Midilli (ada)
| Midilli Λέσβος (Lesvos) | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
 | |
| Koordinatlar | 39°10′K 26°20′D / 39.167°K 26.333°D |
| Takımadası | Doğu Sporotlar |
| Denizi | Ege |
| İklim | Akdeniz |
| Yüzölçümü | 1.631[1][2] km2 |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| Yerleşim yerleri | |
| Demografi | |
| Nüfus | 86.436 (2.011)[3] |
Midilli (Yunanca: Λέσβος 'Lésvos'; Osmanlıca: مدللى), Ege Denizi'nin kuzeydoğusunda bulunan, dağlık bir Yunan adasıdır.
Yunanistan'ın ana karasından çok Türkiye'nin Ayvalık ile Dikili ilçelerine yakın olan ada, Girit ve Eğriboz'dan sonra Yunanistan'ın en büyük üçüncü adasıdır.[2]
Başkenti Mytilene'dir. Ünlü Yunan şairleri Alcaeus ve Sapfo'nun memleketidir. Eşcinsel kadın şair Sappho'ya atfen, Lésvoslu anlamına gelen lezbiyen sözcüğü 1800'lü yıllardan itibaren kadın eşcinsel anlamında kullanılır olmuştur.[4]
1467 yılında Barbaros Hayreddin Paşa bu adada doğmuştur.
Adlandırma
Midilli: Midilli adı, adanın merkezi olan Midilli'den (Rumca: Μυτιλήνη - Mytilíni) türetilmiştir.
Zümrüt Ada: Adanın diğer yarı kurak Ege adalarının aksine yoğun ormanlık oluşu nedeniyle, adaya zümrüt yakıştırması yapılmıştır. Ada için "zümrüt ada" benzetmesi yapılır.
Avrupalı seyyahlar adanın yeşil örtüsünü şu şekilde anlatır;
Şimdiye kadar Doğu'da gördüğüm yerler içinde Midilli kıyıları kadar göze hoş gelen bir yer olmadığını söyleyebilirim. Çam ve meşe ağaçları dorukları taçlandırmakta. Denize kadar dağ yamaçları zeytin ormanlarıyla örtülü, bir karış kara toprak gözükmüyor. Her taraf yemyeşil çimlik çimenlik, bağlar ve portakal bahçeleriyle kaplı. Ağaçların arasından seçilen aşı boyalı evler çok bakımlı, köyler çok güzel. Ve bu yeşillik yakıcı yaz mevsimi süresince kalıyor.[5]
Tarihçe
Tarih Öncesi
Midilli Adası en az M.Ö. 3000'den beri yerleşim görmektedir. Adada bulunan en eski eserler geç Paleolitik döneme ait olabilir.[6] Adadaki önemli arkeolojik alanlar, muhtemelen çobanlar için bir sığınak olan Neolitik Kagiani mağarası, Chalakies'in Neolitik yerleşimi ve Thermi'nin geniş yerleşim alanıdır (MÖ 3000-1000). En büyük yerleşim yeri, bir kısmı sığ kıyı sularına batmış olan, MÖ 2800-1900 yıllarına dayanan Lisvori'dedir. Ayrıca MÖ 1507 ile MÖ 1100 yılları arasında Pelasglar, Akalar ve Aiollerin kronolojik olarak adada yaşadıkları düşünülür.[7]
Tarih öncesi dönemden beri önemli olan ve Karadeniz yolu üzerinde bulunan ada halkı erken bir tarihte Trakya ve Troas'ta sömürgeler kurdu ve adalı tacirler Naukratis'e dek gitti. Birkaç rakip site (Antissa, Eresos, Pyrrha, Methymna ve Midilli) arasında paylaşıldı; Midilli, nüfuzunu Methymna dışında öbürlerine kabul ettirdi.
Antik ve Klasik dönem
Klasik Yunan mitolojisine göre Midilli adanın koruyucu tanrısıydı. Rodoslu Macareus'un, birçok kızının isimlerini mevcut büyük kasabalardan bazılarına miras bırakan ilk kral olduğu söyleniyor. Klasik efsaneye göre onu kral yapmak için kız kardeşi Canace öldürülür.
