İçeriğe atla

Mihver Devletleri

Makale serilerinden
İtalyan faşizminin sembolü "fasces"
İtalyan faşizminin sembolü "fasces"
İlkeler
Milliyetçilik • Emperyalizm  • Militarizm  • Diktatörlük  • Öjenik  • Antikapitalizm  • Antikomünizm  • Endoktrinasyon  • Kahramancılık  • Korumacılık  • Korporatizm  • İrredantizm  • Sosyal Darwinizm  • Propaganda
Varyantlar
İtalyan faşizmi  • Nazizm  • Strasserizm  • Falanjizm  •Ustaşalık  • Avusturya faşizmi  • Metaksizm  • Reksizm  • Klerikal faşizm  • Neofaşizm  • Neo-Nazizm  • Şova devletçiliği ve Japon militarizmi  • Üçüncü görüş
Doktrinler
La dottrina del fascismo  •Il manifesto dei fasci italiani di combattimento  • Mein Kampf  • Der Mythus des zwanzigsten Jahrhunderts
Organizasyonlar
Partiler

Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı  • Ulusal Faşist Parti  • Büyük Faşizm Konseyi  • Cumhuriyetçi Faşist Parti • Alman İşçi Partisi  • Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi  • Ustaşa  • Demir Muhafızlar  • Britanya Faşistler Birliği  • Ok Haç Partisi

Silahlı Çeteler & Örgütler
Kara Gömlekliler  • Kahverengi Gömlekliler  • Altın Gömlekliler  • Tacuara Milliyetçi Hareketi  • Schutzstaffel  • Hitler Gençliği  • Gestapo  •

Basın-Yayın Kuruluşları
Il Popolo d'Italia  • Völkischer Beobachter • Der Stürmer • Der Angriff •

Das Schwarze Korps
İnsanlar
Benito Mussolini  • Adolf Hitler  • Hirohito  • Francisco Franco  • José Antonio Primo de Rivera  • Ante Pavelić  • Italo Balbo  • Corneliu Zelea Codreanu  • Horia Sima  • Giovanni Gentile  • Gabriele D'Annunzio  • Giuseppe Bottai  • Galeazzo Ciano  • Achille Starace  • Seigō Nakano  • Sadao Araki  • Shūmei Ōkawa  • Hideki Tōjō  • Ikki Kita  • Oswald Mosley  • Léon Degrelle  • Eoin O'Duffy  • Ferenc Szálasi  • Davud Monşizade  • Vidkun Quisling  • Engelbert Dollfuß  • Dimitrije Ljotić  • Plínio Salgado  • Konstantin Rojayevski  • Abba Achimeir  • Milan Stojadinović  • Jozef Tiso  • Vinayak Damodar Savarkar  • William Dudley Pelley  • Jorge González von Marées  • Maximiliano Hernández Martínez  • Zoltán Böszörmény  • Maurice Bardèche
Devletler
Faşist İtalya (1922-1943)  • İtalyan Sosyal Cumhuriyeti  • Nazi Almanyası  • Franco İspanyası  • Antonescu Romanyası  • Büyük Arnavutluk  • Bağımsız Hırvatistan Devleti  • Vichy Fransası  • Yeni Devlet
Konular
Faşizm ekonomisi  • İtalya'da faşizmin sona ermesi
  Müttefik Devletler
  Pearl Harbor Saldırısı'ndan sonra katılanlar, 1941-1945
  Mihver Devletleri (işgal ve ilhak edilen devletler dâhil)
  Tarafsız devletler

Mihver Devletleri (Almanca: Achsenmächte, İtalyanca: Potenze dell'Asse, Japonca: 枢軸国), II. Dünya Savaşı'nda Müttefik Devletler bloğuna karşı temel olarak Almanya, İtalya ve Japonya'nın, bunun dışında Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Finlandiya, Bağımsız Hırvatistan Devleti, Vichy Fransası, Arnavutluk, Habeşistan, Mançukuo, Tayland, Burmanya ve Irak'ın oluşturduğu blok. Ayrıca İran Şahı Rıza Pehlevi Almanya'dan yana tavır almış, İspanya ise Mihver güçlerin bir taraftarı olarak kalmıştır.

Mihver sözcüğü "eksen" anlamına gelir. Eksen (Alm. Achsen) (İng. Axis) sözcüğü bu ittifakı tanımlamak için ilk kez faşist Macar lider Gyula Gömbös tarafından kullanıldı. 1936'da ise Benito Mussolini tarafından ilk kez resmen kullanıldı.

