İçeriğe atla

Millî Cephe (İran)

Millî Cephe
جبهه‌ ملی ایران
Genel başkanBoş
KurucuMuhammed Musaddık
SözcüSeyed Hossein Mousavian
Kuruluş tarihi12 Kasım 1949 (74 yıl önce) (1949-11-12)
MerkezTahran, İran
İdeoloji
Siyasi pozisyonSol[2][3]
İslamî Şûra Meclisi
0 / 290
İnternet sitesi
İran

Millî Cephe veya İran'ın Millî Cephesi (Farsça: جبهه‌ ملی ایران "Cebhe-yi Millî-i İran"), İran'da muhalif[4] politik örgüttür, Muhammed Musaddık tarafından 1949'da kurulmuştur. 1950'lerin başında demokrasiye öncülük edememiş olmasına rağmen İran'da faaliyet gösteren en eski ve tartışmasız en büyük demokrasi yanlısı gruptur.

Başlangıçta, İran petrol endüstrisinin ulusallaştırılmasını başarılı bir şekilde gerçekleştirmek için harekete geçirilen, milliyetçi, liberal-demokratik, sosyalist, laik ve İslamcı eğilimleri olan geniş bir güç yelpazesine yönelik şemsiye bir organizasyondu. 1951'de hükûmet kurdu ancak 1953'te Ajax Operasyonu ile devrildi. Üyeleri Millî Cephe'yi 1960, 1965 ve 1977 yıllarında canlandırmaya çalıştı.

İran Devrimi'nin ortasında Cephe, eski monarşinin İslam Cumhuriyeti tarafından değiştirilmesini destekledi ve devrim sonrası hükûmetin ilk yıllarında "milliyetçi" eğilimin başlıca sembolü oldu.[5] Temmuz 1981'de yasaklandı ve resmi olarak yasadışı ve sürekli gözetim altında olmasına rağmen, hala İran'da aktif.[4]

Kaynakça

  1. ^ Gasiorowski, Mark J.; Byrne, Malcolm (2004). Mohammad Mosaddeq and the 1953 Coup in Iran. Syracuse University Press. ss. 60-61. ISBN 0815630182. 
  2. ^ Zabir, Sepehr (2012). Iran Since the Revolution (RLE Iran D). Taylor & Francis. s. 29. ISBN 1136833005. 
  3. ^ Gheissari, Ali (2010). Iranian Intellectuals in the Twentieth Century. University of Texas Press. s. 64. ISBN 0292778910. 
  4. ^ a b Kazemzadeh, Masoud (2008). "Opposition Groups". Iran Today: An Encyclopedia of Life in the Islamic Republic. 1. Greenwood Press. ss. 363-364. ISBN 031334163X. 
  5. ^ Antoine, Olivier; Sfeir, Roy (2007), The Columbia World Dictionary of Islamism, Columbia University Press, s. 146 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İran</span> Batı Asyada bir ülke

İran (Farsça:

<span class="mw-page-title-main">Güney Azerbaycan</span> İranın kuzeybatı bölgesi

Azerbaycan, Güney Azerbaycan veya İran Azerbaycanı, İran'ın kuzeybatısında yer alan tarihi bölge. Günümüzde İran'ın Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Erdebil və Zencan Eyaletlerini Kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ajax Operasyonu</span>

Ajax Operasyonu, Birleşik Krallık ve ABD tarafından, İran'ın demokratik olarak seçilen milliyetçi kabine ve başbakan Muhammed Musaddık'ı devirmek ve Pehlevi ailesini yeniden iktidara getirmek amacıyla düzenlenen örtülü harekâttır. Operasyon ayrıca ABD'nin barış zamanında yabancı bir hükûmeti devirmek için giriştiği ilk gizli eylemdi.

<span class="mw-page-title-main">Ziyârîler</span>

Ziyariler ya da Zeyariler, Hazar Denizi'nin güneyinde, 927-1090 yılları arasında hüküm süren Gilek kökenli bir hanedandır.

