İçeriğe atla

Millî Mensucat

Fabrika binası günümüzde müze kompleksi olarak hizmet verir.

Millî Mensucat, Adana'daki tarihi dokuma fabrikası.

Türkiye'nin tarihindeki yedinci, Adana'nın ise ilk tekstil fabrikasıdır. Kültür varlığı endüstri mirası' olarak tescillenmiştir. Adana'nın Seyhan ilçesine bağlı Döşeme mahallesindedir.

Yazar Orhan Kemal'in Murtaza, Cemile gibi romanlarına ve filme esin kaynağı olması ile hatırlanır.

Günümüzde bir müze kompleksi olarak yeni işlev kazanmıştır. Türkiye'nin en eski müzelerinden biri olan Adana Arkeoloji Müzesi içinde yer almaktadır.

Tarihçe

Simyonoğlu Fabrikası

Fabrika, 1907'de Ermeni Simyonoğlu evlatlarından Aristidi Kozma tarafından Simyonoğlu Fabrikası adıyla kuruldu. Kozma, şehirdeki diğer azınlıklar ile birlikte Adana'yı terkedince fabrika Hazine'ye geçti ve İttihat ve Terakki Yönetimi tarafından adı Millî Fabrika' olarak değiştirildi. Adana Fransızlar tarafından işgal edildiğinde fabrika eski sahiplerine geçti.

Milli Mensucat

Cumhuriyetin ilanınan sonra cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal'den Adana'daki sahipsiz fabrikaları yeniden canlandırma buyruğunu alan Kayserili tüccar ve Adana milletvekili Nuh Naci Yazgan, 1924'te milletvekilliğinden istifa edip Adana'daki sanayi hamlesinin öncülüğünü üstlenmişti. Yazgan, 1927'de dönemin diğer işadamları Mustafa Özgür, Nuri Has, Seyit Tekin ile birlikte fabrikayı Hazine'den satın aldı ve adını Millî Mensucat olarak değiştirdi. Burada üretilen "Aslan" marka vater ve ekstra iplikler, ülkede büyük talep gördü.

Bu yıllarda yazar Orhan Kemal, fabrikada memurluk yaptı; Millî Mensucat kimi romanlarına esin kaynağı oldu. Yazarın “Murtaza” adlı ünlü romanının kahramanı Murtaza, Millî Mensucat fabrikasının gece bekçisi olarak çalışmış bir karakterdir.[1][2]

1944 yılında fabrikanın dört ortağından her birine 300 bin TL. Varlık Vergisi kondu ve fabrikaya pamuk temin eden Hacı Ömer Sabancı'ya da fabrikaya ortak olmadığı halde Varlık Vergisi Tahakkuk Komisyonu tarafından Mill Mensucat'ın ortakları gibi vergi konuldu.[3]

Fabrika, 1978 yılında bu kez biriken borçları nedeniyle tekrar Hazine'ye geçti ve üretime ara verildi.

Milsan Mensucat

1983'te Turgut Özal'ın direktifiyle Gaziantepli iş insanı Mehmet Özüzümcü'ye 49 yıllığına kiraya verilen fabrikanın adı "Milsan Mensucat" olarak değiştirildi. 1990'lara kadar üretim devam etti.[4]

Müzeye dönüştürülmesi

2006 yılında Mustafa Özgür'ün torunu Fatih Özgür'ün de katkıları ile Kültür ve Turizm Bakanlığı, Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü'nün verdiği kararla 'Kültür varlığı endüstri mirası' olarak tescillendi.[5][6]

Fabrikanın Çocuk, Mozaik ve Arkeoloji Müzesi 'ne dönüştürülmesi için 2013'te çalışmalar başladı. Bu müzelere Kent, Tarım, Sanayi ve Etnografya Müzesi, resim ve sanat galerilerinin ilavesiyle büyük bir müze kompleksine dönüştürülmesi planlandı.

