大团结万岁
(Shìjiè rénmín dà tuánjié wànsuì "Yaşasın Dünya halklarının birliği!")

Evlilik ittifakı olarak da bilinen heqin, Çin imparatorlarının, genellikle yönetici ailenin küçük dallarının üyeleri olan prensesleri komşu devletlerin yöneticileriyle evlendirmesinin tarihsel uygulamasına atıfta bulunur. Savaş alanında yenilgiye uğratılamayacak kadar güçlü bir düşman devlete karşı genellikle bir yatıştırma stratejisi olarak benimsendi. Politika her zaman etkili değildi. İmparator ve diğer devletin hükümdarı arasında eşit bir diplomatik statü anlamına geliyordu. Sonuç olarak, tartışmalıydı ve birçok eleştiriye maruz kalıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda Formosası</span>

Hollanda Formosası, 1624-1668 yılları arasında Formosa Adası'nın güneyinde kurulmuş Hollanda Cumhuriyeti'nin bir kolonisiydi. Hollanda Doğu Hindistan Şirketi, komşu Çin'deki Ming Hanedanı ve Japonya'daki Tokugawa şogunluğu ile ticaret yapmak ve ayrıca Doğu Asya'daki Portekiz ve İspanyol ticaret ve sömürge faaliyetlerini engellemek için Formosa'daki varlığını kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Güney Ming</span> Nankin rejimi, toprakla geçinmek zorunda kalan ve kırsalı yağmalayan askerlerine ödeme yapacak ve tedarik edecek kaynaklardan yoksundu. Askerlerin davranışları o kadar kötü nam salmıştı ki, bu durumdaki şehirler tarafından girişleri redded

Güney Ming veya resmî adıyla Büyük Ming, Çin'de bir imparatorluk hanedanı ve 1644 Jiashen Olayı'ndan sonra ortaya çıkan Ming Hanedanı'nın bir dizi eski devletinden biriydi. Li Zicheng liderliğindeki Shun kuvvetleri Pekin'i ele geçirdi ve İmparator Chongzhen intihar etti. Ming generali Wu Sangui daha sonra Çin Seddi'nin doğu kesimindeki Shanhai Geçidi'nin kapılarını Shun güçlerini yok etmek için kullanma umuduyla Çing sancaklarına açtı. Ming müdavimleri Nankin'e kaçtılar ve burada Zhu Yousong'u İmparator Hongguang olarak tahta geçirdiler ve Güney Ming'in başlangıcını işaret ettiler. Nankin rejimi, Çing kuvvetlerinin Nankin'i ele geçirdiği ve o zamana kadar Zhu'nun idam edildiği 1645'e kadar sürdü. Daha sonraki figürler, çeşitli güney Çin şehirlerinde hanedanlıklarını ilan etse de Çing onları taklitçi olarak gördü.

<span class="mw-page-title-main">Wu Sangui</span>

Wu Sangui, Çin'de Ming Hanedanı subayı ve kısa süreli Zhou Hanedanı'nın ilk ve tek imparatorudur. Saltanatı, Mart-Ekim 1678 tarihleri arasında ölümüne kadar sürmüştür. Çin'de Ming Hanedanı'nın çöküşüne ve Çing Hanedanı'nın kuruluşunda kilit rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Üç Feudatoryum Ayaklanması</span>

Üç Feudatoryum Ayaklanması, Ağustos 1673-Kasım 1681 tarihleri arasında Çin'de Çing Hanedanı'na karşı meydana gelen bir ayaklanmaydı. Ayaklanma, İmparator Kangxi'nin erken saltanatı sırasında çıkmış olup Yünnan, Guangdong ve Fujian eyaletlerindeki üç beylik lordu tarafından yönetildi. Bu kalıtsal unvanlar, Ming-Çing geçişi sırasında Mançuların Çin'i fethetmesine yardım eden önde gelen Han Çinlisi firarilerine verilmişti. Feudatoryumlar, Zheng Jing'in Tayvan'daki Tungning Krallığı tarafından desteklendi ve Çin anakarasını işgal etmek için güç gönderdi. Ek olarak, Wang Fuchen ve Çahar Moğolları gibi küçük Han askeri figürleri de Çing yönetimine karşı ayaklandı. Kalan son Han direnişi de bastırıldıktan sonra, eski beylik unvanları kaldırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Shun Hanedanı</span>

Shun Hanedanı veya resmî adıyla Büyük Shun, Çin'de Ming-Çing geçişi sırasında var olan kısa ömürlü bir imparatorluk hanedanıydı. Hanedan, büyük bir köylü isyanının lideri olan Li Zicheng tarafından, kameri yılın ilk günü olan 8 Şubat 1644'te Şian'da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sonraki Jin (1616-1636)</span>

Sonraki Jin, Çin'de Mançurya'da bir imparatorluk hanedanı ve Çing Hanedanı'nın öncülüydü. 1616 yılında Jianzhou Curçen şefi Nurhaci tarafından Curçen kabilelerinin yeniden birleşmesi üzerine kurulan, adı 12. ve 13. yüzyıllarda kuzey Çin'i yöneten Wanyan boyu tarafından kurulan daha önceki Jin Hanedanı'ndan türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çing karşıtlığı</span>

Çing karşıtı duygu muhalifler tarafından "barbar" olmakla eleştirilen, esas olarak Çin'de Mançu liderliğindeki Çing Hanedanının (1644-1912) yönetimine karşı duyulan duyguyu ifade eder. Çing, Han'ı saçlarını Mançu tarzında kuyrukta takmaya zorlamak gibi politikaları uygulayarak geleneksel Han kültürünü yok etmekle, Çin bilimini bastırmakla, Çin'in dünyanın önde gelen gücü olmaktan çıkıp fakir, geri kalmış bir ülkeye dönüşmesine neden olmakla suçlandı. Sekiz Sancak'ın halkı, genel Han sivil nüfusunun aksine, devletin emekli maaşlarıyla geçiniyordu.