İçeriğe atla

Mihail Speranski

Mihail Speranski

Mikhail Speranski (12 Ocak 1772 – 23 Şubat 1839), Rus reformist devlet adamı, I. Aleksandr'ın baş nazırı. Köylü bir papazın oğlu olarak doğdu ve iyi bir eğitim aldı. Rus çarı Aleksander ülkesinde liberal bir devletin telakkisi için Kont Koçubey, Novosiltev, Kont Strongov ve knez Adam Czartoryski'den teşekkül eden bir komite kurmuştu ve daha sonra Napolyon Bonapart'la arası bozulunca dörtlü liberallerden uzaklaşarak halkın arasından bir isim olan Speranski'ye geniş salahiyetler verdi. Speranski 1806'dan beri çarla yakın ilişkideydi ve onun baş nazırı olmuştu. Onun projesine göre Rusya ahalisi serbest olacak, serflik kalkacak, eski kast usulü yerine dvoryanlar, orta hâlliler ve işçi zümre olmak üzere üç sınıf olacaktı. Çarla Napolyon'un arası açılınca o da gözden düştü ve ülkede inkılapçı Fransız usullerini tatbik etmekle suçlanarak sürgüne gönderildi. Bu olay sonrasında çar fikri bir kırılma yaşadı ve özgürlükçü fikirlere cephe almaya başladı.[1] Netice olarak Speranski 1808-12 arasında reformist bir devlet adamı olarak Rusya tarihinde yerini aldı. Serflik ise II. Aleksandr devrinde 1861'de kaldırılacaktı.

Kaynakça

  1. ^ A. Nimet Kurat, Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917'ye Kadar, TTK Basımevi, 1987: 298-99.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kırım Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında 1853-1856 yılında yapılan savaş

Kırım Savaşı, 4 Ekim 1853-30 Mart 1856 tarihleri arasındaki Osmanlı-Rus savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Belarus</span> Doğu Avrupada bir ülke

Belarus, resmî adıyla Belarus Cumhuriyeti (Belarusça:

<span class="mw-page-title-main">Bükreş Antlaşması (1812)</span>

Bükreş Antlaşması, 28 Mayıs 1812 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında bugünkü Romanya'nın Bükreş şehrinde imzalanan, 5 Temmuzda onaylanan ve 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nı sona erdiren barış antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Napolyon Savaşları</span> Savaş dönemi

Napolyon Savaşları, Fransız Devrim Savaşları'nın ardından Napolyon önderliğindeki Fransa ile Avrupa'nın diğer güçlü devletlerinin oluşturduğu koalisyon arasında gerçekleşen savaş dönemi. Başlangıç tarihinin hangi yıl olduğuna dair tarihçiler ve araştırmacılar arasında fikir birliği yoktur. 1800-1815 yılları arasında, yaklaşık 15 yıl sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksandr (Rusya)</span> Rus hükümdar (1777-1825; çar 1801-1825)

I. Aleksandr, , Rusya imparatoru. Ayrıca ilk Romanov mensubu Polonya kralı, Litvanya ve Finlandiya grandüküydü.

<span class="mw-page-title-main">II. Nikolay</span> son Rus İmparatorluğu hükümdarı (1868-1918; çar 1894-1917)

II. Nikolay ya da Nikolay Aleksandroviç Romanov, Romanov hanedanına mensup tüm Rusya imparatoru, Polonya çarı ve Finlandiya büyük prensi, Albay (1892); buna ek olarak, İngiliz Filo Amirali ve İngiliz Ordusu Saha Mareşali idi. Saltanatı sırasında Rus İmparatorluğu, dünyanın önde gelen büyük güçlerinden biriydi ancak ekonomik ve askeri çöküşe geçti. Sovyet tarihçiler tarafından verdiği kararlar sebebiyle askeri yenilgilere ve milyonlarca insanın ölümüne yol açan zayıf ve beceriksiz bir lider olduğu ifade edildi. Batılı tarihçiler ise genel anlamda II. Nikolay'ı Sovyet sistemiyle eşdeğer gördü. Aleksey Tolstoy "Çar'ın rejimi hakkında birçok kötü şey vardı, ama otokrasiyi miras aldı, eylemleri şimdi perspektifte ve Sovyetler tarafından işlenen korkunç suçlarla karşılaştırıldığında görülüyor." ifadelerini kullandı.