Bazıları, kadın kökenli yer adlarının, yerini tanrıların aldığı yerel tanrıçaların adını taşıyan çok daha eski yerleşim yerleri olduğunu iddia eder ancak bunu destekleyecek çok az kanıt vardır. Homer adadan Macar'ın yerleşkesi olan "Macaros edos" olarak söz eder. Geç Tunç Çağı'na ait Hitit kayıtları, adayı Lazpa olarak adlandırır ve yerel tanrılar gelmediğinde, Hititlerin krallarını iyileştirmek için "Tanrılarını ödünç almalarına" (muhtemelen putları) izin verecek kadar adanın nüfusunun önemli olduğunu düşünmüş olmalıdır. Başta Teselya olmak üzere Yunanistan ana karasından gelen göçmenlerin Geç Tunç Çağı'nda adaya geldiklerine ve adaya, diğerlerinin yanı sıra Sapfo'nun şiirlerinde yazılı biçimini koruyan Yunan dilinin Aeolik lehçesini miras olarak bıraktıklarına inanılır.
Klasik zamanlarda adanın şehirleri Midilli, Methimin, Antissa, Eresos ve Pyrrha'dan oluşan bir pentapolis oluştururdu.[8] Pyrrha M.Ö. 231 yılındaki depremde, Antissa ise M.Ö. 168 yılında Roma Cumhuriyeti tarafından yıkılmıştır.[8]
Antik Yunan kanonundaki dokuz lirik şairden ikisi Sapfo ve Alcaeus Midilli'dendi. Phanias tarih yazdı.
O zamanların ufuk açıcı sanatsal yaratıcılığı, Apollon'un lir verdiği ve Müzlerin çalmayı ve şarkı söylemeyi öğrettiği Orfeus mitini akla getirir. Orpheus, tanrı Dionysos'un gazabına uğradığında, Maenadlar tarafından parçalandı ve vücudunun parçaları, başı ve liri, o zamandan beri "kaldıkları" yer olan Midilli'ye giden yolu buldu.
Pittakos, Yunanistan'ın Yedi Bilgesinden biriydi. Klasik zamanlarda Hellanicus tarih yazımını ilerletti ve botanik biliminin babası Theofrastos, Lyceum'un başkanı olarak Aristoteles'in yerini aldı. Aristoteles ve Epikür bir süre orada yaşadılar ve Aristoteles sistematik zoolojik araştırmalara da burada başladı.[10]
Pompey'in seferlerini kaydeden tarihçi Theophanes de Midilli'dendi. Yunan romanı Dafnis ile Hloi Midilli'de geçtiği için yazar Longus'un genellikle adadan olduğu varsayılır.
Adada bol miktarda bulunan gri çanak çömlek ve Anadolu'nun büyük ana tanrıçası Kibele'ye tapınma, Neolitik dönemden bu yana nüfusun kültürel devamlılığını akla getirir. Pers kralı Büyük Kiros, Kroisos'u mağlup ettiğinde (M.Ö. 546), Anadolu'daki İon Yunan şehirleri ve komşu adalar Pers hakimiyetine girdi ve Salamis Deniz Muharebesi'nde (M.Ö. 480) Persler Yunanlılar tarafından mağlup edilinceye kadar bu şekilde kaldı. Ada, arkaik çağlarda oligarşiyle, klasik çağlarda ise yarı demokrasiyle yönetiliyordu. Bu sıralarda Arion, trajedinin atası olan dithyramb adı verilen şiir türünü geliştirdi. Terpander, lir için yedi notalı müzik skalasını icat etti.
Kısa bir süre için Atina konfederasyonunun üyesiydi ve Thukididis'in Peloponez Savaşı Tarihi kitabının III. Kitabında Midilli Tartışması'nda anlattığı dinden dönmüşlüğü anlatılır.
Helenistik dönemde ada, MÖ 79'da Romalıların eline geçene kadar çeşitli krallıkların elindeydi. Roma Orta Çağ tarihinin kalıntıları üç etkileyici kaledir.