Kuruluşu

Tripartite Paktı (Üçlü Pakt) için kutlama (Eylül 1940, Tokyo)
1941-1942 yıllarında Avrupa

1930'ların ortalarında Mihver (Eksen) Devletleri Nazi Almanyası, İtalya Krallığı ve Japon İmparatorluğu'nun bir araya gelmelerinin ilk adımı, Ekim 1936'da Almanya ve İtalya tarafından imzalanan bir antlaşma ile oldu. Ardından Benito Mussolini, 1 Kasım tarihinde diğer tüm Avrupa ülkelerinin Roma-Berlin ekseninde döneceğini ve böylece Mihver teriminin yerleşeceğini açıkladı.[1][2] Hemen hemen eşzamanlı ikinci adım ise, yine 1936 yılının Kasım ayında, Almanya ile Japonya arasındaki anti-komünist bir antlaşma olan Anti-Komintern Paktı'nın imzalanması idi.[3] İtalya da 1937 yılında bu antlaşmaya katıldı. Roma-Berlin Ekseni, 1939 yılında Çelik Pakt adı altında, 27 Eylül 1940 tarihinde de üç devletin askerî hedeflerinin bütünleşmesine yol açan Tripartite Paktı (Üçlü Pakt) ile askerî bir ittifak haline geldi.[4]

II. Dünya Savaşı sırasındaki en geniş sınırlarında Mihver Devletleri, Avrupa, Kuzey Afrika ve Doğu Asya'nın çoğu bölgesini işgal etmişti. Üçlü zirveler yapılmıyordu, iş birliği yapılsa da, koordinasyon asgari düzeyde kalıyordu. Kısmen Almanya ile İtalya arasında bir miktar koordineli çalışmalar söz konusuydu. Savaş, 1945'te Mihver güçlerinin yenilgisi ve ittifakın dağılmasıyla sona erdi. Müttefiklerin durumunda olduğu gibi, Mihver üyeliği de akışkandı; bazı ülkeler taraflarını değiştiriyor ya da savaş sırasında askerî katılım kararlarını değiştirebiliyorlardı.

Mihver'in temel hedefleri

  • Nazi Almanyası: Adolf Hitler, öncelikle Orta Avrupa, ardından Doğu ve Batı Avrupa'yı Almanya topraklarına katmak amacındadır. İkincil planı ise Asya'yı, özellikle Sovyetler Birliği ve Yakın Doğu'daki stratejik noktaları ele geçirmeyi, komünizmin dünya üzerindeki varlığını ortadan kaldırmayı ve Avrupa'daki Yahudi mevcudiyetinin tasfiye edilmesini amaçlamıştır.
  • İtalya Krallığı: I. Dünya Savaşı'ndan istediğini alamayan İtalya dar bir sömürge alanıyla sanayisini beslemeye çalışıyordu. Ayrıca I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri ile görüş ayrılığına düşen İtalya, Mussolini'nin faşist politikaları nedeniyle Avrupa'da sorun teşkil ediyordu. İtalya'nın eski Roma İmparatorluğu gibi güçlü bir devlet olmasını isteyen Mussolini, Almanya ile yakınlaşarak Mihver Devletleri blokunda savaşa girmiştir. İtalya; Kuzey Afrika ve Balkanlar'da ilerlemiştir.
  • Japon İmparatorlğu: I. Dünya Savaşı sonunda Almanya'nın Uzak Doğu sömürgeleri Japonya'ya verilmişti. Üstelik Çin'in bir bölümü de Japonya'nın hâkimiyetindeydi. Ancak bu kadar sömürge bile hızla sanayileşen ve büyüyen Japon ekonomisini doyuramıyordu. Ekonomik çıkarlar için ABD ile yakınlaşan Japonya, savaşın patlak vermesi ile Almanya'ya yakınlaşmıştır. Pearl Harbor Saldırısı ile ABD'nin savaşa girmesine neden olmuştur.

Bu üç temel Mihver devletinin dışında Macaristan, Romanya, Finlandiya ve Bulgaristan gibi devletler yeni toprak kazanımları, eski düşmanlarıyla savaşmak için veya işgal altında zorunlu olarak Mihver Devletleri'ne katılmışlardır.

  • Eylül 1942'den Aralık 1942'ye kadar Almanya ve onun işgal alanları.
    Eylül 1942'den Aralık 1942'ye kadar Almanya ve onun işgal alanları.
  • İtalya, kolonileri ve işgal alanları.
    İtalya, kolonileri ve işgal alanları.
  • 1937'den 1945'e Japon İmparatorluğu ve onun işgal alanları.
    1937'den 1945'e Japon İmparatorluğu ve onun işgal alanları.

