Mincemeat 'Kıyma' Operasyonu

Mincemeat (Kıyma) Operasyonu; Müttefik kuvvetlerinin Sicilya'ya deniz çıkartması yapabilmesi amacıyla Mihver güçlerine yönelik olarak yapılmış bir aldatma operasyonudur. Daha geniş anlamda Barclay Operasyonunun bir parçası olan Kıyma, Deniz İstihbarat Tümeni Müdürü Tuğamiral John Godfrey ve kişisel asistanı Teğmen Komutan Ian Fleming tarafından hazırlanan bir plandı. Dönemin İngiltere Başbakanı Winston Churchill ve Akdeniz'deki askeri komutan General Dwight D. Eisenhower'ın onayıyla plan, deniz taşımacılığıyla başladı. Bu aldatma istihbaratı sayesinde Müttefikler İtalya'ya yaptıkları çıkartma ile çeşitli seneryolar arasında en az asker kaybına ulaşmayı başardı.^[1]

II. Dünya Savaşı'nda Müttefiklerin Avrupa'dan atılması ve Sovyetler Birliği'nin İngiltere ve ABD'den ısrarla ikinci bir cephe açılması için baskıları sonucu Sicilya'ya deniz çıkartması için yapılmıştır. Ana fikir düşman tarafından karaya vurmuş bir şekilde bulunacak olan asker üniformalı birisinin üstüne gizli belgeler yerleştirme amacıyla aldatmaca yapmaktı. Hatta ilk başta ortaya atılan fikre göre cesedin havadan atılmasıyla düşman bölgesine gönderilmesiydi ancak cesedin parçalanma ihtimaline karşılık bundan vazgeçilmiştir. Asker üniformalı olan bir cesedin havadan atılmasıyla (Haversack Hilesi) yapılacak herhangi bir aldatmaca I.Dünya Savaşı'nda İngilizler tarafından zaten yapılmıştı. Bu sebeple üst yönetimler bu plana ilk başta mesafeli yaklaştı. Ancak John Godfrey ve Ian Fleming planın titizlikle hazırlanacağına ve bundan başka herhangi bir çıkartma şansının bulunmamasına üst kademeleri ikna ederek onayı almışlardır.^[2][3] Eylül 1942'de İngilizler tarafından Cebelitarık'a uçan bir uçak Cadiz'e düştü. İçerisinde çok gizli belgeler olmasından dolayı İngilizler direkt olarak İspanya'ya başvurarak cesedin üzerinde otopsi dışında bir inceleme yapılmamasını ve tarafsız ülke sıfatlarını korumaları için uçakla ilgili her türlü delilin kendilerine iadesini istemişlerdir. Her ne kadar İspanyollar süreci uzatsalar da sonunda ceset ve tüm delilleri, gizli belgelerle birlikte İngiltere temsilcisine teslim etmişlerdir. Ancak iadeyle birlikte gizli belgelerin açılıp incelendiği anlaşılmıştır.^[4] Bu durumun işe yarayabileceğinin fikrinin İngilizler tarafından oturmasıyla kendilerinin bilinçli olarak böyle bir aldatmaca yapabilecekleri eylemine geçmişlerdir. Plan, Londra hastanelerinden birinden alınacak bir cesetle akciğerlerinin suyla doldurulması ve üniformasının ceplerine gizli belgelerinin yerleştirilmesidir. Ceset daha sonra bir kıyı komutanlığı tarafından düşürülür. Bulunduğunda İspanyollar ve Mihver kuvvetlerinde oluşacak varsayım uçakların herhangi birinin düşürülmesi ile cesedin kıyıya vurmuş olabileceğinin varsayımıdır.^[1]

Avrupa'ya çıkartma yapılabilmesi için kurulan Yirmi Komitesi üyesi Cholmondeley planı ilk aşamada işe yaramaz olarak geri çevirdi ancak bu fikirde bir miktar olsa da potansiyel olduğunu düşündü. Planda deniz bağlantısı olduğu için komite başkanı John Masterman, planı daha da geliştirmek için Cholmondeley ile birlikte çalışması için deniz temsilcisi Ewen Montagu'yu görevlendirdi.^[5]

