Milliyetçilik türleri

Makale serilerinden
Milliyetçilik
Gelişim Marş Dil Renkler Müzik Mit Bayrak Devlet Sembol Hazine Spor Müzikal Kimlik Tanrı Destan Kilise Amblem
Temel değerler Kimlik Dayanışma Self determinasyon
Türler Etnik milliyetçilik Kültürel milliyetçilik Sivil milliyetçilik Ekonomik milliyetçilik Banal milliyetçilik Sol milliyetçilik Kurumsal milliyetçilik Postmilliyetçilik Anti-milliyetçilik Millî demokrasi Millî liberalizm Millî muhafazakârlık Nasyonal anarşizm Yayılmacı milliyetçilik Panmilliyetçilik Diaspora siyaseti Romantik milliyetçilik Neomilliyetçilik İslami milliyetçilik İşletme milliyetçiliği İrredantizm Ulusal Bolşevizm Nasyonal sosyalizm Sosyal milliyetçilik Ulusalcılık Ulusal komünizm Ulusal sendikalizm Dini milliyetçilik Transmilliyetçilik
İlişkili kavramlar Sivil din Irkçılık Yayılmacılık Anti-milliyetçilik Kozmopolitanizm Etnosentrizm Küreselcilik
Milliyetçilik listesi

Milliyetçilik, resmi devlet ideolojisinin bir parçası olarak veya popüler bir devlet dışı hareket olarak kendini gösterebilir ve sivil, etnik, kültürel, dil, dini veya ideolojik çizgilerde ifade edilebilir. Ulusun bu öz tanımları milliyetçilik türlerini sınıflandırmak için kullanılır. Ancak, bu tür kategoriler birbirini dışlamaz ve birçok milliyetçi hareket bu unsurların bir kısmını veya tamamını değişen derecelerde birleştirir.

Bazı siyasi teorisyenler milliyetçilik biçimleri arasındaki herhangi bir ayrımın yanlış olduğunu iddia ediyor. Milliyetçiliğin her türünde, halklar bir tür ortak kültürü paylaştıklarına inanırlar. Bu tür tipolojinin yanlış olarak kabul edilebilmesinin temel nedeni, birçok tezahürünü veya yorumunu açıklamak için oldukça basit milliyetçilik kavramını bükmeye çalışmasıdır. Tartışmalı bir şekilde, her tür milliyetçilik sadece akademisyenlerin yıllar boyunca tanımlamaya çalıştıkları farklı yollara atıfta bulunur.

Etnik milliyetçilik, ulusu her zaman önceki nesillerden bir tür iniş unsurunu, yani genofiliyi içeren etnik köken açısından tanımlar. Ayrıca, grup üyeleri ve ataları arasında paylaşılan bir kültürün fikirlerini ve genellikle paylaşılan bir dili içerir. Ulusa üyelik kalıtsaldır. Devlet, etnik grubun anavatanı statüsünden ve kısmen ulusal grubu koruma ve grup olarak aile ve sosyal yaşamını kolaylaştırma görevinden siyasi meşruiyet türemiştir. Etnik köken fikirleri çok eskidir, ancak modern etnik milliyetçilik, Volk kavramını destekleyen Johann Gottfried von Herder ve Johann Gottlieb Fichte'den yoğun bir şekilde etkilenmiştir. "Etnonasyonalizm" terimi genellikle sadece bu satırlarda açık bir ideolojiyi benimseyen milliyetçilere atıfta kullanılmakta; "Etnik milliyetçilik" daha genel bir terimdir ve bu inançları gayri resmi, içgüdüsel bir şekilde tutan milliyetçiler için kullanılır. Her ikisinin de pejoratif biçimi "etnosantrik milliyetçilik" veya "kabile milliyetçiliği"dir, ancak "kabile milliyetçiliği" Afrika, Amerikan Yerlisi veya açıkça kabile kimliği iddia eden diğer milliyetçilikleri tartışırken pejoratif olmayan bir anlama sahip olabilir.

Yayılmacı milliyetçilik, "diğer" veya yabancı halklara odaklanan atavistik korku ve nefretlerle özerk, artırılmış etnik bilinci ve vatansever duyguları içeren, eskiden sahip olunan toprakların militarist yollarla genişlemesine veya kurtarılmasına olan inancı çerçeveleyen agresif bir radikal milliyetçilik veya etnik milliyetçilik biçimidir (etnonasyonalizm).

