İçeriğe atla

Mietek Pemper

Mietek Pemper
Nisan 1940'ta Pemper
DoğumMieczysław Pemper
24 Mart 1920(1920-03-24)
Kraków, Polonya
Ölüm7 Haziran 2011 (91 yaşında)
Augsburg, Bavyera, Almanya
MilliyetLeh
VatandaşlıkAlman
Tanınma nedeniOskar Schindler'in Yahudileri kurtarma faaliyetlerinde yardımcı olmak
Önemli eser(ler)The Road to Rescue (Kurtarmaya Giden Yol)

Mieczysław "Mietek" Pemper (24 Mart 1920 - 7 Haziran 2011) Polonya doğumlu bir Alman Yahudi ve Holokost'tan sağ kurtulan biriydi. Pemper, Oskar Schindler'in ünlü listesinin derlenmesine ve yazılmasına yardımcı oldu ve II . Dünya Savaşı sırasında 1.200 kişinin Holokost'ta öldürülmesini engelledi.[1][2]

İlk yılları

Pemper, 24 Mart 1920'de Polonya'nın Kraków kentinde Jakub ve Regina Pemper'in çocuğu olarak Yahudi bir ailede dünyaya geldi. Stefan Pemper adında küçük bir erkek kardeşi vardı. Lehçede "Mietek", "Mieczysław"ın kısaltmasıdır ve ailesi ve arkadaşları ondan bu şekilde söz eder. Pemper, çocukluğundan itibaren Lehçe ve Almanca olmak üzere iki dil biliyordu.[2] Eş zamanlı olarak Jagiellonian Üniversitesi'nde hukuk, Kraków Ekonomi Üniversitesi'nde ise işletme okudu.[2]

Płaszów toplama kampı ve Oskar Schindler

Nazi Almanyası 1939'da Polonya'yı işgal ettiğinde Pemper 19 yaşındaydı.[1] Pemper ve ailesi de dahil olmak üzere Kraków'daki tüm Yahudilerin Nazilerin isteği üzerine Davud'un Yıldızı sarı rozetleri takmaları gerekiyordu.[1] Pemper, rozetleri protesto etmek için mümkün olduğunca evde kaldı. Pemper, zamanının çoğunu ailesinin evinde geçirirken, zaten Almanca steno öğrenmiş olduğu için kendi kendine Almanca stenografiyi öğretmeye karar verdi. Kısa süre sonra Pemper ve ailesi Kraków Gettosu'na kapatıldı ve kısa süre sonra Nazi yetkilileri tarafından Kraków Gettosu'nun Yahudi yönetimi olan Judenrat'a katip olarak atandı.[2] Pemper ayrıca Krakov Gettosu sakinlerine Almanca-Lehçe tercümanlığı yaptı ve BBC'nin radyo yayınlarını daktilo etti.[3]

Kraków Gettosu 1942'nin sonunda sürgünlere başlamıştı; 13-15 Mart 1943 tarihleri arasında tamamen tasfiye edildi. Pemper gettodan Płaszów toplama kampına sürüldü. Kraków Gettosu'ndaki Judenrat'taki önceki çalışmaları nedeniyle Płaszów'un kötü şöhretli komutanı Amon Göth'ün özel sekreteri ve stenografı olarak atandı.[1] Pemper'in Göth'ün asistanı olarak konumu, ona Nazi yetkilileri tarafından Göth'e gönderilen belgelere nadir erişim olanağı sağladı.[1] Pemper, Göth'ün ofisinde çalışarak, karaborsayla bağlantısı olan etnik Alman iş adamı ve sanayici Oskar Schindler ile de tanıştı. İlk başta Schindler, Almanya'nın Polonya'yı işgalinden kâr elde etmek istedi ve savaş ilerledikçe Schindler, Kraków'da çoğunluğu Yahudi işçilerinin çalıştığı bir emaye fabrikası açmaya karar verdi. Daha sonra çalışanlarına sempati duydu ve konumunu onları korumak için kullandı.[1] Bir muhasebeci ve Pemper'in Göth'ün ofisindeki en yakın arkadaşı olan Itzhak Stern, Pemper'i Schindler'e güvenilebileceğine ikna etti.[3]