Arkaik dönemde aristokrasinin çeşitli kesimleri arasında şiddetli siyasal çatışmalar meydana geldi. Terpandros, Arion, Alkaios gibi şairlerin ve Theophrastos, Hellanikos gibi filozofların yetiştiği Midilli'de düşün yaşamı canlıydı. Kültür sadece erkeklerin tekelinde değildi (örneğin, rahibe Sappho burada bir genç kızlar okulu kurmuştu).
Adanın siyasal tarihi İyonya ile içiçedir. Persler'e boyun eğen Midillililer sonra ayaklandılar ve Delos Konfederasyonu'na katıldılar.
MÖ 428'de Midilli, Atina egemenliğine karşı ayaklandı. Adada yaşayan herkesi öldürmeyi tasarlayan Atinalılar sonra Midilli'ye bir klerukhia göndermekle yetindiler.
İskender İmparatorluğu'nun, Mısır'daki Ptolemaios hanedanının, Roma İmparatorluğu'nun sınırları içinde kalan Midilli, Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesi üzerine Bizans'ın payına düştü.
Midilli ve Methymna şehirleri 5. yüzyıldan beri piskoposluk oldu. 10. yüzyılın başlarında Midilli, büyükşehir statüsüne yükseltildi. Methymna da 12. yüzyılda aynı şeyi başardı.[11]
Orta Çağ ve Bizans dönemi
Orta Çağ'da Midilli adası Bizans İmparatorluğu'na aitti. 802 yılında Bizans İmparatoriçesi İrini, ifadesinin ardından Midilli'ye sürgüne gönderildi ve orada öldü.[11] Ada, 820'lerin başında isyancı Slav Thomas'ın filosuna toplama üssü olarak hizmet etti.[11]
9. yüzyılın sonlarında Girit Emirliği tarafından ağır baskınlara uğradı. Bunun sonucunda Eresos sakinleri kasabalarını terk ederek Athos Dağı'na yerleştiler.[12]
0. yüzyılda Ege Denizi themasının parçasıyken, 11. yüzyılın sonlarında Midilli'deki bir kouratorun kourator yönetiminde dioikesis dioikesis (mali bölge) oluşturdu.[11]
Y. 1089–1093 yılları arasında ada, Smirni'in hükümdarı Selçuklu Türk emiri Çaka Bey tarafından kısa süreliğine işgal edildi ancak baştan sona direnen Methymna'yı ele geçiremedi.[11][12]
12. yüzyılda ada, Venedik Cumhuriyeti'nin yağma saldırılarının sık sık hedefi oldu.[11]
Dördüncü Haçlı Seferi'nden (1202-1204) sonra ada Latin İmparatorluğu'na geçti, ancak 1224'ten bir süre sonra İznik İmparatorluğu tarafından yeniden fethedildi.[11]
1354 yılında Bizans imparatoru V. John Palaiologos tarafından kız kardeşi ile evlenen Cenevizli Francesco I Gattilusio'ya çeyiz ve tımar olarak verildi.[11][12] Gattilusio ailesi, Midilli Kalesi, Molyvos (antik Methymna) ve antik Antissa bölgesindeki Agios Theodoros kalesinde tahkimatlar yaparak adayı bir yüzyıldan fazla yönetti.[8]
Osmanlı zamanında Midilli
1462'de Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı topraklarına katıldı ve Kaptanpaşa eyaletine bağlı bir sancak olarak yönetildi. 19. yüzyılın ortalarında adadaki Türk nüfusu, toplam ada nüfusunun %16'sına kadar çıkmıştı.[13]
Midilli sancağı içindeki yönetim birimleri
Midilli şehri, Yere (Bere) Nahiyesi (Midilli’ye bağlı), Ayasu Nahiyesi (Midilli'ye bağlı), Mande Nahiyesi (Midilli’ye bağlı), Herse Nahiyesi (Midilli’ye bağlı), Kalonya Nahiyesi (Midilli’ye bağlı), Polihnit Nahiyesi (Midilli’ye bağlı), Pilimar/Pilmar Kazası, Molova Kazası, Yunda Kazası (Ayvalık'a bağlı şimdiki Alibey / Cunda adası).