<span class="mw-page-title-main">Fars edebiyatı</span> İranın sözlü ve yazılı edebî birikimi

Fars edebiyatı, Farsça sözlü kompozisyonlardan ve yazılı metinlerden oluşan dünyanın en eski edebiyatlarından biridir. 2500 yıldan uzun bir dönemi kapsayan Fars edebiyatına ait kaynaklar bugünkü İran sınırlarının ötelerine, Orta Asya, Batı Asya, Anadolu, Hint alt kıtası, Mısır ve Balkanlar'a yayılmıştır. Gaznelilerin Orta ve Güney Asya'yı fethinden sonra Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Orta Asya'ya yayılmıştır. Yalnız İranlılar değil, Türk, Kafkas, Hint, Pakistanlı ve Slav şair ve yazarların Fars dilinde oluşturdukları eserler de Fars edebiyatı içinde sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pehlevî Hanedanı</span> 1925-1979 yılları arasında İranı yöneten hanedan

Pehlevî Hanedanı, İran Şahanşah Devleti'ne 54 yıl boyunca hükmetmiş Mazenderan kökenli hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kürdistan</span>

Doğu Kürdistan veya İran Kürdistanı, Kürdistan'ın İran'da kalan kısmına verilen ismidir. İran Kürdistan'ında bulunan başlıca bölgeler; Kürdistan, Kirmanşah, Batı Azerbaycan, İlam ve Hemedan eyaletleridir.

<span class="mw-page-title-main">Rastahiz Partisi</span> İranda bir siyasi parti (1975–1978)

İran Milletinin Diriliş Partisi veya kısaca Rastahiz Partisi, İran'da kurulan bir siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">İran Azerileri</span> İran Azerbaycanı Türkleri

İran Azerileri, Kuzey İran Azerileri, Güney Azerileri, Güney Azerbaycanlılar, İran Azerbaycanlıları ya da İran Türkleri;, İran'da Güney Azerbaycan denen ve Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan sınırına yakın bölgelerde yaşayan ve İran Türklerinin büyük çoğunluğunu oluşturan Azerilerdir. 70 milyon nüfuslu İran'ın üçte birinden fazlasını oluştururlar. İran'da Azeriler en büyük Türk grubudur ve Farsçadaki İran Türkleri adı öncelikle İran Azerileri için kullanılmaktadır. Tebriz, Erdebil, Zencan ve Urumiye bölgelerinde de yoğun olarak yaşayan Azerilerin başkent Tahran'daki nüfusları da oldukça yüksek ve Tahran pazarına büyük oranda Azeri tüccarlar hakimdir. Çok heterojen etno-linguistik grubun üyeleri olan Azeriler, çok farklı sosyoekonomik koşullar altında yaşamlarını sürdürür.

İslami İran İnşaatçılar İttifakı veya kısaca Abadgaran (آبادگران), İran'da muhafazakâr parti ve örgütler ittifakıdır. 2004 yılında yapılan meclis seçimlerinde İslami Şûra Meclisi'nin sandalye sayısının %54'ünü almıştır. İttifakın en önemli figürlerinden biri eski Tahran Belediye Başkanı ve 2005-2013 yılları arasında İran Cumhurbaşkanı olan Mahmud Ahmedinejad'dır.

<span class="mw-page-title-main">Şapur Bahtiyar</span> İslami rejime muhalif eski İran Başbakanı

Şapur Bahtiyar, (Farsça: شاپور بختیار

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Demokratik Cumhuriyeti</span> Ülke

Afganistan, resmi adı Afganistan Demokratik Cumhuriyeti, 1987'den sonra Afganistan Cumhuriyeti, Afganistan'da 1978-1992 yılları arasında, sosyalist Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (ADHP) yönetimde olduğu dönemi kapsar.

İran'da 30 ve 31 Mart 1979'da bir İslam Cumhuriyeti yaratma referandumu yapılmıştır. Referandumda hiçbir grup hayır oyu için kampanya yapmamıştır. Bazı grupların seçime itiraz etmesine ve referandumu boykot etmesine rağmen, resmi sonuçlara göre vatandaşların % 98,2'si tarafından evet oyu verilerek kabul edilmiştir. Bu referandumdan hemen önce devrime katılan İranlı gençleri onurlandırmak için oy verme yaşı 18'den 16'ya indirildi.

