İçeriğe atla

Mihrap (tablo)

Mihrap
Sanatçı Osman Hamdi Bey
Yıl 1901
Konum kayıp
Osman Hamdi Bey'in Mihrab'ı yaparken esinlendiği düşünülen Jean-Léon Gérôme'un Tanagra isimli heykeli

Mihrap (Tekvin veya Yaratılış), Osman Hamdi Bey'in 1901 yılında yaptığı tablo. Son olarak Demirbank'ın arşivlerinde kayıtlı görünen tablo, kayıptır.[1]

Kur'an (detay)
Osman Hamdi Bey'in Mihrap (Tekvin, Yaratılış) tablosu (1901)

Osman Hamdi'nin eserleri hakkında araştırma yapan sanat tarihçisi Mustafa Cezar, Hamdi Bey'in esere ne ad taktığı o sırada tespit edilmemiş olduğundan tabloya Mihrap ismini vermiştir.[2] Tablonun ilk kez 1901'de Berlin'de, ardından 1903'te Londra'da Kraliyet Akademisi'nin yaz sergisinde sergilendiği[3] ve her iki sergi kataloğunda da adının La Genèse (Tekvin ya da Yaratılış) olarak yer aldığı sonradan tespit edilmiştir.[2]

İçerik

Mihrab tablosunda yerde duran kutsal kitaplardan Zerdüştçülük dininin kitabı Avesta (detay)

Resim, duvarında çinili mihrap olan bir bina içini göstermektedir. Başı açık bir kadın motifler ve Kur'an'dan cümleler ile çevrelenmiş olan mihraba arkasını dönmüş olarak, büyük bir rahle üzerinde dimdik oturur vaziyette resmedilmiştir. Yerde ayaklarının altında ve çevresinde Doğu dinlerinden kutsal kitaplar bulunur. Besmele'yi hafif görmemizden ötürü bunların en azından birinin Kur'an olduğunu söyleyebiliyoruz.[4]

Osman Hamdi bazı Doğu dinlerini bir kadının ayakları altında resmetmek istemiştir.[4] Kadının sağ tarafında Avesta (Zerdüştçülük dininin kitabı), tespit edilemeyen bir kitap, üzerinde Buda olan bir Budizm kitabı bulunmaktadır. Kitâb-ı Mukaddes yoktur.[4] Resmin hemen önünde yer alan buhurdandan ortama mistik bir hava veren dumanlar yayılır. Mihrabın yanında ise dev bir mum yer alır.[5]

Resimde yer alan çinili mihrap, İstanbul’da Çinili Köşk’te bulunan (env. no: 136), 1907 yılında Konya Karaman İbrahim Bey İmaretinden müzeye getirilen, renkli sır tekniğindeki mihraptır.[2] Resmin yapılış tarihi göz önüne alındığında Osman Hamdi'nin bu mihrabı İstanbul’a getirilişinden altı yıl önce görüp resmettiği anlaşılır.

Resimdeki kadının ressamın eşi Naile Hanım’ın gençlik hali olduğu iddia edilir.[6] Kimine göre ise ressam, evde çalışan bir Ermeni kızı model edinmiştir.[7]

Resimdeki kadının pozu, Jean-Léon Gérôme'un Tanagra isimli heykelinin pozuna benzediğinden Osman Hamdi’nin Mihrab’ı yaparken Tanagra'dan esinlendiği düşünülür.[2]

Tartışmalar

Osman Hamdi Bey (1910)

Mihrap, yapılışından itibaren çok sayıda eleştiri ve saldırının hedefi olmuştur. Osman Hamdi Bey’in tüm resim kariyerinde en çok bu tablosunda toplumsal ahlak ve din açısından ‘dokunulmaz’ alanlara temas ettiği söylenmiştir.[2] Osman Hamdi’ye “oryantalist” denmesinde en önemli sebebin Mihrap adlı eseri olduğu düşünülür[7] çünkü eserde ayaklarının dibine dini içerikli kitapların düzensizce atılmış olduğu bir kadın tasvir edilmektedir. Kimi yorumlara göre tablo kadının statüsünün önemini vurgular, yere atılan dini içerikli kitaplar kadının özgürlüğünü engelleyen dinsel baskıları simgelemektedir[8] Resimdeki kadının göğüs dekoltesiyle birlikte başının açık, sırtının da Kâbe’ye dönük olması, karşı tavrı belirginleştirdiği yönünde yorumlanır.[2] Edhem Eldem'in yorumuna göre bu tablo Osman Hamdi'nin kadınlığı annelik olarak dinin, dogmanın üzerinde bir yere koyuşunu ifade eder.[2]