Müze kompleksi projesinin ilk etabı 2017'de tamamlandı ve Adana Arkeoloji Müzesi, Milli Mensucat fabrikasının deposunda oluşturulan yeni müze binasına taşınarak ziyarete açıldı.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b "Mediha Olgun Karaca, Ünlü yazarın esin kaynağı olan ve bir süre de memurluk ve katiplik yaptığı Adana'daki fabrika çürümeye terk edildi, Halka ve Olaylara Tercüman gazetesi, 20.12.2004". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014. 
  2. ^ "Mehmet Narlı, 30.Ölüm Yıldönümünde Orhan Kemal ve "Murtaza", Varlık Dergisi, Temmuz 2001". 21 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014. 
  3. ^ "Varlık Vergisi için bir valiz altın bozdurduk". Sabah gazetesi. 20 Mart 2002. 18 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014. 
  4. ^ Tezcan Karakuş, Candan (3 Temmuz 2023). "Fabrikadan Müzeye: Milli Mensucat Fabrikası". Kısa Dalga. 1 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023. 
  5. ^ "Bekçi Murtaza'nın fabrikası kurtuldu - Son Dakika Haberler". Hürriyet. 17 Eylül 2006. 1 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023. 
  6. ^ "Bekçi Murtazanın fabrikası kurtuldu". Radikal gazetesi. 17 Eylül 2006. 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2017. 
  7. ^ "Adana Müze Kompleksi 18 Mayıs 2017 Perşembe Günü Tören ile Açılacak". www.adana.gov.tr. 20 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023. 

Ek Okuma

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Orhan Kemal</span> Türk romancı ve oyun yazarı

Mehmet Raşit Öğütçü, yazar olarak Orhan Kemal, aydınlık gerçekçi Türk roman ve oyun yazarıdır.

Katipzade Nuh Naci Yazgan, Kayseri doğumlu hayırsever iş insanı ve politikacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Kemal Müzesi</span> Orhan Kemalin anısına İstanbul Beyoğlunda kurulmuş bir müze

Orhan Kemal Müzesi Yazar Orhan Kemal'in anısını yaşatmak üzere İstanbul Beyoğlu'nda, üç katlı bir binada kurulmuş bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Bursa Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi</span>

Bursa Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi, Bursa'da tekerleğin at arabasından otomobile gelişimini sergileyen, Türkiye'nin ilk araba müzesidir. Müze, Umurbey Mahallesindeki 17.000 metrekarelik bir alanı kapsayan eski bir ipek fabrikasının Tofaş'ın sosyal sorumluluk projesi adı altında restore edilmesiyle Haziran 2002 tarihinde ziyarete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alanya Arkeoloji Müzesi</span> Müze

Alanya Arkeoloji Müzesi, Antalya ili Alanya ilçesinde bulunan müze.

<span class="mw-page-title-main">Adana Arkeoloji Müzesi</span> Arkeoloji müzesi

Adana Arkeoloji Müzesi, günümüzde Adana'nın Seyhan ilçesinin Döşeme Mahallesi'ndeki eski Millî Mensucat Fabrikası'nda bulunan müze kompleksinde hizmet vermekte olan bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Arkeoloji Müzeleri</span> Türkiyedeki ilk müze

İstanbul Arkeoloji Müzesi, çeşitli kültürlere ait bir milyonu aşkın eserle, dünyanın en büyük müzeleri arasındadır. Türkiye'nin müze olarak inşa edilen en eski binasıdır. 19. yüzyılın ortalarında Maarif Nazırı Mehmed Esad Safvet Paşa tarafından Müze-i Hümâyûn adıyla 1869 yılında kurulmuştur ve 13 Haziran 1891'de ana binanın inşaatı tamamlanıp ziyarete açılmıştır.

Cumhuriyetin ilanını takiben, Türkiye müzeleri Atatürk'ün Anadolu'nun insan eliyle yapılan faydalı şeylerinin sergi ve araştırmasına önem vermesi dolayısıyla kaydedilebilir şekilde gelişti. Türkiye ilan edildiğinde, İstanbul'da "Asar-ı Atika Müzesi", olarak adlandırılan İstanbul Arkeoloji, Aya İrini'nin ev sahipliğini yaptığı Askeri Müze, Süleymaniye Camii'nde Türk ve İslam Eserleri Müzesi ve Anadolu'nun birkaç büyük şehrinde Osmanlı İmparatorluğu Müzesi müzeleri vardı.

<i>Masumiyet Müzesi</i> Orhan Pamuka ait roman

Masumiyet Müzesi, Orhan Pamuk'un 29 Ağustos 2008 tarihinde İletişim Yayınları tarafından piyasaya sunulan aşk romanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hatay Arkeoloji Müzesi</span> Hatayda bulunan Dünyanın en büyük mozaik müzesi

Hatay Arkeoloji Müzesi, Antakya'da konumlanmış önemli bir kültürel kuruluştur. Antik döneme ait eşsiz eserlerin sergilendiği bu müze, 28 Aralık 2014 tarihinde kayda değer bir başarıya imza atmıştır: Dünya'nın en geniş mozaik sergileme alanına sahip olması. Bünyesinde barındırdığı zengin arkeolojik koleksiyon ile bu müze, antik çağın izlerini günümüze taşırken, ziyaretçilere benzersiz bir tarihî deneyim sunmaktadır. 28 Aralık 2014 itibarıyla Dünya'nın en büyük mozaik sergileme alanına sahip müzedir. 2023 yılında meydana gelen Gaziantep-Kahramanmaraş depremlerinde kısmen zarar gören müze, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından alınan önlemler doğrultusunda ekstra güvenlik personeli ve kameralarla gözetim altına alınmıştır.

