Midas'ın Kulakları
 Güngör Dilmen'in "Midas'ın Kulakları" adlı oyununun Bilgi Yayınevi'nden çıkan baskısı | |
| Yazar | Güngör Dilmen |
|---|---|
Kapak sanatçısı | Ozan Sağdıç |
| Ülke | Türkiye |
| Tür | Tiyatro |
| Yayım | 1965 1. basım |
| Yayımcı | Bilgi Yayınevi |
| Sayfa | 102 |
| 12 serisi | |
Midas'ın Kulakları, Güngör Dilmen'in 1959 tarihinde 29 yaşındayken kaleme aldığı tek perdelik manzum oyun.
Konusunu Frig mitolojisinden alır; Kral Midas'ın tanrılara özenmesi ve kendisini yarı tanrı olarak kabul etmesi sonucu gülünç duruma düşmesini anlatılır. Yazar, mitolojideki “Kral Midas” öyküsünü, sonuna kendi yorumunu getirerek geliştirmiştir. Masalda Tanrı Apollon Midas'ı eşek kulaklarıyla cezalandırır; oyunda ise Midas, kulaklarından duyduğu utancı yener, hatta onları bir ayrıcalık, üstünlük olarak görmeye başlar ne var ki halkın gözünde yarı-tanrılaşarak Apolyon'u yeneceği sırada kulaklarının küçülmesi yüzünden halkın alay konusu olurak Apolyon'a yenilir.[1][2]
Midas'ın Kulakları, Güngür Dilmen'in ilk oyunudur. Dilmen'in Kral Midas'a ait anlatıları işlediği adını verdiği iki ayrı oyun daha vardır. "Midas'ın Kulakları", Dilmen'in 1970 yılında oyunlaştırdığı "Midas'ın Altınları" ve 1975'te oyunlaştırdığı "Midas'ın Kördüğümü" adlı diğer iki oyunla birlikte Midas Üçlemesi'ni oluşturur.[3]
Eser, Sinema-Tiyatro dergisinin 1959 yılında açtığı bir perdelik oyun yarışmasında birinciliğe değer görüldü ve derginin sekizinci sayısında yayımlandı.[1] Başlangıçta on yedi sahneden oluşan tek perdelik bir eser iken; ilerleyen yıllarda yazarın yaptığı eklemelerle genişledi. Yazarın Türkiye'de ve yurtdışında en çok sahnelenen oyunlarımdan biri oldu.[2]
Oyun ilk sahnelenişi 1960 yılında Yurdaer Erşan'in rejisiyle Istanbul Üniversitesi Talebe Birliği Gençlik Tiyatrosunda gerçekleşti. Eser, aynı yıl içinde Almanya'nın Erlangen kentinde “Üniversitelerarası Tiyatro Festivali” nde sahnelendi. 1960-1961 sezonunda Şahap Akalın rejisi ile Ankara Devlet Tiyatroları'nda da ve sonraki yıllarda Ankara, Konya, Trabzon Antalya Devlet Tiyatrloarı'nda sahnelendi.
Oyunun metni, TRT kurumunun isteği üzerine iki perdelik opera liberettosu oldu ve 1966-1969 arasında Ferit Tüzün tarafından bestelendi.
Konusu
Kral Midas Tmolos Dağı'nın yamacında dolaşırken güneş tanrısı Apollon ile şarap tanrısı Pan'ın müzik yarışı yaptıklarını ve bu yarışmaya yargıç olarak dağ tanrısı Tmolos'u seçtiklerini görür. Apollon'un lirini de Pan'ın flütünü de dinleyen Midas, flütün sesini çok beğenir.
Tmolos, ödülü Apollon'a verse de yarışmaya tanık olan Midas flütü daha çok beğendiğini söyleyince Apollon Midas'ın kulaklarını uzatıp eşek kulağı haline getirerek öç alır.
Midas, utandığı eşek kulaklarını sivri külahı ile bir süre saklar ama saçını sakalını her gün tıraş eden berberin kulaklarını görmesini engelleyemez. Berber kimseye açmadığı bu sırdan kurtulmak için bir tür kulak olarak benzetilen kuyuya eğilerek “Midas’ın kulakları eşek kulaklarıdır.” diye seslenir. Uğuldayan kuyunun yakınındaki sazlar, yel estikçe dile gelerek “Midas’ın kulakları eşek kulaklarıdır.” diye yankılanmaya başlarlar. Bunu duyan Midas hiddetlenir ve sazların kesilmesini emreder. Ancak kuyunun suyu sazlara geçirmiş ve sırrı yayılmıştır. Sazlar kestirilir ama bu sefer de sırrı keçiler korosu seslendirir.
Sırrı yayılan Midas, zamanla kulaklarına alışır; hatta onları bir ayrıcalık, bir üstünlük olarak görmeye başlar. Artık kulaklarını gizlemez, törenlerde halka sergiler. Midas'ın ona verdiği cezayı hiçlediğini gören Apollon, bu sefer kulakları geri alarak Midas'ı cezalandırır. Halk bu kez Midas'la kulakları artık eşek kulağı olmadığı için alay edip onu aşağılar.
Kadrosu
Ankara Devlet Tiyatrosu, 1960
Eser, 6 Ekim 1960 tarihinde Ankara Devlet Tiyatrosu'nun Oda Tiyatrosu sahnelendi. Bu sahnelenişte kadro şu şekildedir:
|
|
Kaynakça
- ^ a b Kudret, Cevdet (Ekim 1960). "Midas'ın Kulakları". Devlet Tiyatroları Dergisi.[]
- ^ a b Yaycıoğlu, Mukadder (2005). "Güngör Dilmen'le Söyleşi" (PDF). Tiyatro Araştırmaları Dergisi. 17 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.
- ^ Daü Gümüş, Pınar (Eylül 2019). "Güngör Dilmen'in Midas Üçlemesinde Mitik Yapı". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