Organik milliyetçilik ve kimlik milliyetçiliği olarak da bilinen romantik milliyetçilik, devletin siyasi meşruiyeti ulusun, ırkın veya etnik kökenin doğal ("organik") bir sonucu ve ifadesi olarak türediği etnik milliyetçilik biçimidir. Romantizmin ideallerini yansıtıyordu ve Aydınlanma rasyonalizmine karşıydı. Romantik milliyetçilik, Romantik ideal ile buluşan tarihsel bir etnik kültürü vurgulamıştır; folklor romantik milliyetçi bir kavram olarak gelişti. Grimm Kardeşler, etnik olarak Alman olarak etiketledikleri idealize edilmiş bir masal koleksiyonu oluşturmak için Herder'in yazılarından ilham aldılar. Tarihçi Jules Michelet, Fransız romantik milliyetçi tarihini örnekliyor.

Kültürel milliyetçilik ulusu ortak kültürle tanımlar. Ulusa üyelik (o ulusa addedilme) ne tamamen gönüllüdür (anında bir kültür edinemezsiniz), ne de kalıtsaldır (üyelerin çocukları başka bir kültürde büyüdülerse yabancı olarak kabul edilebilir). Yine de, geleneksel bir kültür, özellikle bireyin kendi yaşamının erken bir aşamasında becerilerini kazanmasına izin verilirse, bireyin hayatına daha kolay dahil edilebilir. Kültürel milliyetçilik, ne tamamen sivil ne de etnik olan çeşitli bir milliyetçilik olarak tanımlanmıştır. Katalonya, Quebec ve Flaman milliyetçilikleri kültürel olarak tanımlanmıştır.

Bill 101, Kanada'nın Quebec eyaletinde nüfusun çoğunluğunun dili olan Fransızcayı eyalet hükûmetinin resmi dili olarak tanımlayan bir yasadır. Diğer dil milliyetçiliği biçimleri, ABD veya Avustralya gibi İngilizce konuşan ülkelerde yalnızca İngilizce dilinin kullanılmasını savunan yalnızca İngilizce hareketidir.

Dini milliyetçilik, milliyetçiliğin belirli bir dini inanç, kilise veya bağlılıkla ilişkisidir. Bu ilişki iki açıdan ayrılabilir; dinin siyasallaşması ve dinin siyaset üzerindeki ters etkisi. Eski yönüyle, ortak bir dinin, ulus vatandaşları arasında ortak bir bağ olan ulusal birlik duygusuna katkıda bulunduğu görülebilir. Dinin bir diğer siyasi yönü de ortak bir etnik kökene, dile veya kültüre benzer ulusal bir kimliğin desteklenmesidir. Dinin siyaset üzerindeki etkisi, dini fikirlerin güncel yorumlarının siyasi aktivizme ve eyleme ilham verdiği daha ideolojiktir; örneğin, daha sıkı dini bağlılığı teşvik etmek için yasalar çıkarılmıştır.

Dünya Savaşı'ndan sonra meydana gelen dekolonizasyon sürecinden bu yana, Üçüncü Dünya milliyetçiliklerinin yükselişi olmuştur. Üçüncü dünya milliyetçilikleri, sömürgeleştirilen ve sömürülen uluslarda meydana gelir. Bu ulusların milliyetçilikleri, ayakta kalabilmek için sömürge egemenliğine karşı direniş gerektiren bir ocakta dövülmüştür. Hal böyle olduğu için direniş bu tür milliyetçiliklerin bir parçasıdır ve onların varlığı emperyalist saldırılara karşı bir direniş biçimidir. Üçüncü Dünya milliyetçiliği, Üçüncü Dünya halklarının kimliklerinin sömürgeci güçler tarafından değil, öncelikle kendileri tarafından yazarı olmasını sağlamaya çalışır.

Üçüncü dünya milliyetçi ideolojilerine örnek olarak Afrika milliyetçiliği ve Arap milliyetçiliği verilebilir. Gelişmekte olan dünyadaki diğer önemli milliyetçi hareketler arasında Hint milliyetçiliği, Çin milliyetçiliği ve Meksika Devrimi ve Haiti Devrimi fikirleri yer alıp yer almaktadır. Üçüncü dünya milliyetçi fikirleri, özellikle Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez'in Kısmen Simón Bolívar'ın sömürge karşıtı ideallerinden ilham alan Bolivarcılık ideolojisi başta olmak üzere, son yıllarda Güney Amerika'da seçilen sol eğilimli hükûmetler arasında etkili olmuştur.