Mihver Devletleri listesi

Büyük Doğu Asya Kongresine (5-6 Kasım 1943) katılanlar: soldan sağa: Ba Maw (Burma Devlet Başkanı), Zhang Jinghui (Mançukuo Başbakanı), Wang Jingwei (Çin Cumhuriyeti Yeniden Düzenlenmiş Ulusal Hükûmeti Cumhurbaşkanı), Hideki Tōjō (Japon İmparatorluğu Başbakanı), Wan Waithayakon (Tayland prensi), José P. Laurel (Filipinler Cumhurbaşkanı), Subhas Chandra Bose (Özgür Hindistan Devlet Başkanı)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Cornelia Schmitz-Berning (2007). Vokabular des Nationalsozialismus. Berlin: De Gruyter. s. 745. ISBN 978-3-11-019549-1. 
  2. ^ "Axis" (İngilizce). GlobalSecurity.org. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019. 
  3. ^ Weinberg, Gerhard (1970). The Foreign Policy of Hitler's Germany Diplomatic Revolution in Europe 1933–36 (İngilizce). Chicago: University of Chicago Press. ss. 342-346. ISBN 022-6-88509-7. 
  4. ^ "Three-Power Pact Between Germany, Italy, and Japan, Signed at Berlin, September 27, 1940" (İngilizce). Avalon Law Project. 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019. 
  5. ^ Young, Sh.: 7
  6. ^ Mackenzie, Sh.: 101

Dış bağlantılar

Vikisözlük'te Axis powers veya Mihver Devletleri ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
Wikimedia Commons'ta Axis powers ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı</span> 1939-1945 yılları arasındaki küresel savaş

II. Dünya Savaşı, 1939'dan 1945'e kadar süren küresel savaştır. Savaşa dönemin büyük güçleri ve dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu katıldı, Müttefikler ve Mihver olmak üzere iki karşıt askerî ittifak kuruldu. 30'dan fazla ülkeden gelen 100 milyondan fazla personelin doğrudan katıldığı bu topyekûn savaşta, savaşın büyük tarafları tüm ekonomik, endüstriyel ve bilimsel kapasitelerini savaş için seferber ettiler. 70 ila 85 milyon ölümle sonuçlanan II. Dünya Savaşı, insanlık tarihindeki en ölümcül savaştı ve savaş boyunca askerî personelden daha çok sivil kayıp verildi. Milyonlarca insan soykırımdan, planlanmış açlık ölümlerinden, katliamlardan ve hastalıklardan öldü. Tanklar, zırhlı araçlar, savaş uçakları, stratejik bombardımanlar, uçak gemileri, radar ve sonar, nükleer silahların geliştirilmesi ve roketler gibi birçok savaş teknolojisi savaşta önemli rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Münih Antlaşması (1938)</span> Almanca konuşulan Çekoslovakya topraklarının 1938de Almanyaya bırakılması

Münih Antlaşması, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Almanya arasında yapılan ve Çekoslovakya'nın Südet bölgesinin Almanya'ya verilmesini öngören 29 Eylül 1938 tarihli antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Paktı</span> Komünist ülkeler arasında imzalanan uluslararası askerî ittifak antlaşması

Varşova Paktı ya da resmi olarak Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardımlaşma Antlaşması, 14 Mayıs 1955 tarihinde Varşova'da, sekiz sosyalist ülkenin imzası ile kurulan askeri ve siyasal birlik. Antlaşmayı imzalayan ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve SSCB'ydi. Anlaşma, daha önceleri SSCB ile Çekoslovakya (1943); Polonya (1945); Bulgaristan, Macaristan ve Romanya (1948) arasında imzalanan ikili anlaşmaları bütünlüyordu. Pakt, Macaristan, Çekoslovakya ve Afganistan'ın işgalleri gibi önemli siyasal olaylarda askeri unsur olarak yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Müttefik Devletler</span> II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık, Fransa, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ittifak

Müttefik Devletler, II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık, Fransa, Sovyetler Birliği, ABD ve Çin Cumhuriyeti başta olmak üzere Mihver Devletler'e karşı oluşturulan blok. Günümüzde ise ABD ve ona destek verip müttefiki olan ülkelere verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">Kellogg-Briand Paktı</span>

Kellogg-Briand Paktı ya da Harbin Millî Siyaset Aleti Olarak Kullanılmaması Hakkında Umumi Muahede, savaşın ulusal politika olarak kullanılmasını yasaklayan bir uluslararası antlaşmadır. Antlaşmanın mimarları, ABD Dışişleri Bakanı Frank B. Kellogg ve Fransa Dışişleri Bakanı Aristide Briand olmasından dolayı antlaşmaya "Kellogg-Briand Paktı" adı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Anti-Komintern Paktı</span> II. Dünya Savaşından önce Almanya ile Japonya arasında kurulan pakt