Pemper, Oskar Schindler'e ilk mektubunu Mart 1943'te, Schindler'in Yahudi işçilere sempati duyduğunu bilmeden yazdı.[2] Pemper, ofisteki çalışması sayesinde 1944'te Nazilerin, Schindler'in emaye fabrikası ve Płaszów'a bağlı diğer tesisler de dahil olmak üzere, savaşla doğrudan bağlantılı olmayan tüm fabrikaları kapatmayı planladığını keşfetti.[1] Bu kapatmalar muhtemelen Płaszów'daki Yahudi mahkûmların bir ölüm kampına gönderileceği anlamına gelecekti. Pemper, Schindler'i kişisel olarak planlar konusunda uyardı ve Schindler'in işçilerini kurtarmak için üretimi emaye eşyalardan tanksavar bombalarına geçirmeye ikna etti. Pemper, Schindler'in Płaszów kampının idari ofisinde saklanan gizli Nazi sırlarının paylaşılmasında kendisini suçlayabileceği korkusuyla Schindler'e mümkün olduğunca az bilgi verdi.[3]

Pemper, mümkün olduğu kadar çok Yahudi işçiyi kurtarmak için artık meşhur olan "Schindler'in Listesi"nin geliştirilmesine yardımcı oldu. Schindler ve Itzhak Stern de dahil olmak üzere Płaszów toplama kampındaki diğer kişilerle işbirliği içinde, "Nazi savaş çabaları için belirleyici" sayılan 1.000'den fazla Yahudi mahkûmun listesini derledi ve daktilo etti. Listedeki pek çok kişi Schindler için çalışıyordu ve nakilden hemen önce ek isimler ekleniyordu. Pemper'in kendisi de dahil olmak üzere listede yer alanlar, Ekim 1944'te Schindler'in Çekoslovakya'nın Brněnec kentinde bulunan yeni fabrikasına transfer edildi. Bu transfer sonuçta listede yer alan kişilerin hayatını kurtardı. Schindler ayrıca Pemper'in babasını, annesini ve erkek kardeşini de listeye dahil etti. Ancak Pemper'in annesi Regina, hastalığı nedeniyle Auschwitz'de kaldı, ancak özgürleşene kadar hayatta kaldı.

Savaşın sonunda Oskar Schindler, Yahudi fabrika işçilerine bir konuşma yaparak şu çağrıyı yaptı: "Hayatta kaldığınız için bana teşekkür etmeyin... sürekli ölümün yüzüne bakan yiğit Stern ve Pemper'inize teşekkür edin."[3]

Pemper, savaşın sona ermesinin ardından Eylül 1946'da Kraków'daki duruşmasında Göth aleyhine ifade verdi. Göth ölüm cezasına çarptırıldı ve 1946'da idam edildi.[1]

Daha sonra ki yaşamı

Pemper, 1958'de Bavyera'nın Augsburg şehrine taşındı ve Alman vatandaşı oldu. Özellikle Yahudi-Hristiyan ilişkileri ve uzlaşmasına odaklanan bir yönetim danışmanı ve kültürlerarası aktivist olarak çalıştı. Schindler'in 1974'teki ölümüne kadar Oskar Schindler ile yakın temasını sürdürdü.[2]

Steven Spielberg'in 1993 yapımı filmi Schindler'in Listesi'nde danışman olarak görev yaptı. Film, Pemper'in savaş sırasında Schindler'le işbirliğindeki rolünü en aza indirdi. Spielberg, Mietek Pemper, Itzhak Stern ve Abraham Bankier'in tarihi rollerine dayanan, aktör Ben Kingsley tarafından canlandırılan kompozit bir karakter yaratarak filmin hikâyesini basitleştirmeye çalıştı.[4] Ancak Pemper, filmdeki azalan rolünü reddetti ve başarısının derlenen ve daktilo edilen liste değil, "çok çeşitli direniş eylemleri olduğunu" söyledi. The Daily Telegraph'a göre, tıpkı küçük taşların bir mozaiğe tek tek yerleştirilmesi gibi, tüm süreci mümkün kıldı." Spielberg, film dışında hem Pemper hem de Stern'e saygılarını sundu ve onları kahraman olarak nitelendirdi. Filmde Pemper'i aktör Grzegorz Kwas canlandırdı.[1]

2001 yılında 1. Sınıf Liyakat Nişanı ile ödüllendirildi.[4] Pemper'in benimsediği Augsburg şehri, ona 2003 yılında vatandaşlık madalyası verdi. Ayrıca onu 2007'de fahri vatandaş ilan ettiler.

