Mihail Tomski
Mihail Pavloviç Efremov "Tomski" (Rusça: Михаи́л Па́влович Ефре́мов “То́мский”) (31 Ekim 1880 – 22 Ağustos 1936) fabrika işçisi, sendikacı ve Bolşevik önder. Politbüro ve Tüm Rusya Sendikalar Merkez Konseyi üyesi. Eski Bolşeviklerdendir.
Gençliği
Sankt-Peterburg yakınlarındaki Kolpino'da doğdu. 1892 yılında ilkokuldan mezun oldu. Sonrasında fabrikalarda metal işçisi olarak çalışmaya başladı. Sankt Petersburg'daki çalıştığı fabrikada sendikal faaliyetlerinden ötürü kovulur. Bu dönemde hızla radikalleşecek ve siyasete girecektir.
Bolşevik
1904 yılında Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisindeki Bolşeviklere katılır. 1905 Devrimine aktif olarak katılır. Bu dönemde o dönemler Rus İmparatorluğu sınırları içerisndeki Estonya’daki Reval kentinde faaliyet götserirken Ocak 1906’da yakalanarak Sibirya’ya sürgüne gönderilir. Buradan kaçmayı başararak Ocak 1907’de Sankt Petersburg’a döner. 1907 yılı yaz aylarında Londra’da yapılan 5. Kongreye katılır ve Lenin’i destekler. Sendika ve parti işlerine döner.[1] 1908 yılında Fransa’ya sürgün edilir. Burada yasadışı Bolşevik yayın organı ‘’Proletarya’’nın çıkartılmasında görev alır. 1909 yılından itibaren Rusya’ya geçer. Moskova’ya gelir ve sahte belge üretimiyle uğraşır. Yeniden tutuklanarak beş yıl kürek cezasına mahkûm edilir.
Ekim Devrimi ve sonrası
1917 yılında meydana gelen Şubat Devrimi ile Çarlık rejiminin devrilmesiyle beraber serbest kalır. Nisan ayında başkent Sankt-Peterburg’a gelir. Bu dönemde Lenin Rusya’ya dönmüştür ve düzenlediği konferansta Nisan Tezleri olarak adlandırılacak siyasi hattı savunuyordu. Tomski, Lenin tarafından savunulan hattı eleştirecek ve partinin adını değiştirmektense proletaryanın birliğinin nasıl sağlanacağının tartışılması gerektiğini iddia eder. Mayıs ayında Bolşevik Merkez Komitesine seçilir. Temmuz Günleri sırasında Bolşevik Merkez Komitesinin gösterilerin barışçıl bir şekilde gelişmesini destekler kararını eleştirecektir. 3 – 24 Haziran 1917 tarihleri arasında yapılan 1. Tüm Rusya Sovyetleri Kongresinde Merkez Yönetim Komitesine aday üye olarak seçilir. Aynı dönemde yapılan 3. Tüm Rusya Sendikaları Konferansına katılır. Temmuz ayında hastalanacak ve ailesiyle beraber Moskova’ya geçecektir. Burada Simonovskaya Dumasına seçilir ve “Metalist” adlı yayın organında yazılar yazar.
Ekim Devrimi sırasında Bolşevikler iktidarı Sankt Petersburg'da görece rahatlıkla alırken, Moskova'da haftalar süren çatışmalar çıkacaktır.[2] Tomski Moskova'daki durumu anlatmak ve yardım istemek için Sankt Petersburg'a gider ve Lenin'e rapor verir. Moskova'da da iktidarın alınmasından sonra Komintern'in sendika alanındaki kolu olan Profintern[3] ile ilgili çalışmalar yürütür. Rus İç Savaşı sırasında Türkistan'daki Basmacı Ayaklanmasının bastırılmasında yer alır. 1921 yılında partinin örgütlenme işleriyle ilgilenen Orgburo'ya girer. 1922 yılında Politbüro'ya girer. 1924 yılında Leonid Krasin ile birlikte Londra'ya giderek İngiltere – Sovyet ticari ilişkilerinin iyileştirilmesine çalışır.
NEP’den çıkış ve tasfiye
Josef Stalin 1927 yılında yapılan 15. Kongre ile parti içinde izlemekte olduğu siyasi hatta muhalefet eden son muhalefeti de tasfiye ettikten sonra[4] 1929 yılıyla beraber NEP politikasından çıkarak hızlı sanayileşme ve kolektivizasyona ağırlık vermeye başlar. Tomski, beraber hareket ettiği Nikolay Buharin ve Aleksey İvanoviç Rikov gibi daha ılımlı bir geçişi öngörmektedir. Bu siyasi hatta muhalefet eden Tomski sağ politikalarından ötürü Merkez Komitede suçlanır ve tasfiye edilir. Özeleştiri veren Tomski görece kimya sanayisiyle ilgili önemsiz bir göreve atanır ve sendikal görevlerinden alınır. 1930 yılında yapılan 16. Kongre sonrasında Politbüro'ya yeniden seçilmese de 1934 yılındaki bir sonraki kongreye kadar Merkez Komite üyesi olmaya devam eder.
İntihar
Tomski Mayıs 1932 – Ağustos 1936 arasında devlet basımevinin başındadır. Moskova Davaları sırasında Zinoviev ve Kamenev'in yargılanmaları sırasında adı geçecek ve gizli terörist örgüt üyeliğiyle suçlanacaktır. NKVD tarafından tutuklanmaktansa intihar etmeyi tercih eden Tomski evinde kendisini vurarak öldürecektir. Tomski, ölümünden sonra Mart 1938'de yargılanan Buharin, Rikov ve diğerleriyle beraber gıyabında yargılanacak ve vatana ihanetten suçlu bulunacaktır. 21 Haziran 1988 tarihinde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi kararıyla itibarı iade edilecektir.
Kaynakça
- ^ Bu dönemde gravürcülerin sendikasında yönetime gelir.
- ^ Moskova’da iktidarın çok zor alınmasının ılımlı Bolşevik lider Viktor Nogin yüzünden olduğu iddia edilse de buna dair kaynak mevcut değildir.
- ^ Kızıl Sendikalar Enternasyonali (Rusça: Красный интернационал профсоюзов) 1921 yılında kurulur. Merkezi Moskova’da olan kurumun çeşitli ülkelerde şubeleri bulunmaktaydı. Kurumun yönetiminde İspanyol komünist Andrés Nin, Tomski ve Alexandr Lozovsky bulunuyordu. Kurum 1937’de kapatılacaktır.
- ^ 1927 yılındaki Ekim Devrimi kutlamaları sırasında düzenlenen muhalefet gösterilerinden sonra Troçki, Grigori Zinoviev ve Lev Kamenev partiden atılır ve tasfiye edilirler.
