İçeriğe atla

Mine Kadiroğlu

Mine Kadiroğlu (d. 23 Nisan 1944, Ankara - 19 Nisan 2022) Türkiye'deki Gürcü mimarisi üzerine yaptığı öncü çalışmalarla tanınan Türk arkeologdur.[1]

Hayatı

İlk yılları

Mine Kadiroğlu, Ahmet Muzaffer Kadiroğlu ve Naciye İsmet Kadiroğlu çiftinin ilk çocuğu olarak Ankara'da doğdu. Asker olan babasının mesleği nedeniyle 1945 yılında ailecek Konya'ya taşındılar. İlkokulu Konya Kurtuluş İlkokulu'nda okuyan Kadiroğlu, 1962'de Üsküdar Amerikan Lisesi'nden iyi dereceyle mezun oldu.[2] Lisansına Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünde başladı. Yan dal olarak klasik arkeoloji ve Latin dili ve kültürü dersleri aldı. Ekrem Akurgal ve Cevdet Bayburtluoğlu'ndan aldığı arkeoloji dersleriyle tarih ve sanata olan ilgisi arttı ve yüksek lisans ve doktorasını sanat tarihi ve arkeoloji alanında yapmaya karar verdi.

Kariyeri

Kadiroğlu 1967-1970 yılları arasında İzmir Türk Koleji'nde İngilizce öğretmenliği yaptı. 1971'de Ege Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu'nda sınav bürosu elemanı ve okutman olarak çalışmaya başladı. 1980 yılına kadar kaldığı İzmir'de Fransızcasını geliştirdi. 1980'de Hacettepe Üniversitesi'nde çalışan kardeşi Osman Kemal Kadiroğlu'nun teklifiyle Ankara'ya geldi ve Hacettepe Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu'nda çalışmaya başladı. 1981'de arkeoloji alanında yüksek lisansına başlayan Kadiroğlu, 1984'te IX-XI. Yüzyılda Tao (Oltu) Bölgesi Kiliseleri adlı yüksek lisans tezini sundu.[3] Tez çalışması için Artvin, Erzurum ve Oltu'da saha çalışmaları yaptı.

1986-1989 yılları arasında Almanya'da doktora tezinini yazmaya başladı. Eş zamanlı olarak Rusça ve Almanca dersleri aldı. 1989'da Ankara'ya dönen Kadiroğlu, aynı yıl Tao-Klardjetie Bölgesi IX.-XI. yüzyıl Gürcü Manastırları adlı doktora tezini tamamladı. Tez, hem Türkiye dışında hem de Türkiye'de büyük ilgi gördü. Kadiroğlu 1996 yılında Doğu Anadolu Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları projesini başlattı.[4] 69 yerleşim yerinin incelendiği ve 5 yıl süren araştırmanın sonucunda Çoruh ve Yukarı Kura vadilerindeki 55 civarında manastır, 25 kilise ve yaklaşık 20 kale belgelendi.[5]

2002-2003 yılında yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak Gazi ÜniversitesiSanat Tarihi bölümünde Bizans Dersleri verdi. 2004–2005 öğretim yılında Hacettepe Üniversitesi, Sanat Tarihi bölümünde seçmeli olarak açılan “Gürcü Sanatı” derslerini vermeye başladı.

2006 yılında Cyril Mango'nun Bizans Mimarisi adlı kitabını Türkçeye çevirdi.

2007 yılında Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ dergisinin editörlüğünü yapmaya başladı.

2010 yılında Gürcü Sanatının Ortaçağı adlı eseri yayımlandı.

Ödülleri

Yaptığı çalışmalardan dolayı 1998 yazında Tiflis Üniversitesi, Asya Afrika Bilimler Akademisi tarafından Mine Kadiroğlu'na Gürcü kültür varlıklarını koruma çabalarından dolayı "Onursal Profesörlük" ünvanı ve "Asya-Afrika Bilimler Akademisi Onursal Üyeliği" takdim edildi.

Kişisel hayatı

Kadiroğlu 1984 yılında kısa süre evli kaldığı diş hekimi Yılmaz Erönder ile evlendi. 1991 yılında jeolog Alfred Leube ile evlenip Leube soyadını aldı.[6]

Kaynakça

  1. ^ Bayram, Fahriye (2005). Artvin'deki Gürcü manastırları: Rahip Grigol Handzta dönemi : bir 10. yüzyıl elyazmasına göre Rahip Grigol Handzta'nın gezi güzargâhındaki manastırların mimarisi. Ege Yayınları. s. 14. ISBN 9758071149. 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  2. ^ "Mine Kadiroğlu Leube - 1962 Mezunu". ualyetder.org. 27 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  3. ^ Aytekin, Osman (1999). Ortaçağ'dan Osmanlı dönemi sonuna kadar Artvin'deki mimarı̂ eserler. T.C. Kültür Bakanlığı. s. 4. ISBN 9751720559. 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  4. ^ Toplumsal tarih, 109-114. sayılar. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. 2003. s. 9. 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  5. ^ Beşinci Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyomu. Hacettepe Üniversitesi. 2001. s. 281. ISBN 9756813199. 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  6. ^ A. Ceren Erel, Bülent İşler, Nilüfer Peker, Güner Sağır (2011). "Anadolu Kültürlerinde Süreklilik ve Değişim" (PDF). akademik.adu.edu.tr. 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bağcılar, Artvin</span> Artvin köyü

Bağcılar, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Pırnallı</span> Artvin ilinde bir köy

Pırnallı, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Semavi Eyice</span>

Mustafa Semavi Eyice, Türk Bizantolog ve sanat tarihçisi.