Sivil milliyetçilik, devlet yurttaşlığının aktif katılımından, "halkın iradesi"ni temsil ettiği ölçüden siyasi meşruiyet türediği milliyetçilik biçimidir. Genellikle Jean-Jacques Rousseau ve özellikle de isimlerini 1762 tarihli The Social Contract adlı kitabından alan sosyal sözleşme teorilerinden kaynaklandığı görülmektedir. Sivil milliyetçilik rasyonalizm ve liberalizm gelenekleri içinde yatmaktadır, ancak bir milliyetçilik biçimi olarak etnik milliyetçilikle tezat oluşturmaktadır. Sivil ulusun üyeliği gönüllü olarak kabul edilir. Sivil-ulusal idealler, ABD ve Fransa gibi ülkelerde temsili demokrasinin gelişmesini etkilemiştir.

Devlet milliyetçiliği, genellikle (ama her zaman değil) etnik milliyetçilikle birleştirilmiş sivil milliyetçiliğin bir çeşididir. Milletin, devletin korunmasına ve gücüne katkıda bulunanlardan oluşan bir topluluk olduğunu ve bireyin bu amaca katkıda bulunmak için var olduğunu ima eder. İtalyan faşizmi, Benito Mussolini'nin bu sloganında özetlenen en iyi örnektir: "Tutto nello Stato, niente al di fuori dello Stato, nulla contro lo Stato" (Türkçe: "Devletteki her şey, Devlet dışında hiçbir şey, Devlete karşı bir şey yok"). Devrimci Jacobin'in üniter ve merkeziyest bir Fransız devletinin kurulması genellikle devlet milliyetçiliğinin orijinal versiyonu olarak görülür. Franko İspanyası, devlet milliyetçiliğinin daha sonraki bir örneğidir.

Bununla birlikte, "devlet milliyetçiliği" terimi genellikle milliyetçilikler arasındaki çatışmalarda ve özellikle ayrılıkçı bir hareketin yerleşik bir "ulus devlet" ile karşı karşıya geldiği yerlerde kullanılır. Ayrılıkçılar, devlet milliyetçiliği daha az otantik ve daha az demokratik olarak algılandığından, daha büyük devletin meşruiyetini itibarsızlaştırmak için devlet milliyetçiliğinden bahsederler. Ayrılıkçılar, devlet milliyetçiliği daha az otantik ve daha az demokratik olarak algılandığından, daha büyük devletin meşruiyetini itibarsızlaştırmak için devlet milliyetçiliğinden bahsederler. Flaman ayrılıkçılar Belçika milliyetçiliğini devlet milliyetçiliği olarak konuşuyorlar. Bask ayrılıkçıları ve Korsikalı ayrılıkçılar sırasıyla İspanya ve Fransa'yı bu şekilde ifade ediyor. Hangi tarafın haklı olduğunu değerlendirmek için tartışmasız bir dış kriter yoktur ve sonuç genellikle nüfusun sadakatine ve vatanseverliğine yönelik çelişkili çağrılarla bölünmesidir.

Liberal milliyetçilik, özgürlük, hoşgörü, eşitlik ve bireysel hakların liberal değerleriyle uyumlu yabancı düşmanı olmayan bir milliyetçilik biçimi olabileceğine inanan siyaset filozofları tarafından son zamanlarda savunulan bir tür milliyetçiliktir. Ernest Renan ve John Stuart Mill genellikle erken liberal milliyetçiler olarak düşünülmektedir. Liberal milliyetçiler genellikle bireylerin anlamlı, özerk yaşam sürmeleri için ulusal bir kimliğe ihtiyaç duyduğunu ve liberal demokratik politikaların düzgün çalışabilmesi için ulusal kimliğe ihtiyaç duyduğunu söyleyerek ulusal kimliğin değerini savunurlar.

Devrimci milliyetçilik, yerleşik düzene karşı bir devrimle hedeflerine ulaşmak isteyen birçok farklı milliyetçi siyasal hareket türüne uygulanan geniş bir etikettir.