Pemper, Haziran 2005'te İngiliz şirketi Gigatel Cyf (Ltd) için Viyana'da derinlemesine bir film röportajına başvurdu. Pemper, çocukluğundan Holokost sırasındaki deneyimlerinin sonrasına kadar, özellikle de Płaszów'un komutanı Amon Göth'ün kontrolü altındaki Płaszów toplama kampında yaşadığı deneyimler hakkında uzun uzun konuştu. Pemper, kendisi de Płaszów, Mauthausen ve Linz kamplarında hapsedilen Edward Mosberg adlı Holokost'tan sağ kurtulan başka bir kişinin 18 aydan uzun bir süre boyunca aralıksız ikna etmesinden sonra röportajı kabul etti. Bu eşsiz röportajın içeriğinin bir kısmı Film – Destination Unknown filminin (İngiltere 2016) – (ABD 2017) sürümünde yer almaktadır ve Pemper'in otobiyografisi The Road To Rescue'da yer almayan ifadeleri içermektedir.[3] Kurtarmaya Giden Yol, Pemper'in ölümünden kısa bir süre önce, 11 Mart 2011'de yayınlandı.

Pemper'in (Almanca) dört saatlik röportajına USC Shoah Vakfı web sitesinden de ulaşılabilir. 13 Eylül 1997'de gerçekleştirilen röportaj, esaret öncesi ve sırasındaki dönemi kapsıyor ve Göth ile Schindler hakkındaki ayrıntıları ortaya koyuyor.

Pemper, 7 Haziran 2011'de 91 yaşında Almanya'nın Augsburg kentinde öldü. Hiç evlenmedi. Augsburg'daki Yahudi mezarlığına gömüldü ve onuruna belediye bayrakları yarıya indirildi. Augsburg belediye başkanı Kurt Gribl, Pemper'i anmak üzere şunları söyledi: "Mietek Pemper ile şehir, Yahudi ve Hıristiyan dinleri arasında köprü kuran ve uzlaşmaya katkıda bulunan önemli bir kişiyi kaybetti."[2]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i "Mietek Pemper". The Daily Telegraph. 15 Haziran 2011. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 
  2. ^ a b c d e f g Martin (18 Haziran 2011). "Mietek Pemper, 91, Camp Inmate Who Compiled Schindler's List". The New York Times. 21 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 
  3. ^ a b c d e Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Rescue isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  4. ^ a b Crowe, David M. (2004). Oskar Schindler: The Untold Account of His Life, Wartime Activities, and the True Story Behind the List. New York: Westview Press. ss. 102-105. ISBN 9780465002535. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Steven Spielberg</span> Amerikalı film yönetmeni

Steven Allan Spielberg, Amerikalı sinema yönetmeni, yapımcı ve senarist. Filmleri büyük gişe başarıları kazanmış, tüm zamanların en çok hasılat yapan yapımlarına imza atmıştır. Premiere dergisine göre Amerikan film endüstrisindeki en güçlü ve en etkili figürdür. Ayrıca Life dergisi yönetmeni, kendi jenerasyonundaki en etkili kişi olarak liste başı yapmıştır. 70’lerden 90’lara, üç önemli döneme damga vuran, uluslararası arenada popüler olup büyük gişe başarısı kazanan Jaws, E.T. ve Jurassic Park filmlerini yönetmiş, sinema endüstrisinin köşe başlarından birini tutan DreamWorks Pictures’ı kurmuştur. Filmlerinde birbirinden farklı temalar kullanmış, macera ve bilimkurgunun en başarılı örneklerine imza atmış, son yıllarda dramatik ögeler üzerine yoğunlaşmış, aile, savaş, ilişkiler ve terörizm konularında filmler çekmiştir. II. Dünya Savaşı konusu filmografisinde önemli bir yer tutmaktadır. Spielberg filmleri birçok kez Oscar'la ödüllendirilmiştir. Orijinal film müzikleri için çoğunlukla John Williams'ı tercih eden yönetmen, Tom Hanks, Harrison Ford ve Richard Dreyfuss gibi oyuncularla sık sık çalışmıştır.