Balkan Savaşları
Balkan Savaşı sırasında da Yunanların bir kurşun dahi atmadan işgal ettiği (Ocak 1913) ada, Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913) ile Yunanistan'a bırakıldı. 1922 yılında yapılan mübadelede adadaki Türk nüfus Anadolu'daki Rum nüfus ile yer değiştirdi.
II. Dünya Savaşı
Midilli, II. Dünya Savaşı'nın Balkan seferi sırasında, 4 Mayıs 1941'de, Atina'dan üç gün sonra Alman birlikleri tarafından işgal edildi.
Ocak 1942'de Midilli'de bu adaların bulunduğu bölge için 982 yerel komutanlık kuruldu. Yiyecek tedarik durumu 1941'in sonunda felaketti. Korgeneral Curt von Krenzki Berlin'e bağlandı ve 40 gün boyunca ekmek verilmedi.[14]
Komünist kurtuluş hareketi Ocak 1942'de ortaya çıktı. 10 Eylül 1944'te sona eren 40 aylık Alman işgali sırasında toplam 42 infaz gerçekleştirildi; ilk üçü Midilli limanındaydı, daha sonra -kamuoyunun dikkatini çekmek için- Tzamakia plajında infazlar yapıldı.
2016 yılında 1945 yılında inşa edilen ve yeri "tarihi anma" yeri olarak tanımlayan anıta ek bir plaket yerleştirildi.[15]
İşgal yıllarında ada halkının birçoğu Türkiye'ye kaçmıştır.
Coğrafya
Midilli, kuzeyden ve doğudan Türkiye kıyılarına (Edremit Körfezi) bakan, Ege denizinin uzak doğusunda ve Midilli Boğazı en dar noktasında yaklaşık 5.5 km genişliğindedir. Geç Paleolitik/Mezolitik çağlarda Son Buzul Dönemi'nin bitiminden önce Anadolu anakarasına katılmıştır.[16]
Adanın şekli kabaca üçgendir ancak güney sahilinde ve güneydoğuda Gera'da bir girişi olan Kalloni körfezleri tarafından derinden kesilmiştir.[17]
Ada, 2 büyük körfez; Yera (Geras) ve Kalonya (Kallonis) körfezleri ile çok sayıda koylara ve burunlara sahiptir.
Adanın en önemli ovaları Kalonya (Kalloni), Ippion, Perama ve Herse (Eressos) ovalarıdır.
En yüksek dağlar ise Olymbos, Lepetimnos ve Psilokoudouno dağlarıdır.
Ada zeytin ağacı yönünden zengin olması ile birlikte çam, köknar, çınar, kestane, kayın ağaçları ile de bezenmiştir. Adanın batı kesimi çorak, doğu kesimi ise zeytinlik ve çamlıktır.
Fosilleşmiş Ağaç Jeoparkı
Adanın en yüksek noktası Olimpos dağı
Adanın batısındaki kurak kısımda yer alan Sigri
Ada içi körfezlerden, Kalonya(Kallonis) Körfezi
İklim
Adada bir sıcak yaz Akdeniz iklimi vardır (Köppen iklim sınıflandırmasındaCsa). Yıllık ortalama sıcaklık 18 °C ve ortalama yıllık yağış 750 mm'dir. Olağanüstü güneş ışığı adayı Ege Denizi'nin en güneşli adalarından biri yapar. Kar ve çok düşük sıcaklıklar nadirdir.
Ulaşım
Adaya Yunanistan'dan ulaşmak için deniz ve hava yolu kullanılmaktadır.
Hava ulaşımı
Adanın tek havaalanı Midilli merkezinin 8 km güneydoğusundadır. Atina'dan günde 5 kez, Selanik'ten günde 1 kez sefer yapılır.
Haftada iki kez Sakız (Chios) ve haftada birkaç kez Limni (Limnos) adalarından sefer vardır.
Deniz ulaşımı
Pire, Kavala ve Sakız adasından haftada birkaç kez düzenli arabalı feribot seferleri yapılmaktadır. Selanik, Rodos, Rafina, Limni, Volos, Sisam, Dedeağaç ve Eğriboz'un kuzeydoğusundaki Kymi kasabasından da yine haftanın belirli günleri deniz yolu ile ulaşılabilmektedir.