<span class="mw-page-title-main">III. Aleksandr</span> 1881 - 1894 arasında hüküm sürmüş Rus Çarı

Aleksander Aleksandroviç Romanoff, 1881 - 1894 arasında hüküm sürmüş Rusya imparatoruydu.

<span class="mw-page-title-main">Rus İmparatorluğu</span> Avrasyada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (1721–1917)

Rus İmparatorluğu veya Çarlık Rusyası, Büyük Kuzey Savaşı'nı sona erdiren Nystad Antlaşması'nın ardından Rusya Çarlığı'ndan evrilerek 1721'den itibaren Avrasya ve Kuzey Amerika'ya yayılan tarihi bir imparatorluk. Rus İmparatorluğu'nun yükselişi, İsveç İmparatorluğu, Polonya-Litvanya Birliği, İran, Osmanlı İmparatorluğu ve Çin gibi komşu rakip güçlerin zayıflamalarıyla eş zamanlı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Aleksandr</span>

Aleksandr Nikolayeviç 1855 - 1881 yılları arasında hüküm sürmüş Rusya imparatoru. Kapsamlı bir reform programı uygulamış ve 1861'de köylü serfliğini kaldırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Nikolay</span>

I. Nikolay, Nikolay Pavloviç, 1825 ile 55 yılları arasındaki Rusya imparatoruydu. Klasik otokrat tipinin başlıca temsilcisi ve tutucu politikalarıyla Rusya'nın gelişimini 30 yıl boyunca donduran kişi olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Rus Devrimi (1905)</span>

1905 Rus Devrimi, Rus İmparatorluğu çapında geniş yankı bulan kitlesel siyasi eylemlerdir. 1905 Moskova Ayaklanması örneğinde olduğu gibi, bazı eylemler doğrudan hükûmeti hedef almıştır. Saldırılar, işçi grevleri, köylü ayaklanmaları ve askeri isyanlar şeklinde gelişmiştir. Olaylar sonucunda anayasal monarşiye geçiş yapılmış ve Çarlık Duması kurulmuş, çok partili seçimler yapılmış, 1906 Anayasası meydana getirilmiştir. Ancak Çarlık rejiminin yıkılması ve bazı bölgelerdeki bağımsızlık yönünde yapılan silahlı ayaklanma girişimleri başarısız olmuş ve bastırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pavel Andreyeviç Şuvalov</span>

Kont Pavel Andreyeviç Şuvalov, Rus generali ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">1814 Paris Muharebesi</span>

1814 Paris Muharebesi, Napolyon Savaşlarının son dönemindeki muharebelerdendir. Fransızların yenilgisi üzerine başkent Paris düşmüş ve imparator Napolyon Bonapart tahttan feragât etmek zorunda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1814 Fontainebleau Antlaşması</span> antlaşma

Fontainebleau Antlaşması, Fransa'nın başkenti Paris yakınlarındaki Fontainebleau Sarayında 11 Nisan 1814 tarihinde Napolyon Bonapart ile Avusturya İmparatorluğu, Rus İmparatorluğu ve Prusya Krallığı arasında imzalanan antlaşmadır. Napolyon Savaşlarının sonunda Paris'in düşmesi ile yenik düşen Napolyon antlaşmayı imzalamak zorunda kalmış ve iktidardan çekilerek Elba Adası'na sürgüne gitmiştir. Antlaşma, Napolyon'un Yüz Gün olarak bilinen ve sürgünden dönerek yeniden iktidara gelmesiyle geçersiz hale gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yüz Gün</span> Napolyonun Yüz Günü

Yüz Gün Savaşı veya Yedinci Koalisyon Savaşı, Birinci Fransa İmparatorluğu imparatoru Napolyon Bonapart’ın 1814 Fontainebleau Antlaşması gereğince sürgün edildiği Elba Adasındaki sürgünden kaçarak Paris’e döndüğü 20 Mart 1815 tarihiyle, kral XVIII. Louis’nin Fransa tahtına döndüğü 8 Temmuz 1815 tarihleri arasındaki 111 günlük dönemi anlatır. Bu dönemde Napolyon Savaşları yeniden başlamış ve Waterloo Muharebesi yaşanmıştır. Yüz Gün deyimi ilk kez kralın dönüşünü kutlayan Paris valisi Gaspard de Chabrol tarafından kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aralıkçılar İsyanı</span> 1825 Rus İmparatorluğunda isyan ve darbe girişimi