<i>Piyanist</i> (film, 2002) 2002 yapımı film

Piyanist ya da orijinal ismiyle The Pianist, Roman Polanski'nin 2002 yapımı uzun metrajlı dramatik ve biyografik savaş filmidir. Fransız–İngiliz–Alman–Polonyalı ortak yapımı olan film, gerçek bir hikâyeyi anlatmaktadır. 1930'lar Polonya'sının başarılı piyanist ve bestecilerinden biri olan Yahudi kökenli Władek Szpilman'ın, Varşova Ayaklanması'nın bastırılmasından hemen sonra Wehrmacht subayı Wilm Hosenfeld'ın önemli yardımları sayesinde nasıl hayatta kaldığını anlattığı Śmierć Miasta isimli otobiyografisine dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Auschwitz-Birkenau</span> toplama ve imha kampları ağı

Auschwitz-Birkenau, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde kurulmuş en büyük toplama, zorunlu çalışma, sistematik katliam ve imha kampı.

<i>Schindlerin Listesi</i> Steven Spielberg filmi

Schindler'in Listesi, yönetmenliğini Steven Spielberg'in yaptığı, 1993 ABD yapımı bir filmdir. II. Dünya Savaşı sırasında Naziler'in uygulamış olduğu soykırımdan binin üzerinde Polonya Yahudisinin kurtarılmasında rolü olan Oskar Schindler'i ve bu kurtarmayı konu edinen film, 321 milyon dolar gişe hasılatı elde etmiş ve Akademi, Altın Küre, BAFTA ve Grammy ödülleri kazanmıştır. "Tüm zamanların en iyi filmleri" konulu çeşitli listelerde üst sıralarda bulunan film, Amerikan Film Enstitüsü'nün güncel listesinde 9. sırada yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oskar Schindler</span> Holokost sırasında 1200 Yahudiyi ölümden kurtaran NSAİP üyesi Alman sanayici

Oskar Schindler SUO, Holokost sırasında işgal altındaki Polonya'daki 1200 Yahudi'yi, Bohemya ve Moravya Protektorası'ndaki emaye ve mühimmat fabrikalarında istihdam ederek yaşamlarını kurtarmış Nazi Partisi üyesi bir Alman sanayiciydi. Bu davranışından ötürü 1993'te Yad Vaşem'de, İsrail tarafından Uluslararası Dürüstler Madalyası ile onurlandırıldı.

Itzhak Stern, Oskar Schindler'in muhasebeciliğini yapmış Yahudi sanayici ve muhasebeciydi. O, Schindler'le beraber Deutsche Emailwarenfabrik emaye malzeme şirketi için muhasebeci olarak Kraków'de çalıştı ve birçok şirketin yönetilmesine yardımcı oldu. Oskar Schindler'in araya girerek soykırımdan kurtardığı yahudilerin isim listesini yazmakla görevliydi.

<span class="mw-page-title-main">Amon Göth</span>

Amon Leopold Göth, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya'daki Kraków-Płaszów toplama kampı'nın komutanlığını yapan Alman SS subayı.

<i>Schindlerin Gemisi</i>

Schindler'in Listesi, Thomas Keneally'nin 1982'de yayımlanan Booker Ödülü kazanmış kitabı. Kitap, daha sonra Steven Spielberg tarafından 1993 yılında "Schindler'in Listesi" adıyla sinemaya uyarlanmıştır. Kitabın ABD versiyonları Schindler'in Listesi olarak adlandırılmış, daha sonra Commonwealth ülkelerinde de bu isimle yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Selahattin Ülkümen</span> Türk diplomat

Selahattin Ülkümen, Türk diplomat. 1943'te Rodos başkonsolosluğu görevine getirilmiştir. Holokost sırasında, Rodos'tan sınır dışı edilmemeleri için adada yaşayan Yahudiler'e Türk vatandaşlığı verip onların hayatlarını kurtarmasıyla tanınır. Bu davranışından ötürü 1989'da Yad Vaşem'de, İsrail tarafından Uluslararası Dürüstler Madalyası ile onurlandırıldı.