<span class="mw-page-title-main">İran Senatosu</span>

İran Senatosu, 1950-1979 yılları arasında İran'ın eski üst meclisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Ramazan Devrimi</span> 1963teki Irak askeri darbesi

8 Şubat Devrimi ve Şubat 1963 Irak Darbesi olarak da anılan Ramazan Devrimi 1963 yılında Baas Partisi'nin Irak kanadının Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım'ı deviren askeri darbesiydi. 8-10 Şubat 1963 tarihleri arasında gerçekleşti. Kasım'ın Baasçı olmayan eski yardımcısı Abdüsselam Arif'e büyük ölçüde törensel cumhurbaşkanlığı görevi verilirken, önde gelen Baasçı general Ahmed Hasan el-Bekir başbakan seçildi. Yeni hükûmetin en güçlü lideri, Ulusal Muhafız milislerini kontrol eden ve darbe sonrası yüzlerce hatta binlerce şüpheli komünist ve diğer muhaliflerin katledilmesini organize eden Irak Baas Partisi'nin genel sekreteri Ali Salih es-Sadi idi.

İran Şehinşah Devleti'nde (1925-1979), İran İslam Cumhuriyeti döneminde, hükûmetin İran vatandaşlarının haklarına yönelik muamelesi İranlılar, uluslararası insan hakları aktivistleri, yazarlar, STK'lar ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından eleştirilmişti. Şahların yönetimi altındaki monarşi, çoğu Batılı örgüt tarafından berbat bir insan hakları siciline sahip olduğu için geniş çapta saldırıya uğrasa da, ondan sonra gelen İslam Cumhuriyeti hükûmeti birçokları tarafından daha da kötü kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Pehlevî İranı</span> 1925ten 1979a kadar İranı yöneten rejim

İran Şehinşah Devleti ya da yaygın ismiyle Pehlevi İranı, 1925 yılından İran Devrimi'nin bir sonucu olarak monarşinin devrildiği 1979 yılına kadar varlığını sürdürmüş devlet.

<span class="mw-page-title-main">Nader Batmanghelidj</span>

Nader Batmanghelidj (1902-1998), çeşitli askeri ve hükûmet görevlerinde görev yapan İranlı bir subaydı. O da Pakistan ve Irak İmparatorluk İran büyükelçisi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Afrika ve Asya'da liberalizm</span> Afrika ve Asyada liberal ideolojinin tarihi

Afrika ve Asya'da liberalizm, ilk olarak Orta Doğu ve Osmanlı İmparatorluğu'nda gelişen bir düşüncedir. 19. yüzyılda Arap, Osmanlı ve Fars aydınları Avrupa'ya giderek Batı edebiyatı, bilim ve liberal fikirler hakkında öğrenim gördüler. Bu durum, kendi ülkelerinin geri kalmışlığı hakkında düşünmelerine neden oldu ve toplumlarını modernleştirmek için anayasacılığı, gelişimi ve liberal değerleri teşvik etmeleri gerektiği sonucuna vardılar. Aynı zamanda, Orta Doğu'da artan batlı güçlerin ıvarlığı ve bölgenin durgunluğu, II. Mahmut ve oğlu I. Abdülmecid, Muhammed Ali Paşa ve Amir Kabir gibi bazı Orta Doğu liderlerini sosyo-politik değişiklikler yapmaya ve modernizasyon projelerine başlamaya itti. 1826 yılında, akademisyen Rifa'a al-Tahtawi, Muhammed Ali'nin bilim insanlarından oluşan bir misyonunun bir parçası olarak Paris'e gönderildi. Tahtawi, ahlak, sosyal ve siyasi felsefe ve matematik konularında eğitim aldı. Fransa'daki kalmaları süresince Condillac, Voltaire, Rousseau, Montesquieu ve Bézout gibi yazarların eserlerini okudu.

<span class="mw-page-title-main">Güney Azerbaycan Millî Uyanış Hareketi</span> Türkçü/Turancı organizasyon

Güney Azerbaycan Millî Uyanış Hareketi, İran Azerilerinin kendi kaderlerini tayin hakkı ve Aras Nehri'nin iki yakasında yaşayan Azerilerin birleşmesini savunan bir örgüttür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.