<i>Murtaza</i> (roman) Orhan Kemal romanı

Murtaza, Orhan Kemal'in 1952’de yayımlanan ünlü romanı.

<span class="mw-page-title-main">Adana Atatürk Evi Müzesi</span> Atatürkün Adanada Konakladığı Ev

Adana Atatürk Evi Müzesi, 15 Mart 1923 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk ve eşi Adana'yı ziyareti sırasında konakladığı, 1981'de müzeye çevrilmiş müze-ev.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Arkeoloji Müzesi</span> İzmir, Türkiyede bir müze

İzmir Arkeoloji Müzesi, İzmir ili ve çevresinde bulunan arkeolojik eserlerin sergilendiği müzedir.

ODTÜ Arkeoloji Müzesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde, ODTÜ yerleşkesi içinde bulunan bir arkeoloji müzesidir. 1969 yılında, Kemal Kurdaş tarafından kurulan müze; Orta Doğu Teknik Üniversitesi'ne bağlı olup, ODTÜ - Tarihsel Çevre Değerlerini Araştırma Merkezi (TAÇDAM) bünyesinde hizmet vermekte ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğünce denetlenmektedir. Müzenin amacı kampüs arazisi içindeki Yalıncak ve Koçumbeli gibi ören yerleri ile Ankara'daki Frig Nekropolü'nde bulunan eserlerin korunması ve sergilenmesidir. Ayrıca müze; Türkiye'deki ilk üniversite müzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Şanlıurfa Arkeoloji ve Mozaik Müzesi</span> arkeoloji ve mozaik müzesi

Şanlıurfa Arkeoloji ve Mozaik Müzesi, mevcut eserlerin 1948 yılında toplanmaya başlanması ile birlikte ilk olarak 1969 yılında açılmıştır. Şanlıurfa Müzesi, Türkiye’nin en büyük kapalı alan ve sergi salonuna, Türkiye’nin en büyük canlandırma sayısına ve gezi güzergahı olarak 4.5 km ile Türkiye’nin en uzun gezi güzergahına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Masumiyet Müzesi (müze)</span> Müze

Masumiyet Müzesi, Orhan Pamuk'un aynı adlı eserinden yola çıkarak oluşturduğu müzedir. İstanbul'da 19. yüzyıldan kalma bir ev yazar tarafından müzeye dönüştürüldü. Müze, bir romanın kurmaca evreninden yola çıkılarak oluşturulan ilk müzedir. 17 Mayıs 2014'te Avrupa Yılın Müzesi Ödülü'nü aldı. Romanın kahramanı Kemal Basmacı'nın aşkı Füsun'un evine yaptığı ziyaretler ve o ev ziyaretinde topladığı eşyalardan oluşan Masumiyet Müzesi, romanda Füsun ile ailesinin yaşadığı ev olarak yer alıyor. Müzede, kitabın seksen üç bölümüne düşecek şekilde seksen üç ahşap vitrin düzenlenmiş durumda.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Atatürk Müzesi</span> İzmir, Türkiyede bir müze

İzmir Atatürk Müzesi, Türkiye'nin İzmir şehrinde yer alan bir müzedir. 1941'de açılan müzede Mustafa Kemal Atatürk'ün eşyaları sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Arkeoloji Müzesi</span> Diyarbakırdaki arkeoloji müzesi

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi, Diyarbakır'da 1934 yılında hizmete girmiş arkeoloji müzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Troya Müzesi</span> Türkiyenin Çanakkale ilinde bir müze

Troya Müzesi, Türkiye'nin Çanakkale ilinde Troya antik kentinden ve Troas bölgesinin diğer antik kentlerinden çıkarılmış eserlerin sergilendiği arkeoloji müzesidir.

<span class="mw-page-title-main">SEKA Kâğıt Müzesi</span>

SEKA Kağıt Müzesi veya SEKA Mehmed Ali Kağıtçı Müzesi, Türkiye'nin Kocaeli ilinde bulunan bir sanayi mirası müzesidir. Türkiye'nin en büyük endüstriyel mirasının müzeye dönüşüm projesidir. 6 Kasım 2016 tarihinde ziyarete açılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.