Adanın en yakınında Türkiye'nin Ege kıyıları vardır. Midilli Boğazı boyunca Türkiye'nin Ayvalık, Dikili ve Akçay merkezleri ile de yaz aylarında düzenli feribot seferleri yapılır. Ayvalık'tan her gün saat 18.00'de, Foça'dan pazartesi-çarşamba-Cuma-Pazar saat 18.00'de-cumartesi saat 11.00'de olmak üzere haftada 5 gün, Dikili'den haftada 1 kez feribot kalkmaktadır. Altınoluk ile de feribot seferlerinin başlatılması için çalışmalar yapılmaktadır.
Karayolu ulaşımı
Adadaki karayolu ulaşım ağı özellikle başkent Midilli çevresinde gelişmiştir.[18]
Ekonomi
Yerel ekonomi tarıma özellikle zeytinyağı üretimine, hayvancılığa ve balıkçılığa da dayanır.
Ovalarda tahıl, turunçgil, zeytin ağacı ve tütün ekimi yapılır. Adadaki 13 milyon zeytin ağacından yılda 50 bin ton dolayında zeytinyağı çıkarılmaktadır. Türkiye’deki toplam üretim ise 350 bin tonu geçmiştir.
Sabun ve uzo imalatı, Yunan milli likörü diğer gelir kaynaklarıdır.
Suyunun güzelliğinden dolayı Yunanistan’ın en önemli uzo üretim merkezi olan ada nüfusunun belli bir kesimi de turizm ile ilgilenmektedir.
Uluslararası havaalanı ve Petra, Plomari, Molyvos ve Eresos kıyı kasabalarınca desteklenen Midilli turizmi adanın ekonomisine katkı yapar.
Yunanistan'ın Alaçatısı olarak da bilinen Molova'ya her yıl binlerce turist gelmektedir.
Yönetim
Midilli, Kuzey Ege bölgesinin ayrı bir bölgesel birimi'dir ve 2019'dan beri iki belediyelidir: Midilli ve Batı Midilli.[19] 2011 Kallikratis hükümet reformuyla 2019 yılı arasında adada tek bir belediye vardı: Adadaki 13 eski belediyeden oluşturulan Midilli belediyesi. Aynı reformda, eski Midilli İli'nin bir kısmından Midilli bölgesel birimi oluşturuldu.[20]
Midilli adasının 13 belediyesi vardır. Limni ve Bozbaba adaları ile beraber 2 154 km2 yüzölçümlü ve 115 000 nüfuslu Lesvos yönetim birimini oluşturur.
Sakız, Sisam ve Ahikerya adaları ile birlikte Saruhan adaları (Doğu Sporatlar) grubuna girer.
Midilli arkeolojisi
Bu denli zengin bir tarihe karşın, Midilli tiyatrosu, bir Roma su kemeri, Menandros'un güldürülerini tasvir eden mozaikler ve özellikle 1373'te yapılan Ceneviz kalesi dışında Midilli, arkeolojik kalıntılar bakımından pek ilgi çekici değildir.
