İçeriğe atla

Mglivani Kalesi

Koordinatlar: 41°12′00″K 42°50′23″D / 41.20000°K 42.83972°D / 41.20000; 42.83972
Mglivani Kalesi
Harita
Genel bilgiler
DurumHarabe
TürKale
Mimari tarzGürcü mimarisi
KonumÇayağzı, Hanak
Koordinatlar41°12′00″K 42°50′23″D / 41.20000°K 42.83972°D / 41.20000; 42.83972
TamamlanmaOrta Çağ
Teknik ayrıntılar
MalzemeYontu taş

Mglivani Kalesi (Gürcüce: მგლინავის ციხე), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.[1] Ortadan kalkmış olan Mglivani köyüne atfen bu adla anılır. Mglinavi Kalesi ve Kırnav Kalesi olarak bilinir.[2]

Tarihçe

Kalenin bulunduğu Mglivani köyü tarihsel Gürcistan'ın sınırları içinde yer alıyordu. 9. yüzyılda, Gürcü yöneticiler I. Gurgen Kurapalati ve I. Adarnase ile Sumbat'ın oğlu Bagrat arasındaki savaş burada meydana gelmişti. Osmanlılar bu kaleyi ve kalenin bulunduğu köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Osmanlı idaresinin Glinav (كلناو) şeklinde kaydettiği köyün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[3][4] Osmanlı dönemi öncesinden kalan kale, Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli'nin Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan sancağını gezdiği sırada büyük ölçüde sağlamdı.[5]

Mimari

Mglivani Kalesi, eski köy yerleşimin güneydoğusunda, Hanak Çayı'nın 110 metre doğusundaki yüksekçe bir alanda yer alır. Geniş bir alana yayılan kaleden geriye yüksek duvarlar kalmıştır. Duvarlar dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiştir. İç ve dış cepheler kaba yonu taşlarla kaplanmıştır. Kale kuzey-güney yönünde 75 metre, doğu-batı yönünde 50 metre uzanmaktadır. Bugüne ulaşan duvarların yüksekliği 5,50 - 7,70 metre arasında değişir. Duvar kalınlığı 2-2,20 metre dolayındadır. Surlarda üç adet dört cepheli ve üç adet de yarım dairesel kule bulunmaktadır.[1][6]

Konstantine Martvileli'nin verdiği bilgiye göre, o bölgede yaşayan Müslüman Gürcülerin "Kırnav Kalesi" olarak adlandırdığı kalenin içinde duvarlara dayalı güzel kesme taşlarla inşa edilmiş iki-üç katlı birkaç adet ev bulunuyordu. Kalenin ortasında ise, küçük ve güzel bir kilise inşa edilmişti. Bu kiliseden geriye sadece duvarlar kalmıştı. Kilisenin içinde trapez taşı devrilmiş ve bunun altında Tetrtsihe'ye doğru bir tünel gidiyordu. O noktada değişik ve usta eller tarafından beyaz ve kesme taşlarla inşa edilmiş bir dehliz bulunuyordu.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 23. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  2. ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 79. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
  3. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 528-530". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  4. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 461". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  5. ^ a b Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde” (Gürcüce), Sakartvelo gazetesi, 24 Eylül 1917, sayı: 230.
  6. ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 79-80. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akçakale, Çıldır</span>

Akçakale, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çayağzı, Hanak</span> Hanakta bir köy

Çayağzı, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Oğuzyolu, Hanak</span>

Oğuzyolu, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür. Köyün eski adı Eruşeti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sevimli, Hanak</span>

Sevimli, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Yünbüken, Hanak</span>

Yünbüken, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akyaka, Ardahan</span>

Ağzıpek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Altaş, Ardahan</span> Ardahan köyü

Altaş, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Caki Kalesi</span>

Caki Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.

Veli Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Veli köyünün adının Sevimli olarak değiştirilmesinden sonra Sevimli Kalesi olarak da adlandırılmıştır.

Akameti, tarihsel Artani bölgesindeki köylerden biriydi. Ortadan kalkmış olan köyün kurulu olduğu alan, Ardahan ilinin merkez ilçesinde, Hasköy'ün güneyinde, bugünkü Çatalköprü'nün sınırları içindedir.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kalesi</span>

Mere Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye tarafında, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Çakırkoç Kalesi olarak da bilinir.

Kinzi Kalesi veya Kindzi Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Bağdaşen köyünün kuzeybatısında Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Günümüzde Bağdaşen köyü sınırları içinde bulunduğu için "Bağdaşan Kalesi" veya "Kinzodamal Kalesi" olarak da adlandırılmaktadır.

Mglivani Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Ortadan kalkmış olan Mglivani köyünün kilisesiydi. Mglinavi Kilisesi olarak da bilinir.

Çihireti Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, bugün Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Çihireti olan Yünbüken köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Tetrtsihe Kilisesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tetrtsihe olan Akçakale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Mglivani, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir Gürcü köyüdür. Mglinavi (მგლინავი) ve Glinav olarak da adlandırılan bu yerleşimden geriye kilise ve kale kalmıştır.

Petre-Pavle, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Komki olan Tepeler köyünün sınırları içinde eski bir köy ve bu köye ait kalıntılardır.

Akameti Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Şadevani olan Çatalköprü köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Ortadan kalkmış olan Akameti köyünün kilisesi olduğu için bu adla anılmaktadır.

Uri Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Uri olan Altaş köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Uri köyünün bugünkü adından dolayı Altaş Kalesi olarak da bilinir.

Tuya Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye'de kalan bölümünde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Caki olan Yurtbekler köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.