Eserin sahibi

Çeşitli defalar el değiştiren tablo, müzayedeci Aret Portakal, Mesut Hakgülen, Çiğdem Simavi tarafından satın alındı.[9] Bilinen sahibi Demirbank'tır ancak arşivlerinde yer almasına rağmen banka tasfiye edildikten sonra koleksiyonda tablo ortaya çıkmamıştır ve nerede olduğu bilinmemektedir.[1]

Tabloyla ilgili birkaç varsayım vardır. Kimilerine göre tablo, zarara uğrama veya yok edilme tehlikesinden korunmak için saklanmıştır. Başka bir varsayım ise tablonun çoktan yok edildiğidir. Bazı muhafazakarların tehdit olarak algıladıkları bu tabloyu yok ettikleri düşünülmektedir.[10]

Kaynakça

  1. ^ a b "100. Yılında Osman Hamdi Bey'in "Mihrab" Tablosu Kayıp, Euroactiv.com.tr". 15 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010. 
  2. ^ a b c d e f g "Burhan Kum, Osman Hamdi Bey'in kayıp tablosu: İktidarın Yaratılış'ı, Evrensel Kültür, 30 Nisan 2015". 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016. 
  3. ^ "Perihan Özcan, Osman Hamdi'nin Kadını Yücelttiği Mihrap Nerede?, HT Hayat18.05.2014". 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2015. 
  4. ^ a b c "Osman Hamdi'nin kadını yücelten Mihrab'ı nerede?". hthayat.haberturk.com (İngilizce). 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024. 
  5. ^ Hasan Özsan, Osman Hamdi Bey ve Osmanlı Kadınları[]
  6. ^ "Haşim Nur Gürel, Osman Hamdi Bey ve "İkonografi"si..." 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010. 
  7. ^ a b "Yakup Öztürk, Bir Doğulu Oryantalist Osman Hamdi, Star Gazetesi 07.022009'2". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010. 
  8. ^ "Hasan Özsan, Osman Hamdi Bey, Adanaressamlerdernegi.com". 30 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010. 
  9. ^ "Sonat Canıdar, Mihrab'ı Alan Yaşadı, Sabah Gazetesi, 12.14.2004". 17 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010. 
  10. ^ "Osman Hamdi Bey'in Kayıp Tablosu- Mihrap (Tekvin)". wannart (İngilizce). 26 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Osman Hamdi Bey</span> Türk ressam, arkeolog ve müzeci

Osman Hamdi Bey, Türk arkeolog, müzeci, ressam ve Kadıköy'ün ilk belediye başkanı.

<i>Kaplumbağa Terbiyecisi</i> Osman Hamdi Beyin bir eseri

Kaplumbağa Terbiyecisi, Osman Hamdi Bey'in 1906 ve 1907 yıllarında iki farklı versiyonunu çizdiği tablosudur. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti tarafından çıkartılan gazetenin on yedinci sayısında tablonun adı Kaplumbağalar ve Adam olarak geçer, ancak tabloya daha sonra yaygın olarak bilinen Kaplumbağa Terbiyecisi adı verilmiştir.

<i>Fausto Zonaro</i> İtalyan ressam (1854–1929)

Fausto Zonaro, İtalyan ressam.

<span class="mw-page-title-main">Müfide Kadri</span> Türk ressam

Müfide Kadri Türk ressam, besteci.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Resim ve Heykel Müzesi</span> Ankaradaki sanat müzesi

Ankara Resim ve Heykel Müzesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde, Namazgâh tepesinde bulunan sanat müzesi ve kültür merkezi.

<i>Silah Taciri</i>

Silah Taciri, Osman Hamdi Bey'in 1908 tarihli tablosu. Ankara Resim Heykel Müzesi’nde yer almaktadır.

<i>Naile Hanım Portresi</i> Osman Hamdi Beyin yağlı boya tablosu

Naile Hanım Portresi, ressam Osman Hamdi Bey'in eşi Naile Hanım'ı resmettiği bir yağlı boya tablodur.