Turizm
Midilli Adası'nın özellikle turizm sezonu olan Nisan, Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında Yunanistan'ın turistik noktalarından biridir.[21]
Midilli havaalanı yönetimi, 2015 turizm sezonunda Midilli'yi 47.379 turistin ziyaret ettiğini kaydetti.[21]
2019'da Midilli ticaret odası başkanı Vangelis Mirsinias, Jakarta Post 'a ada yönetiminin "turistleri geri çekmeye" çalıştığını ve "insanlara Midilli'nin ne kadar güzel olduğunu" hatırlatmak istediklerini" söyledi.[22] Avrupa Birliği'nin reklam konusunda yardım etmesini savunup şunları söyledi: "Ekonomi hâlâ krizin etkilerini ödüyor. Bu imajı değiştirmek için zamana ve paraya ihtiyaç olacak."[22] Midilli aynı zamanda Hollandalı turistlerin de uğrak noktası ve Hollandalı bir turist, insanların mültecilerin "tüm bu sefaletini görmek istememesi" nedeniyle turizmin durduğunu söyledi.[22] Bölge sakinlerinden biri yayına, bölge sakinlerinin "bıktığını" ve "insanların hükümete ve Avrupa'ya kızgın olduklarını, bize endişelenmememizi, kampların uzun süremeyeceğini söylediler. Ama kamplar hâlâ orada" dedi. Başka bir işletme sahibi ise durumu şöyle açıkladı: işinin üçte birini kaybettiğini ve turist eksikliğinden "medyanın tüm olumsuz ilgisini sorumlu tuttuğunu" söyledi.[22] The Jakarta Post ayrıca son yıllarda turist sayısının arttığını ve 63.000 turistin geldiğini bildirdi.[22] COVID-19 pandemisi adanın turizm endüstrisine de zarar verdi.[23]
Nisan 2022'de Yunan hükûmeti, Midilli ve diğer dört adada turizmin yeniden canlandırılması için 2 milyon Avro tahsis edileceğini duyurdu.[24] Ekim 2022'de Midilli'nin yolcu gemisi endüstrisine döneceği açıklandı.[25] Midilli Adası'nın bağlı olduğu Kuzey Ege Bölgesi Valisi Konstantinos Moutzouris, bölge yönetiminin "adada kruvaziyer turizmini geliştirmek amacıyla" bir çalışma yürüteceğini açıkladı.[25] Turizmden sorumlu vali yardımcısı Nikolaos Nyktas ise şöyle konuştu: Gemi seyahati endüstrisinin "adaya ve onun kültürüne uygun olduğunu" belirtirken, projenin geliştirme sorumlusu Ioannis Bras adanın "gemi gezi pazarına çok şey sunabileceğini" söyledi.[25]
İngilizce ve Yunanca da dahil olmak üzere diğer birçok Avrupa dilinde, lezbiyen terimi eşcinsel kadınlara atıfta bulunmak için yaygın olarak kullanılır. Terimin bu kullanımı Midilli'de doğan ve diğer kadınlara yönelik güçlü duygusal içerikle yazar şair Sapfo'nun şiirlerinden kaynaklanır.[26] Bu nedenle Midilli ve özellikle doğum yeri olan Eresos kasabası LGBT turistler tarafından sıkça ziyaret edilir.[27] 2008 yılında, adalardan üçü Yunanistan LGBT topluluğuna karşı açılan bir davada başarısız oldu. Adalı grup, grupların adlarında lezbiyen kelimesini kullanmalarını yasaklamak için yasal ihtiyati talep etmişti. Dilekçelerinde “hakaret” olarak insan haklarını ihlal ettiklerini ve onları dünya çapında utandırdıklarını iddia etmiştir.[28][29] Adalılar davasını kaybettikten sonra mahkeme masraflarını ödemek zorunda kaldılar.
Mülteciler
Midilli, Türk ana karasına yakınlığı nedeniyle 2015'ten itibaren Avrupa sığınmacı krizinden etkilenen Yunan adalarındandır. Suriye İç Savaşı'ndan kaçan mülteciler her gün birden fazla gemiyle adaya geldiler.[30] 2016 yılında Avrupa ile Türkiye arasındaki bir anlaşma yapılarak Haziran 2018 itibarıyla Avrupa'ya giden yol kapatıldığı için 8.000 mülteci adada sıkıştı. Bundan sonra yaşam koşulları kötüleşti ve Avrupa'ya hareket olasılığı azaldı. Moria Mülteci Kampı, bölgedeki mülteci kamplarının en büyüğü olup barındırma kapasitesinden iki kat daha fazla insanı barındırmaktadır.[31]
Kültür
Mutfak
Yerel spesiyaliteler:
- Chachles, bir tarhana türü
- Kydonato, ayvalı et
- Revithato, nohutlu et
- Kalloni‘den Sardeles
- Ladotyri Mytilinis, peynir
- Selinato, kerevizli et
- Sfougato, omlet
- Skafoudes, patlıcan dolması
- Sougania, soğan dolması
- Uzo
- Platseda (tatlı)
- Melomakarono (tatlı)
- Amygdalota
- Retseli
Ayrıca bakınız
- Akdeniz adaları
Kaynakça
- ^ "Lesvos, Greece". 17 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2011.