Müttefikler mevcut durumda her ne kadar Kuzey Afrika başarılı bir şekilde kontrollerinde olsa dahi Avrupa anakarasının kolayca ele geçirilemeyeceğini düşünüyorlardı. Amerikalılar doğrudan Fransa'nın kuzeyine bir çıkartma harekâtı istiyorlardı ama Winston Churchill ısrarla Avrupa'nın yumuşak göbeği olarak adlandırdığı İtalya'ya çıkartma istiyordu. Müttefiklerin saldırması için iki olası hedef vardı. İlk seçenek Sicilya idi; Adanın kontrolü Akdeniz'i Müttefik gemilerine açacak ve kıta Avrupası'nın İtalya üzerinden işgaline izin verecekti. İkinci seçenek, Alman kuvvetlerini İngiliz ve Amerikalı askerler ile Sovyetler Birliği arasında tuzağa düşürmek için Yunanistan ve Balkanlar'a çıkartma harekâtı düzenlemekti. Ocak 1943'teki Kazablanka Konferansı'nda Müttefik planlamacılar, Husky harekâtı kod adlı Sicilya'nın seçilmesi konusunda anlaştılar ve işgali en geç Temmuz ayında uygulamaya koymak üzere karar verdiler. Müttefik planlamacılar arasında Sicilya'nın bariz ve önlenebilir olduğu endişesi vardı.^[4][6]Adolf Hitler, hem Müttefik kuvvetlerinin Avrupa'ya ayak basmaması hem de bölgede bulunan değerli madenler için Balkanlar'ın savunmasını iki katına çıkartmıştı. Aldatmacaya ilk olarak İngilizler'in Kahire'de kurgusal olarak oluşturulan on iki tümenden oluşan bir karargah kurularak başlandı.^[2][4] Askeri manevralar yapıldı ve Yunan tercümanlar işe alınarak birçok balkan haritası karargahta depo edildi. Bilinçli oluşturulan istihbarat açıkları ile Suriye'de bulunan Mihver ajanlarının bilgiler sanki doğruymuşçasına ikna olmasıyla birlikte Hitler, bu bölgeyi korumak için İtalya'dan birlik kaydırdı.

Cesedin bulunması konusunda John Godfrey ve Ian Fleming zor durumda kalmışlardı. Çünkü bulunacak cesedin kimsesiz olması çok önem sarf ediyordu. Hastanelerde bulunan tüm cesetlerin akrabasının olması planın uygulanmasını geciktiriyordu. 28 Ocak 1943'te Purchase, Montagu ile, muhtemelen fosfor içeren fare zehiri yemekten ölen bir serseri olan Glyndwr Michael'ınkine uygun bir ceset bulduğu haberiyle temasa geçti. Purchase, Montagu ve Cholmondeley'e, sistemdeki az miktarda zehirin, birkaç gündür denizde yüzmesi gereken bir vücutta tanımlanmayacağını bildirdi. Bu nedenle İspanyollar'ın yapacağı otopsiden bir sonuç çıkmayacağı kanaatine varıldı.^[1]

Montagu ve Cholmondeley, vücut için hayali bir arka plan ve karakter olan bir "efsane" yaratmaya başladılar. Seçilen isim ve rütbe, Birleşik Harekât Karargahına atanan Kraliyet Deniz Piyadeleri'nden Kaptan (Binbaşı Vekili) William Martin'di. "Martin" adı seçildi çünkü Kraliyet Deniz Piyadeleri'nde bu rütbede bu isimde birkaç adam vardı. Ek olarak, Kraliyet Denizcileri kolayca elde edilebilen ve standart ölçülerde gelen savaş kıyafeti giyerlerdi. Binbaşı vekili rütbesi onu hassas belgelerle görevlendirilecek kadar kıdemli yapmıştır. Bütün bu önlemler Almanlar'ın, cesedin üzerine yerleştirilen belgelere inanmalarını kolaylaştırdı.^[1]