Aralıkçılar İsyanı veya Dekabrist İsyanı (Rusça: Восстание декабристов, Latin harfleriyle: Vosstaniye dekabristov, Birebir çevirisinde  26 Aralık 1825 tarihinde, Çarlık Rusyası'nda, I. Aleksandr'ın ani ölümünün ardından St. Petersburg'daki Senato Meydanı'nda çıkan bir ayaklanmadır. I. Nikolay tahttan feragat eden abisi muhtemel veliaht Konstantin`in yerine tahta geçince 3000 imparatorluk askeri ayaklandı. Aralık ayında olduğu için "Aralıkçılar İsyanı" adını alan bu olay, İsyancıların, liderleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle zayıflamış olsalar da, büyük bir kalabalığın huzurunda Senato binasının dışında sadık askerlerle karşı karşıya geldiler. Kargaşa sırasında İmparatorun elçisi Mikhail Miloradovich bir suikasta kurban gitti. Sonunda sadık askerler ağır toplarla ateş açarak isyancıları dağıttı. I. Nikolay tarafından bastırıldı. İsyancıların birçoğu idamla, hapisle ya da Sibirya sürgünüyle cezalandırıldı. Komplocular Dekabristler olarak tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Köylü serfliğinin kaldırılması</span> Köylü serfliğinin kaldırılması

Köylü serfliğinin kaldırılması, 1861 yılında yürürlüğe konan o dönemde nüfusu yaklaşık 70 milyon olan Rus nüfusunun yaklaşık 28 milyonunu teşkil eden Rus köylülerinin toprağa ve çiftlik sahiplerine bağlı ve tâbi olma durumuna son veren Rus reformudur. Reform sayesinde 16. yüzyıldan beri Rusya'da sürdürülen köylü serfliği ortadan kaldırılmış ve Rus mujikleri özgürlüklerine kavuşmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kongre Polonyası</span> Doğu Avrupadaki eski devlet

Kongre Polonyası veyahut resmi adıyla Polonya Krallığı, ya da Rus Polonyası, 1815'te Viyana Kongresi'nde egemen bir Polonya devleti olarak oluşturulan bir yönetimdi. Polonya, Habsburg Monarşisi, Rusya ve Prusya tarafından bölündükten sonra Rus egemenliği altında kuruldu. 1831 Kasım Ayaklanması'na kadar, krallık Rus Çarları ile birlikteydi. Daha sonra devlet, 19. yüzyıl boyunca Rus İmparatorluğu'na zorla entegre edildi. 1915 yılında, I. Dünya Savaşı sırasında, Polonya, 1918'de bağımsızlığını yeniden kazanana kadar, İttifak Devletleri tarafından Polonya'nın nominal Polonya Krallığı ile değiştirildi.

Nikolay Pavlovich, Kont Ignatyev, (Kont), doğumu (Ocak 1832, St. Petersburg, Ölümü Rusya Haziran 1908, Çar II. Aleksandr döneminde Rusya'nın Orta Asya'daki dış politikasının yönetiminde önemli bir rol oynayan Pan-Slavist diplomat ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Rus İmparatorluğu'nda Gürcistan</span>

Rusya İmparatorluğu'nda Gürcistan, Gürcistan tarihinde 19. yüzyılın tamamını ve 20. yüzyılın başlarını kapsayan dönemdir. Gürcistan aşamalı olarak Rus İmparatorluğu'nun bir parçası olmuştur, Çar I. Aleksandr'ın beyannamesi ile önce Kartli-Kaheti Krallığı'nın ilhakıyla başlayan ilhak süreci 1877-1878 savaşında güney Gürcistan'ın tarihi bölgelerinin Osmanlılardan alınmasıyla sona ermiştir. Rusya İmparatorluğu'nda kalınan süre boyunca Gürcistan'da feodalizmin yerini kapitalizm aldı, nüfus arttı, şehir hayatı gelişti, eğitim imkanları gelişmiş ve demiryolu yapılmıştır. Rusya tarafından nüfusun Ruslaştırılması devam ediyordu, Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin otosefalliği (bağımsızlığı) kaybedildi, köylülerin silahlı gösterileri ve ayaklanmaları durdurulamadı. Ekim 1917 Bolşevik Devrimi'nden sonra Gürcistan ve Transkafkasya bir bütün olarak Rus hegemonyasından kurtularak bağımsızlığını kazandı.