Millî muhafazakârlık veya ulusal muhafazakârlık, Avrupa ve Asya'da yaygın olan ve genellikle bu milliyetçi kaygıyı geleneksel değerleri destekleyen muhafazakar tutumlarla birleştiren, ulusal ve kültürel kimliği korumaya odaklanan bir muhafazakarlık çeşididir. Üç varyasyonun koruma ve geleneğe nasıl odaklandığı göz önüne alındığında, gelenekselci muhafazakarlık ve sosyal muhafazakârlık ile benzer özellikleri paylaşır. Milliyetçi muhafazakârlık ulusal çıkarları korumaya çalışırken, geleneksel muhafazakârlık ata kurumlarını vurgulamaktadır. Ek olarak, sosyal muhafazakârlık, kişinin toplumdaki geleneksel statüsünü korumak için ahlaki davranışla ilgili ataerkil, kısıtlayıcı bir tutumu vurgulamaktadır. Ulusal muhafazakar partiler genellikle liberal muhafazakar partilerin daha kentsel destek tabanıyla tezat oluşturan kırsal, gelenekçi veya çevresel temele sahip ortamlarda kök salmaktadır. Avrupa'da çoğu bir çeşit Avrupa şüpheciliğini benimsiyor. 1989'dan beri komünizm sonrası Orta ve Doğu Avrupa'daki muhafazakar partilerin çoğunluğu ulusal muhafazakardır.

Dünyadaki birçok milliyetçi hareket, uluslarının başka milletler tarafından zulüm gördüğü ve bu nedenle kendilerini suçlanan zulümcülerden kurtararak kendi kaderini tayin etmesi gerektiği görüşünde ulusal kurtuluşa adanmıştır. Marksizm-Leninizm bu ideolojiyle yakından bağlantılıdır ve pratik örnekler arasında Stalin'in ilk çalışmaları, Marxism and the National Question ve Socialism in One Country fermanı yer almaktadır.

Zaman zaman sosyalist milliyetçilik olarak da bilinen sol milliyetçilik sol siyaseti veya sosyalizmi milliyetçilikle birleştiren her türlü siyasi hareketi ifade eder. Fidel Castro'nun 1959'da Amerikan destekli Fulgencio Batista'yı deviren Küba Devrimi'ni başlatan 26 Temmuz Hareketi, İrlanda'dan Sinn Féin, İsrail'de İşçi Siyonizmi ve Güney Afrika'daki Afrika Ulusal Kongresi gibi önemli örnekler yer alıyor.

Panmilliyetçilik genellikle etnik ve kültürel bir milliyetçiliktir, ancak 'ulus' Slav halkları gibi ilgili etnik gruplar ve kültürlerden oluşan bir kümedir. Bazen panmilliyetçilik, ulusal grup Pan-Almanizm'de olduğu gibi geniş bir alana ve birkaç devlete dağıldığında, tek ırklı milliyetçiliğe uygulanır.

Diaspora milliyetçiliği ya da Benedict Anderson'un deyimiyle "uzun mesafeli milliyetçilik", genellikle ABD'deki İrlandalılar, Kudüs'ten (M.Ö. 586) çıkarıldıktan sonra dünyadaki Yahudiler, Amerika ve Afrika'daki Lübnanlılar veya Avrupa ve ABD'deki Ermeniler gibi bir diaspora arasında milliyetçi bir duyguyu ifade eder. Anderson, bu tür bir milliyetçiliğin ulusal bir bağlantı yaşamak isteyen, ancak aslında diaspora topluluklarından ayrılmak istemeyen insanlar için "hayalet bir temel" görevi aldığını belirtiyor. Panmilliyetçilik ile diaspora milliyetçiliği arasındaki temel fark, bir diasporanın üyelerinin tanım gereği artık ulusal veya etnik vatanlarında ikamet etmeleridir. Geleneksel olarak 'Diaspora', savaş, kıtlık gibi felaket bir bozulma nedeniyle bir halkın (gerçek veya hayal edilen) bir 'anavatandan' dağılmasını ifade eder. Yeni ağlar - yeni 'kökler' - ortak bir 'eve' dönme arzusuyla birbirine bağlı olan diasporik insanlar tarafından seyahat edilen 'rotalar' boyunca oluşur. Gerçekte, geri dönme arzusu eskatolojik (yani bitiş zamanları yönelimi) olabilir veya öngörülebilir bir gelecekte gerçekleşmeyebilir, ancak kayıp vatan özlemi ve Diasporik insanların yaşadığı çevre kültürlerinden farklılık duygusu kendi başına bir kimlik haline gelir.

• Anti-milliyetçilik