Michel de Montaigne
| Michel de Montaigne | |
|---|---|
 | |
| Tam adı | Lord Michel Eyquem de Montaigne |
| Doğumu | 28 Şubat 1533 Dordogne, Fransa |
| Ölümü | 13 Eylül 1592 (59 yaşında) Dordogne, Fransa |
| Çağı | Rönesans felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Rönesans hümanizmi |
| Önemli fikirleri | Denemeler |
Etkilendikleri
| |
Lord Michel Eyquem de Montaigne (28 Şubat 1533, Dordogne, Fransa - 13 Eylül 1592, Montaigne Şatosu, Fransa), 16. yüzyıl Fransız deneme yazarıdır.
Montaigne, malikanede zengin bir ailede doğdu. Büyük büyükbabası Ramon Felipe Eyquem, Clupea tüccarlığından servet kazanmıştı. 1477'de koca bir araziyi satın alarak Montaigne Lordu olmuştu. Babası Pierre Eyquem ise Fransız Katolik askeriydi. Sonrasında Bordeaux belediye başkanı oldu. Anne tarafı ise İspanyol ve Sefarad Yahudileri'ndendi. Ancak annesi Antoinette López protestanlığı benimsemişti. Ancak Montaigne Roma Katolikliği'e yöneldi.
Ailesi onun iyi bir eğitim almasını sağladı. Uzman eğitmenler tarafından yetiştirildi. Sabahları klasik müzik çalan kişiler tarafından uyandırıldı. Eğitim süresince Yunan ve Latin edebiyatını dilini öğrendi. Böylece Ovidius, Livius, Horatius, Persius, Terentius, Martialis, Jluvenalis, Quintus, Plautus, Arellius Fuscus, Catullus, Maro ve daha nicelerinin eserlerini okuyup hayranlık duydu. Ailesi tarafından dönemin en büyük Latince bilgini George Buchanan'ın yönetimi altında olan Bordeaux'daki çok saygın bir yatılı okul olan Guienne Koleji'ne gönderildi. Kolejden sonra Toulouse Üniversitesi'nde hukuk okudu.
1557'de yüksek mahkeme olan Bordeaux'daki Parlement'in danışmanı olarak atandı. 1561'den 1563'e kadar IX. Charles'ın sarayında saray mensubuydu ve kralla birlikte Rouen Kuşatması'nda hazır bulundu.
Montaigne, 1565'te Françoise Cassaigne ile evlendi. Bordeaux'lu zengin tüccarların kızıydı. Altı kızları oldu ancak yalnızca biri yaşayabildi. Çocuklarının ölümü Montaigne etkiledi. At üstündeyken bir binicilik kazasında ciddi şekilde yaralandı kısa bir süre komada kaldı. Kızlarının ölümünden sonra bu kaza Montaigne'i daha da sarstı. Hatıralarında bu kazadan ''Belki de onlar beni çağırmışlardı'' diyerek bahseder. Prensipleri değişen Montaigne, yargıçlık görevinden istifa edip kamusal hayattan tamamen çekildi. Çocukluğunun geçti malikaneye geri döndü. Malikanenin bir kulesine çekilen ve henüz 38 yaşındayken burada kendini neredeyse tüm sosyal ve ailevi olaylardan soyutladı. Ne Kral III. Henri'nin kendisini çağıran mektuplarını ne de Bordeaux bölgesindeki belediye başkanlığı teklifini yanıtladı.
Ailesinden kalan geniş bir malikanede günlerini kitaplarıyla ve yazılarıyla geçirdi. Kilisenin insanların aklını sürekli çelmesini eleştiren içerikler yayımladı. Avrupalıların coğrafi keşiflerde tanıdığı yeni uygarlıkları köleleştirme, yok sayma girişimlerine karşı çıkmıştır. Keşfedilen yeni medeniyetlere ''barbar, yamyam'' nitelemelerine hiddetle karşı çıkmıştır. Aziz Bartalmay Yortusu Kıyımı'nı lanetledi. Fransız Din Savaşları'nın anlamsızlığından bahsetmiştir. Bunu ise ''İnsanlar zırdeli, daha bir tırtılı nasıl yaratacaklarını bilmezken binlerce tanrı yaratmışlar'' diyerek dile getirir. Bu çalışmaların sonucu olarak ünlü Denemeler adlı kitabı oluştu. Klasik kuşkuculuğu yeniden gündeme getirmiştir. Bilgiyi keşfetmenin yeni yollarını bulmayı denemenin asil olduğunu vurgular. Montaigne, Denemelerinde başta insan sevgisi olmak üzere iyimserlik, dayanışma, özgürlük ve okuma alışkanlığı üzerine çok özgün yazılar kaleme aldı. Sürekli eleştirel inceleme fikrini yeniden insanlara tanıttı. Bu yazıları herkesin anlayabileceği sade bir anlatımla okura ulaştırdı. Montaigne, deneme türünün yaratıcısı olarak kabul edilir.
Montaigne, 1592'de bademcik iltihaplanmasından öldü. Hastalığı zamanla dil felcine de yol açtı. Bu durumu eserinde şöyle aktarır: "zihnin en verimli olduğu an başkalarıyla sohbet anıdır. Bunu hayattaki diğer tüm eylemlerden çok daha tatlı buluyorum; ve eğer seçmek zorunda kalsaydım, sesimi kaybetmektense görme yeteneğimi kaybetmeyi tercih ederdim."[2] Günümüzde mezar yeri kayıptır.
Hakkında Söylenenler
Voltaire eserlerinde kendisine ilham kaynağı olan kişinin Montaigne olduğu belirtir.
İngiliz akademisyen Edward Capell 1780'de Shakespeare'in üzerinde ciddi bir Montaigne etkisi olduğunu ileri sürer.[3]
Ralph Waldo Emerson, Montaigne'i okuma deneyimi hakkında şöyle yazar: "Bana sanki daha önceki bir yaşamımda kendim yazmışım gibi geldi, öyle içtenlikle ki düşüncelerime ve deneyimlerime hitap ediyordu."
Nietzsche, Montaigne hakkında: "Böyle bir adamın yazılar yazması, birinin bu dünyada yaşama sevincini gerçekten artırır".[4]
Amerikalı filozof Eric Hoffer, Montaigne'i Hoffer'ın anılarında: "Benim hakkımda yazıyordu. En derin düşüncelerimi bile biliyordu."
Erich Auerbach, Montaigne'i ilk modern insan olarak tanımlar.[5]
Kaynakça
- ^ FT.com "Small Talk: José Saramago" 31 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Everything I’ve read has influenced me in some way. Having said that, Kafka, Borges, Gogol, Montaigne, Cervantes are constant companions."
- ^ The Autobiography of Michel De Montaigne",. Marvin Lowenthal, David R. Godine (Fransızca). s. 165.
- ^ Olivier, T. (1980). "Shakespeare and Montaigne: A Tendency of Thought". Theoria. 54: 43–59.
- ^ Nietzsche, Untimely Meditations, Chapter 3, "Schopenhauer as Educator", Cambridge University Press, 1988, p. 135.
- ^ Auerbach, Erich, Mimesis: Representations of Reality in Western Literature, Princeton UP, 1974, p. 311. 1974. ss. p. 131.