Judenrat veya Judenräte Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında Polonya işgal topraklarında ve daha sonra Sovyetler Birliği'nin işgal altındaki topraklarında kurduğu yönetim organları. Kısaca Yahudi konseyi ya da heyeti anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Emilie Schindler</span> Oskar Schlinderin Karısı (1907-2001)

Emilie Schindler, kocası Oskar Schindler ile birlikte II. Dünya Savaşı sırasında 1.200 Yahudinin hayatlarını emaye ve mühimmat fabrikalarında istihdam ederek kurtarmaya yardım eden Sudeten Almanı kadın. 1994 yılında İsrail'deki Yad Vaşem tarafından Uluslararası Dürüstler'den biri olarak ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Oskar Schindler'ın Emaye Fabrikası</span>

Oskar Schindler'in Emaye Fabrikası Kraków'da yer alan ve eskiden bir eşya üreten fabrika. Günümüzde iki müzeye ev sahipliği yapıyor: Kraków Çağdaş Sanat Müzesi Kraków Tarih Müzesi.Schindler'in Listesi'nde "Oskar Schindler's Deutsche Emailwarenfabrik" (DEF) olarak görülmektedir. DEF'den önce faaliyet gösteren, Mart 1937'de kurulan fabrika, Malopolska'daki ilk emaye eşya ve metal ürünleri fabrikasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kraków-Płaszów toplama kampı</span> Polonyada ki bir alman toplama kampı

Płaszów ya da Krakau-Plaszow, SS tarafından Kraków'un güney banliyösü Płaszów'de inşa edilen bir Nazi çalışma ve toplama kampı, Almanya'nın Polonya'yı işgaliyle Genel Hükûmet'in güney-orta Polonya bölgesinde kurulmuştur.

Schindlerjuden, kelimenin tam anlamıyla Almancadan çevirisiyle "Schindler Yahudileri", Holokost sırasında Oskar Schindler tarafından kurtarılan yaklaşık 1.200 Yahudi için kullanılan tabir. Schindlerjuden, Nazi rejimi yıllarından önce Kraków'daki emaye eşya fabrikasında ve 1944'ten sonra işgal altındaki Çekoslovakya'daki bir silah fabrikasında endüstriyel işçi olarak çalışarak ve Schindler'in yardımıyla hayatta kaldılar. Orada, imha kamplarına gönderilmekten kurtuldurlar ve savaştan sağ çıktılar. Schindler, sanayici olarak kişisel servetini Schindlerjuden'i kurtarmak için harcadı.

<span class="mw-page-title-main">Belçika'da Holokost</span>

Belçika'da Holokost, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altındaki Belçika'da Yahudilerin ve Çingeneler'in sistematik olarak mülksüzleştirilmesi, sınır dışı edilmesi ve öldürülmesidir. 1940 yılında ülkedeki yaklaşık 75.000 Yahudi'den yaklaşık 24.000'i holokost sırasında öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Kraków Gettosu</span>

Kraków Gettosu, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgâli altında olduğu sırada oluşturulan beş büyük Nazi gettosundan biriydi. Polonyalı Yahudilerin sistematik olarak yok edilmesi amacıyla kurulmuştur. Getto daha sonra Reinhardt Operasyonu sırasında işgücü potansiyeli olanları imha kamplarına gönderilecek olanlardan ayırmak için bir bekleme alanı olarak kullanıldı. Getto, Haziran 1942'yle Mart 1943 arasında tasfiye edildi ve sakinlerinin çoğu 60 kilometrelik demiryolu mesafesi olan Belzec imha kampının yanı sıra Płaszów köle işçi kampına ve Auschwitz toplama kampına sürüldü.

Julius Madritsch, Holokost sırasında Yahudilerin hayatlarını kurtarmaya yardım eden Viyanalı Avusturyalı iş insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tadeusz Pankiewicz</span>

Tadeusz Pankiewicz, Polonya'nın Nazi Alman işgali sırasında Kraków Gettosu'nda faaliyet gösteren Polonyalı bir Roma Katolik eczacıydı. Sayısız Yahudiyi Holokost'tan kurtardığı için 10 Şubat 1983'te Yad Vashem tarafından " Uluslar Arasında Dürüst " olarak tanındı.

Natalia Karp, Polonyalı bir konser piyanistidir. Holokost'tan sağ kurtuldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.