<i>Arzuhalci</i> (tablo) Yağlı boya tablosu

Arzuhalci, Osman Hamdi Bey'in yağlı boya tablosudur.

<i>İki Müzisyen Kız</i>

İki Müzisyen Kız, Osman Hamdi Bey'in 1880 yılında tamamladığı tablosudur.

<i>Kahve Ocağı</i> (tablo) Benli Sultan

Kahve Ocağı, Osman Hamdi Bey'in 1879 tarihinde çizdiği, natüralist ve oryantalist izler taşıyan tablosudur.

<i>İstanbul Hanımefendisi</i> (tablo) Osman Hamdi tablosu

İstanbul Hanımefendisi, Osman Hamdi Bey'in bir kadını resmettiği, 1881 tarihli tablosudur.

<i>Gezintide Kadınlar</i> Osman Hamdi Beyin eseri

Gezintide Kadınlar, Osman Hamdi Bey'in 1887 tarihli tablosudur.

<i>Mimozalı Kadın</i> (tablo)

Mimozalı Kadın, Osman Hamdi Bey'in, eşi Marie'yi resmettiği 1906 tarihli tablosudur.

<i>Pembe Başlıklı Kız</i> Osman Hamdi Beye ait bir tablo

Pembe Başlıklı Kız, Osman Hamdi Bey'in Haziran 1904'te yaptığı yağlı boya tablo. Tabloda Batılı tarzda giyinmiş Pembe bir başlık ve başlık ile yakın tonda bir elbise giyen kız çocuğu açık bir alanda ayakta durmaktadır. Resimde Osman Hamdi Bey'in, 4 Eylül 1893 - 1 Ağustos 1958 yılları arasında yaşamış olan kızının 11 yaşındayken yaptığı portresi görülmektedir. Nazlı, Osman Hamdi Bey ile Mary/ Naile Hanım'ın son çocuğudur. Eser, yapıtlarında model olarak kendisi, ailesi ve yakınlarını kullanan Osman Hamdi Bey'in aile portreleri arasında yer almaktadır. Osman Hamdi Bey'in akrabası olan Edhem Eldem'in aktardığına göre; Osman Hamdi Bey'i 1908 ihtilalinden hemen sonra ziyaret eden Maurice de Sorgues adlı Fransız gazeteci o zamanlar 15 yaşında olan Nazlı'ya dair bilgiler vermiştir.

"Bir öğleden sonra Hamdi Bey'i evinde Renan'ın bir cildini tekrar okurken bulma şansına sahip oldum. bir de Madame Hamdi Bey ile babasının karakterine sahip olan ve büyük bir sanatçı gibi Chopin ve Beethoven yorumlayan zarif Nazlı'yı da görebildim".

<i>Kökenoğlu Rıza Efendi</i>

Kökenoğlu Rıza Efendi, Osman Hamdi Bey'in Mevlevi dervişi kıyafetleri içinde bir erkeği resmettiği 1871 tarihli tablodur.

<i>Gebzede Çoban Mustafa Paşa Külliyesi</i>

Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi, Osman Hamdi Bey'in çizdiği tablodur. Eserin yapım tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1880'li yıllarda yaptığı sanılmaktadır.

<i>Beyaz Vazoda Çiçekler</i> Osman Hamdi Bey tablosu

Beyaz Vazoda Çiçekler, Osman Hamdi Bey'in 1876'da tamamladığı tablosudur.

<span class="mw-page-title-main">Osman Hamdi Bey Müzesi</span> Kocaelinin Gebze ilçesinde bir müze

Osman Hamdi Bey Evi Müzesi, Kocaeli'nin Gebze ilçesindeki Eskihisar mahallesinde, Osman Hamdi Bey'in yaşamının son yıllarında özellikle yaz aylarını geçirdiği iki katlı evinde 1987'den beri hizmet veren müze.

<i>Yeşil Cami Önü</i> (tablo)

Yeşil Cami Önü, Osman Hamdi Bey tarafından 1882'de yapılmış yağlı boya tablosudur. Tablo açık artırmada 13 milyon 509 bin liraya satılmış ve 2016 yılı itibarıyla Türkiye'de satılan en değerli sanat eseri olmuştur.

<i>Şehzade Türbesinde Derviş</i> (tablo)

Şehzade Türbesinde Derviş, Osman Hamdi Bey'in 1908 tarihli tablosu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.