Martin'in gerçek bir insan olduğu izlenimini pekiştirmek için Montagu ve Cholmondeley, casusluk çevrelerinde cüzdan vs. ayrıntıları koydular. Bunlar arasında Pam adında icat edilmiş bir nişanlının fotoğrafı vardı; görüntü bir MI5 katibi Jean Leslie'ye aitti. Pam'den gelen iki aşk mektubu cep çöpüne dahil edildi. Ayrıca Londra'da bir kuyumcudan alınan nişan yüzüğü ve makbuzu da cesedin cebine yerleştirildi. Martin'in Londra'da olduğu bir tarihi sağlamak için, bir Londra tiyatrosundan bilet taslakları ve Donanma ve Askeri Kulüp'te dört gecelik konaklama için bir fatura eklendi. Martin'in taşıması gereken deniz kimlik kartı için cesedin fotoğrafını çekmek için girişimlerde bulunuldu, ancak sonuçlar tatmin edici değildi çünkü görüntülerin bir kadavraya ait olduğu açıktı. Montagu ve Cholmondeley, MI5'ten Kaptan Ronnie Reed'i bularak cesede benzeyen insanları aradı; Reed, Kraliyet Deniz üniforması giyerek kimlik kartı için fotoğraflanmayı kabul etti. Ayrıca giyilecek üniformaya kullanılmış bir görünüm sağlamak için, yaklaşık aynı yapıda olan Cholmondeley tarafından uzun bir süre giyildi. Montagu, belgede Balkanlar'a inmeye yönelik tahrif edilmiş planların ayrıntılarını içeren üç kriter belirledi. Hedefin gelişigüzel ama net bir şekilde tanımlanması gerektiğini, Sicilya'yı ve başka bir yeri örtü olarak adlandırması gerektiğini söyledi ve normalde diplomatik kurye veya kodlanmış sinyalle gönderilmeyecek resmi olmayan bir yazışma da olması gerektiğini söyledi.^[3] Ayrıca mektubun İspanyol veya Almanlar tarafından açılıp açılmadığını öğrenmek için içerisine siyah bir kirpik yerleştirildi.^[1][2]

19 Nisan'da Martin'i taşıyan denizaltı Seraph yola çıktı ve yol boyunca Huelva'ya varana dek iki kez bombalandıktan sonra 29 Nisan'da hedefine ulaştı. 30 Nisan saat 4.15'te Seraph su yüzeyine çıktı ve Martin, denizin karanlık sularına bırakıldı. Jewell daha sonra Amiralliğe "Kıyma tamamlandı" demesi için bir mesaj gönderdi ve Cebelitarık'a doğru devam etti.

"Binbaşı Martin" in cesedi, 30 Nisan 1943 günü saat 9.30 civarında yerel bir balıkçı tarafından bulundu; İspanyol askerleri tarafından Huelva'ya götürüldü ve burada bir deniz yargıcına teslim edildi. İspanyollar'ın kendi aralarında yaptıkları diplomatik telgrafların Almanlar tarafından şifreli olmasına rağmen kod kırıcılar sayesinde çözülmesiyle önemli bir cesedin ele geçirildiğini anlamış oldular.^[7] 1 Mayıs'ın öğlen saatlerinde Martin'in cesedine otopsi yapıldı ve iki İspanyol doktorun cesedin 3 aylık bir ceset olduğunu tespit etme olasılıklarının en aza indirgenmesi için Haselden, günün en sıcak saatlerinde, cesedin inanılmaz derecede kokusuna doktorların daha fazla maruz kalmaması ve öğle yemeklerini kaçırmamaları adına onları ikna etti. İngilizler'in kendi cesetleriyle fazla ilgilenmediğini gören İspanyollar durumun üstüne gitmeyerek Binbaşı William için denizde boğulma dolayısıyla ölüm belgesini kabul ettiler ve ceset Binbaşı Martin olarak Huelva'daki Nuestra Senora Mezarlığı'na gömüldü.^[8]