Mehmet Cihat Özönder, Türk milletvekili, sosyolog ve Türkolog.

Klarceti, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, tarihi Mesheti’nin bir parçası sayılan bölge. Meydancık ve Ardanuç dereleri havzasını da içine alacak biçimde, Çoruh nehrinin Yalnızçam Dağlarından Karadeniz’e kadar uzanan aşağı havzasını kapsar. Klarceti’nin en eski merkezi Tuharisi kalesidir. Klarceti bölgesi, Kartli kralına bağlı bey (ერისთავი) tarafından yönetiliyordu ve bu beyin ikametgâhı 5. yüzyılın ikinci yarısından itibaren büyük olasılıkla Ardanuç kalesi idi. Kral Vahtang Gorgasal burada geniş ölçekli kültürel ve mimari çalışmalara başladı. Kilise ve manastırlar inşa etti. Merkezi Ahiza’da bulunan yeni piskoposluk merkezi kurdu. Bu dönemde Klarceti, İran saldırılarına karşı mücadelenin köprübaşı mevziisi haline geldi. 8. yüzyılda Bagratlılar hanedanı buraya yerleşti. 9. yüzyılın başında Büyük I. Aşot, Arap saldırıları ve salgın hastalıklarla gerilemiş olan bu bölgeyi canlandırdı ve buraya yeni nüfus yerleştirdi. Bu sırada burada, Grigol Handzteli’nin öncülüğünde yaygın biçimde manastırların inşasına başlandı. 11-13. yüzyıllarda Klarceti’de kültür ve eğitim alanında önemli çalışmalar gerçekleştirildi. Bölge kilise ve manastırlarıyla ünlü hale geldi. Buraya Klarceti’nin “On İki Issız Yeri” adı veriliyordu. 16. yüzyılda Klarceti, Güneybatı Gürcistan’ın başka yerleriyle birlikte Osmanlıların eline geçti. 1918-1921 arasında Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti sınırları içindeydi. 1921 yılından itibaren ise yeniden Türkiye sınırlarına katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Gürcüleri</span>

Türkiye Gürcüleri, etnik Gürcü olan veya soyundan gelen Türkiye vatandaşları ve sakinlerini ifade eder. Bu topluluk iki farklı gruptan oluşur. Artvin ve Ardahan Gürcüleri bölgenin yerlileri iken Türkiye'nin diğer bölgelerinde yaşayan Gürcüler ise, Osmanlı sınırları içindeki Gürcü topraklarının 19. yüzyılda Rusların eline geçmesi üzerine, bu bölgeden gerçekleşen göçlerle ortaya çıkmıştır. Bu ikinci grup içinde Müslüman ve Katolik Gürcüler yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Parhali Manastırı</span> Gürcü Ortodoks Manastırı

Parhali Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır. Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ança Manastırı</span>

Ança Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Anca olan İncilli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü Ortodoks manastırıdır. Ança Manastırı, Tao-Klarceti bölgesindeki beş Gürcü piskoposluğundan biri olan Ança Piskoposluğu'nun da merkeziydi.

<span class="mw-page-title-main">Berta Manastırı</span> Artvinde ortaçağa ait bir manastır

Berta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mamatzminda Kilisesi</span>

Mamatzminda Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Ebrika olan İbrikli köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün bugünkü adından dolayı İbrikli Kilisesi de denir. Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Şehitlik köyünde ortadan kalkmış olan Gürcü kilisesi de Mamatzminda Kilisesi adını taşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Nuka Kilisesi</span>

Nuka Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesindeki Alabalık köyündedir. Kilisenin son rahibi Nuka'dan dolayı bu isimle anılıyor hale gelmiş ve kilisenin eski adının da unutulmuş olabileciğine dair görüş bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Handzta Manastırı</span> Pırnallı, Artvinde bir manastır

Handzta Manastırı ya da Hantsta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Porta olan Pırnallı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bulunduğu köyün eski ve yeni adından dolayı Porta Manastırı ya da Pırnallı Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Şatberdi Manastırı</span>

Şatberdi Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eki adı Boselta olan Okumuşlar köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.

Şatberdi Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü kalesidir. Bugün Türkiye sınırları içinde yer alan kale, Artvin ilinin merkez ilçesindeki Boselta köyünde yer alır.

Ercan Sağlam, Türk heykeltıraş ve akademisyen.

Turhan Çetin, Türk heykeltıraş ve akademisyendir.

Handztalı Grigol önde gelen bir Gürcü dini figürü ve Tao-Klarceti'deki çok sayıda manastır topluluğunun kurucusu ve lideridir.

Ayşe Sibel Kedik; Türk heykeltıraş ve akademisyen.

Şindoba Kilisesi veya Şindobani Kilisesi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Dalkırmaz köyünün sınırları içinde erken Orta Çağ'dan kalma ve eski Şindobani köyüne ait Gürcü kilisesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.