Anti-Komintern Paktı, 1936 yılında Almanya, Japonya daha sonra İtalya'nın katılımıyla imzalanan bir garantörlük antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı</span> 1939 yılında Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında imzalanan tarafsızlık paktı

Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı veya Molotov - Ribbentrop Paktı, Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında Doğu Avrupa'yı aralarında paylaşan bir saldırmazlık paktıydı. Pakt 23 Ağustos 1939'da Moskova'da Almanya Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop ve Sovyet Dışişleri Bakanı Vyaçeslav Molotov tarafından imzalandı ve resmi olarak Almanya ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Arasında Saldırmazlık Antlaşması olarak biliniyordu. Gayri resmi olarak; Hitler-Stalin Paktı, Nazi-Sovyet Paktı veya Nazi-Sovyet İttifakı olarak da anıldı.

<span class="mw-page-title-main">Japon İmparatorluğu</span> 1868-1947 yılları arasında Asya-Pasifik bölgesindeki imparatorluk

Japon İmparatorluğu, Doğu Asya'da, en geniş sınırlarında bugünkü Japonya, Kuzey Kore, Güney Kore, Tayland, Endonezya, Filipinler, Vietnam, Tayvan ile Çin'in Mançurya bölgesine buyruğu altına almış yıkılmış bir imparatorluktur. 1868'deki Meiji Restorasyonu'ndan II. Dünya Savaşı sonrası Amerika Birleşik Devletleri tarafından ele geçirilmesi ve 1947 anayasasının yürürlüğe girmesine kadar varlığını sürdüren bu imparatorluk, Avrupa devletlerinden sonra dünyadaki en büyük sömürge devletiydi. II. Dünya Savaşı'nda Nagazaki ve Hiroşima'ya atılan atom bombaları ile büyük bir sarsıntıya uğramıştır.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan Sosyal Cumhuriyeti</span> Kuzey İtalyadaki eski Nazi kukla devleti

İtalyan Sosyal Cumhuriyeti, II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'nın desteği ile kurulmuş, İtalya'nın kuzeyindeki eski kukla devlettir. 1943-1945 yılları arasında varlığını sürdürmüştür. Kurucusu ve yöneticisi Benito Mussolini'dir.

<span class="mw-page-title-main">Washington Denizcilik Antlaşması</span>

Washington Deniz Antlaşması veya Beş Güç Antlaşması, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Japon İmparatorluğu, Üçüncü Fransa Cumhuriyeti ve İtalya Krallığı devletleri arasında donanma hakkında Washington Konferansı'nda imzalanmış bir antlaşmadır. İmza tarihi 6 Şubat 1922'dir. Silahlanma yarışını I. Dünya Savaşı'ndan sonra durdurmak amacını taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Etki alanı</span>

Uluslararası ilişkiler alanında etki alanı, bir devlet ya da kurumun üzerinde önemli derecede kültürel, ekonomik, askerî ve politik etkisinin olduğu bölgelere verilen ad. Bu kavramın en önemli örneklerinden biri yeni emperyalizm çağında, endüstrileşmiş Avrupalı milletlerin afyon kullanımı ile Çin'e giden yolları açması sırasında görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Çelik Paktı</span>

Çelik Paktı, 22 Mayıs 1939 tarihinde Almanya ile İtalya arasında imzalanan ittifak antlaşmasıdır. Bu antlaşmaya göre her iki devlet birbirlerini ilgilendiren meselelerde birbirlerine yardım edecekler, antlaşmayı imzalayan devletlerden biri bir savaşa girerse diğer imzalayan devlet o devlete bütün gücüyle yardım edecekti. Ancak Almanya Münih Konferansı'nda verdiği tasarıda sadece "Kışkırtılmamış Savaş Hali" maddesi bulunmaktaydı. Buna karşın Benito Mussolini'nin bu anlaşmanın imzalanmasını çok istemesi hasebiyle Adolf Hitler maddeyi kaldırdı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet-Japon Tarafsızlık Anlaşması</span> barış antlaşması

Sovyet - Japon Tarafsızlık Anlaşması , Japon - Sovyet Saldırmazlık Anlaşması olarak da bilinir. Anlaşma Sovyetler Birliği ve Japon İmparatorluğu arasında Sovyet - Japon Sınır Savaşı (1939)'ndan iki yıl sonra 13 Nisan 1941'de imzalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Üç Güç Paktı</span> Üç Güç paktı