İspanyol donanması çantayı elinde tuttu ve Adolf Claus ve bazı Abwehr ajanlarının baskısına rağmen içeriği Almanlara teslim etmediler. 5 Mayıs'ta evrak çantası, Madrid'e gönderilmek üzere Cadiz yakınlarındaki San Fernando'daki deniz karargahına teslim edildi. San Fernando'dayken oradaki Alman sempatizanları tarafından belgeler fotoğraflandı, ancak mektuplar açılmadı. Evrak çantası Madrid'e ulaştığında, İspanya'nın en kıdemli Abwehr ajanlarından biri olan Karl-Erich Kühlenthal'ın ilgi odağı oldu. Abwehr'in başı Amiral Wilhelm Canaris'ten kişisel olarak müdahale etmesini ve ispanyolları belgeleri teslim etmeye ikna etmesini istedi. Talebe katılan İspanyollar, hala nemli olan kağıdı, bir sondanın etrafına silindirik bir şekle sıkıca sararak ve ardından hala bir mum mühürle kapatılmış olan zarf kanadı ile zarf gövdesi arasında çekerek çıkardılar. Mektuplar kurutuldu ve fotoğraflandı, sonra ıslatıldı.^[1][7] 11 Mayıs'ta belgelerle birlikte gelen evrak çantası İspanyol yetkililer tarafından Haselden'e iade edildi; o da diplomatik çantayla birlikte belgeleri Londra'ya iletti. Belgeler adli olarak incelendi ve kirpiğin yokluğu not edildi. Diğer testler, kağıttaki liflerin bir kereden fazla katlanarak hasar gördüğünü gösterdi, bu da harflerin çıkarıldığını ve okunduğunu doğruladı. Londra'ya döndüklerinde hala ıslak olan kağıtlar kurutulurken ek bir test yapıldı: katlanmış kağıt, İspanyollar onu zarftan çıkardığında sahip olduğu yuvarlanmış formda kurutuldu. Faaliyetlerinin keşfedildiğine dair olası Alman korkularını gidermek için Haselden'e zarfların incelendiğini ve açılmadıklarını belirten önceden düzenlenmiş şifreli ancak kırılabilir başka bir kablo gönderildi; Haselden bunun sonucunda haberi Almanlara sempati duyduğu bilinen İspanyollara sızdırdı ve Almanlar'ın tuzağa düşülmesi beklendi.^[2] Mektuplardaki bilgilerin Almanlara iletildiğine dair son kanıt, 14 Mayıs'ta Bletchley Park'taki Hükûmet Kodu ve Şifre Okulu tarafından üretilen Ultra sinyal istihbaratı kaynağı tarafından bir Alman iletişiminin şifresinin çözülmesiyle geldi. İki gün önce gönderilen mesaj, işgalin Balkanlar'da olacağı ve Oniki Adalar'ın bir numara yapılacağı konusunda uyardı. Genelkurmay Başkanları Komitesi Sekreteri Tuğgeneral Leslie Hollis tarafından Churchill'e, ardından Amerika Birleşik Devletleri'ne bir mesaj gönderildi. Kıyma, yutuldu.^[1][2][5][9] Montagu, Binbaşı Martin'in varlığını pekiştirmek için aldatmacayı sürdürdü ve ayrıntılarını 4 Haziran'da The Times'ta yayınlanan İngiliz zayiatları listesine dahil etti. Bu haberi gören Almanlar, bilgilerin doğruluğunu kendi zihinlerinde pekiştirdiler.^[9]