- ^ a b "Osmanlı'nın bahçesi Midilli". 19 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2007.
- ^ "Μόνιμος πληθυσμός κατά τόπο γέννησης (Δήμος, χώρα εξωτερικού) Δήμοι" (Yunanca). Ελληνική Στατιστική Αρχή. 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ "lesbian, Lesbos." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ J.F. Michaud-J.J.F.Poujoulat, İzmir'den İstanbul'a Batı Anadolu 1830, sf.108
- ^ Harissis H.; Durand P.; Axiotis M.; Harissis T. (2000). "Traces of Paleolithic settlement in Lesbos". Archaiologia Kai Technes: 76:83–87 (İngilizce özetli Yunanca makale). 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2024.
- ^ "History of Lesvos island". Greeka (İngilizce). 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022.
- ^ a b c Şablon:TDV Encyclopedia of Islam
- ^ "Sappho and Alcaeus". Walters Sanat Müzesi. 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ Harissis, H. 2017. 'The location of the euripus of Pyrrha in the works of Aristotle and Strabo'. Acta Classica 60.
- ^ a b c d e f g h Gregory, Timothy E. (1991). "The Oxford Dictionary of Byzantium". Alexander Kazhdan (Ed.). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- ^ a b c The Encyclopaedia of Islam, New Edition (12 vols.) (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. 1960–2005.
- ^ Hastings Donnan (2005). Culture and Power at the Edges of the State. s. 60.
- ^ Stephan D. Yada-Mc Neal: Schlachthaus Griechenland. Deutsche, bulgarische und italienische Kriegsverbrechen in Griechenland 1941–1945, Norderstedt, o. J., S. 382.
- ^ Lesbos 7 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Gedenkorte Europa, 1935–1945.
- ^ Harissis et al. 'A Palaeolithic site on Lesbos island, Greece'. "Αρχαιολογία και Τέχνες"(Archaeology & Arts) 2000;76:83–87, Article in Greek
- ^ "Lesbos". 21 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ayvacık, Midilli haritası". 28 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.
- ^ "Τροποποίηση του άρθρου 1 του ν. 3852/2010" [Amendment of Article 1 of l. 3852/2010] (Yunanca). Government Gazette. s. 1164. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "ΦΕΚ A 87/2010, Kallikratis reform law text" (Yunanca). Government Gazette. 18 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Zikakou, Ioanna (3 Temmuz 2016). "Tourist Arrivals on Greek Island of Lesvos Drop by 65%". Greek Reporter (İngilizce). 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2022.
- ^ a b c d e Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Wooisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Valery, Chantal (27 Mayıs 2020). "Greece ready to welcome tourists as refugees stay locked down in Lesbos". The Guardian (İngilizce). 17 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2022.
- ^ "Greece to Spend €2m to Promote Chios, Lesvos, Kos, Leros and Samos". Headlines: Greek Travel Pages (İngilizce). 26 Nisan 2022. 2 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
- ^ a b c "Lesvos Takes Steps to Enter Cruise Market". Headlines: Greek Travel Pages (İngilizce). 25 Ekim 2022. 27 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
- ^ "lesbian". Dictionary.com Unabridged. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ Carolyn, Bain; Clark, Michael; Hannigan, Des (2004). Greece. Lonely Planet. ss. 568-570. ISBN 1-74059-470-3.
- ^ "BBC NEWS – World – Europe – Lesbos islanders dispute gay name". news.bbc.co.uk. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
- ^ "BBC NEWS – World – Europe – Lesbos locals lose lesbian appeal". news.bbc.co.uk. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
- ^ "Migrants Crisis: Refugees Attempt to Reach Greek Island of Lesbos". NBCNews.com. 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2019.
- ^ "After Fleeing War, Refugee Children Face Lasting Psychological Trauma". nationalgeographic.com. 1 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2019. (subscription)
Konuyla ilgili yayınlar
- Ünver, Metin (2012). Midilli Adası'nın İdari ve Sosyo-Ekonomik Tapısı (1876-1914) (PDF) (doktora). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı. 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021.
Dış bağlantılar
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