Üç-Güç Paktı, Mihver Paktı, Üç-yol Paktı, Tripartite Paktı ya da Tripartite Anlaşması, II. Dünya Savaşı'nın Mihver Devletleri arasında imzalanmış pakt. 27 Eylül 1940'ta Almanya'nın başkenti Berlin'de Nazi Almanyası, Faşist İtalya ve Japon İmparatorluğu tarafından imzalanmıştır. Bu pakta daha sonra 20 Kasım 1940'ta Macaristan, 23 Kasım 1940'ta Romanya, 1 Mart 1941'de Bulgaristan, 25 Mart 1941'de Yugoslavya da dahil olmuştur. Ancak, Yugoslavya pakta girdikten 2 gün sonra çekilmiştir.

Sovyet-Japonya sınır çatışmaları Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği ile Japon İmparatorluğu'nun, ayrıca kukla devletleri olan Moğolistan ve Mançukuo'nun arasında gerçekleşen savaşlar ve çatışmalardır. 1932 ve 1939 yılları arasında gerçekleşmiştir, Khasan Gölü Muharebesi haricinde Mayıs 1939'a kadar olan savaşlar, küçük sınır çatışmalarıydı. Sınır Savaşı, Sovyetlerin Japonlar üzerinde ağır angajmanlar uyguladığı Halkin-Gol'da sona erdi. Sonucunda Sovyet-Japon Tarafsızlık Anlaşması imzalandı. Çatışmalar, Ağustos 1945'te Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı'ndaki müttefik ülkelerine destek olarak başlattığı Mançurya Stratejik Saldırı Operasyonu ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türk-Alman Dostluk Paktı</span>

Türk-Alman Dostluk Paktı, Almanya ve Türkiye arasında 18 Haziran 1941 yılında imzalanmış bir saldırmazlık ve dostluk antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin Mançurya'yı işgali</span>

Mançurya'nın Sovyet işgali Sovyetler Birliği'nin 1945-46 yıllarında Mançurya bölgesini işgal etmesi.

<span class="mw-page-title-main">1930'lar</span> onyıl

1930'lar, 1 Ocak 1930'da başlayan ve 31 Aralık 1939'da sona eren, Gregoryen takviminin içinde bulunan bir onyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Faşist İtalya (1922-1943)</span> İtalya Krallığının faşist yönetim altında olduğu dönem

Faşist İtalya (1922-1943) Benito Mussolini'nin İtalya Krallığı Başbakanı olduğu 1922-1943 yılları arasında Ulusal Faşist Parti iktidarı altındaki dönemi anlatır. Totaliter bir rejim kuran İtalyan faşizmi ekonomik kalkınma modeli benimsemişse de siyasal muhalefeti ortadan tamamen kaldıracak hamlelerde bulunmuş, geleneksel muhafazakâr değer yargılarını savunmuş Katolik Kilisesi'yle yakın işbirliği yapmıştır. Çeşitli farklı dönemlerden geçen rejim özellikle gerçekleştirdiği emperyalist hamlelerle II. İtalya-Habeşistan Savaşını çıkarmış, Milletler Cemiyeti'nden atılmıştır. Ayrıca Sovyetler Birliği'nde karşı Çelik Pakt'a katılmış, II. Dünya Savaşı'na gidişi hızlandıran hamlelerde bulunmuştur. Dahil olduğu Mihver Devletlerinin II. Dünya Savaşı'nda mağlup olması sürecinde alaşağı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Mihver Devletleri liderleri</span>

II. Dünya Savaşı'nın Mihver liderleri, II. Dünya Savaşı sırasında Mihver Devletleri'nin önemli siyasi ve askeri figürleriydi. Mihver, 1940'ta Tripartite Paktı'nın imzalanmasıyla kuruldu ve güçlü bir şekilde militarist ve milliyetçi bir ideoloji izledi ve anti-komünist politikalar takip etti. Savaşın ilk evrelerinde işgal altındaki ülkelerde kukla hükümetler kuruldu. Savaş bittiğinde, bu liderlerin birçoğu savaş suçlarından yargılandı. Mihver Devletleri'nin ana liderleri Nazi Almanyası'ndan Adolf Hitler, Faşist İtalya'dan Benito Mussolini ve Japon İmparatorluğu'ndan Hirohito idi. Müttefik Devletler'in aksine Mihver devletlerinin ana hükûmet başkanları hiçbir zaman ortak bir toplantı yapmasa da, Hitler ve Mussolini düzenli olarak bir araya geliyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.