Amiral Karl Dönitz, İtalya ziyareti ve Benito Mussolini ile görüşmesinin ardından bilgileri aktarmak üzere 14 Mayıs 1943'te Hitler'le bir araya geldi. Amiral, kıyma belgelerini de Hitler'e sundu. Her ne kadar Dönitz, çıkartma noktasının Sicilya olduğu üzerinde hala sabit olsa da Hitler buna katılmıyor ve bilgilerin doğru olduğunu düşünüyordu. Bu sebeple birliklerin Yunanistan'a kaydırılması gerektiğine karar verdi. Hitler, Mussolini'ye Yunanistan, Sardinya ve Korsika'nın "ne pahasına olursa olsun" savunulması gerektiğini ve işi yapmak için en iyi Alman birliklerinin yerleştirileceğini bildirdi. Tecrübeli 1. Panzer Tümeni'nin Fransa'dan Yunanistan'ın Selanik kentine nakledilmesini emretti. Ayrıca çıkartmayı baştan engellemek için de Alman torpido botları hazırlık için Sicilya'dan Yunan adalarına taşındı.^[4][6] 9 Temmuz'da Müttefikler Husky Operasyonu'nda Sicilya'yı işgal etti. Müttefikler tarafından ele geçirilen Alman sinyalleri, Sicilya'nın işgalinin başlamasından dört saat sonra bile yirmi bir uçağın Sardunya'yı güçlendirmek için Sicilya'dan ayrıldığını gösterdi. İlk işgalden sonra bile hatırı sayılır bir süre boyunca Hitler, Balkanlar'a bir saldırının yakın olduğuna hala sabit bir bakış açısıyla ikna olmuştu ve Temmuz ayı sonlarında General Erwin Rommel'i bölgenin savunmasını hazırlamak için Selanik'e gönderdi. Alman yüksek komutanlığı hatayı fark ettiğinde, bir fark yaratmak için çok geçti.^[4][6] 25 Temmuz 1943'te Sicilya'da savaş henüz devam etmekte iken İtalyan Büyük Faşizm Konseyi Mussolini'nin görevden alınması için ortak karara vardı ve silahlı kuvvetlerin kontrolü Kral III. Vittorio Emanuele'e teslim edildi. Ertesi gün Mussolini kralla görüşmesinin ardından gözaltına alındı.

Montagu, Mincemeat Operasyonu'ndaki rolü nedeniyle 1944'te Britanya İmparatorluk Nişanı adlı. Planı yönettiği için Cholmondeley, 1948'de Tarikatın bir Üyesi olarak atandı. Mart 1943'te operasyon hakkında brifing verilen eski bir kabine bakanı olan Duff Cooper, bir cesedin komplo aygıtını içeren casus romanı Kalp Kırıklığı Operasyonu'nu yayınladı. İlk etapta İspanyollar böyle bir durumun varlığını reddettiler. Bunun sonucunda en iyi yanıt olarak düşünülerek İngilizler Kıyma Operasyonu'nun hikâyesini kamuoyuna açıkladılar. Bir hafta sonu boyunca Montagu, iki milyon kopya satan ve 1956 yapımı bir filmin temelini oluşturan Asla Olmayan Adam'ı (1953) yazdı. Güvenlik hizmetleri, Montagu'ya operasyonel ayrıntıları açıklama konusunda tam anlamıyla bir özgürlük vermedi. 2022'de Operation Mincemeat (film) yayınlandı, Colin Firth Montagu olarak ve Matthew Macfadyen Cholmondeley olarak filmde görev aldılar. Commonwealth Savaş Mezarları Komisyonu, Binbaşı Martin'in 1977'de Huelva'daki mezarının sorumluluğunu üstlendi. 1997'de Komisyon, "Glyndwr Michael Binbaşı William Martin RM olarak görev yaptı" yazısını ekledi. Kasım 2021'de Yahudi Eski Askerler ve Kadınlar Derneği ve Londra Hackney İlçesi ile birlikte çalışan Yahudi Amerikan Tarihi Koruma Derneği, Hackney Morguna bir anıt yerleştirdi.^[8]