İçeriğe atla

Mezıtha

Mezıtha, Çerkes mitolojisinde orman ve avcıların tanrısıdır.[1][2][3][4]

Etimoloji

Mezıtha adı, Mez (orman) ve Tha (tanrı) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur.

Özellikleri

Çerkesler avcılığın Mezıtha kontrolünde olduğuna ve ondan habersiz hiçbir şey avlanamayacağına inanırlardı. Avladıkları her şeyin Mezıtha'nın kendilerine yaptığı bir iyilik olduğunu düşünürlerdi. "Pşışezıtha" adlı şarkıda Mezıtha'nın usta bir avcı olduğu, bir fili eline alabilecek kadar iri olduğu söylenir, ona iğdiş edilmiş koç kurban edilir ve kendisine Thamadej diye hitap edilirdi. Mezıtha'nın zoomorfik özellikleri vardır ve yaban domuzunun sırtında avlanır. Yine de Mezıtha daha çok insani özelliklere sahiptir ve bir erkek şeklinde tasvir edilir, bir de eşi vardır.

Avcıların tanrısı ilk olarak Mez Guaşe şeklinde tanrıça olarak ortaya çıkmıştır. Ataerkil yapı hakim olduktan sonra Mez Guaşe karakteri erkeğe dönüşerek Mezıtha olmuştur. Sonraki dönemlerde toplumsal yaşam değişip geliştikçe Mezıtha karakteri de zayıflayarak Mezıtl şeklini almış ve tanrısal özelliklerini kaybetmiştir. Yine de bu Mezıtha'nın insanların yaşamından tamamen silindiği anlamına gelmeyip Mezıtha ve Mezıtl bir arada Çerkeslerin düşünce yapısındaki yerini korumuştur. Mezıtha, tanrısal özelliklerini korumaya devam ederken, Mezıtl insanları korkutan ve onlara zarar veren bir yaratığa dönüşmüştür.[5]

Kaynakça

  1. ^ Bağ, Yaşar (1997). Türklerde ve Çerkeslerde İslam öncesi kültür din tanrı. Çiviyazıları. s. 183. ISBN 9758086154. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020. 
  2. ^ Kalkan, Yeldar Barış (2006). Çerkes halkı ve sorunları: Çerkes tarih, kültür, coğrafya ve siyasetine sınıfsal yaklaşım. Gün Yayıncılık. s. 222. ISBN 9758581376. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020. 
  3. ^ Türk dünyası araştırmaları. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. 1997. s. 63. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020. 
  4. ^ Türkdoğan, Orhan (1997). Etnik sosyoloji: Türk etnik sosyolojisi. Timaş Yayınları. s. 411. ISBN 9753622384. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020. 
  5. ^ Mihail Mijayev, Madina Pashtova. Çerkes Mitolojisi Ansiklopedisi. Metropol Yayınları. ss. 121-122. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Din, nadiren de olsa ilmet, genellikle doğaüstü, transandantal ve cansal unsurlarla ilişkilendirilmiş, çeşitli ayinler ve uygulamaları içeren, ahlak, dünya görüşleri, kutsal metinler ve yerler, kehanetler, etik kuruluşlarından oluşan bir sosyo-kültürel sistemdir.

<span class="mw-page-title-main">Çerkesler</span> Kafkas halkı

Çerkesler ya da Adigeler, Kuzey Kafkasya'da, tarihi Çerkesya'nın yerli halkı olan etnik grup. Rus İmparatorluğu tarafından işlenen Çerkes Soykırımı'nın sonucunda Çerkeslerin çoğu öldürülmüş, kalanlar ise Osmanlı topraklarına sürülmüştür. Çerkesler Çerkesçe konuşur ve neredeyse tamamı Sünni Müslümandır. Çerkesya eski zamanlardan beri istilalara maruz kalmıştır; izole edilmiş arazisi, bitmeyen savaşlarla birlikte Çerkes ulusal kimliğini büyük ölçüde etkilemiştir. Çerkes bayrağı Çerkeslerin millî bayrağıdır ve yeşil zemin üzerinde dokuzu yay, üçü yatay şekilde on iki altunî yıldız ve üç çapraz oktan oluşur.

Tanrı ya da ilah, Klasik teistik inanç sistemlerinde Mutlak Varlık, Mutlak Benlik ve tüm varoluşun temel kaynağı olarak görülen varlık. Tek tanrılı inançlarda evrenin tek yaradanı ve yöneteni olarak kabul edilir. Çok tanrılı inançlarda genelde ilahların cinsiyeti bulunur ve eril olanlarına tanrı, dişi olanlarına tanrıça denir. Tektanrılı ve henoteistik inançlardaki Tanrı kavramını tanımlamak için ise sadece tanrı sözcüğü kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Tengri</span> Eski Türk ve Moğol inançlarında yaratıcı, yaratan

Tengri, Eski Türkçede Tanrı, Gökyüzü; Eski Türklerin ve Moğolların inancı Tengricilik'te Gök Tanrı ya da Gök'ün yüce tinidir. Aynı zamanda Orhun Yazıtları'nda ilk çözümlenen sözcük olup yazılışı "𐱅𐰭𐰼𐰃" şeklindedir. Yer Tengri; Gök Tengri'nin torunu, Kayra Han'ın oğlu, Ülgen'in kardeşi ve Erlik'in amcası. Gök Tengri; ise Kayra Han'ın babası, Yer Tengri'nin dedesi, Ülgen'in dedesi ve Erlik'in büyük dedesi.

<span class="mw-page-title-main">Orion (takımyıldız)</span>

Avcı takımyıldızı, kuzey göksel yarımkürede kış aylarında görülebilen belirgin bir takımyıldızdır. Modern 88 takımyıldızdan biridir ve MS 2. yüzyılda astronom Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldız arasındadır. Adını Yunan mitolojisindeki avcıdan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nabi Avcı</span> Türk politikacı, akademisyen ve yazar

Nabi Avcı,, Türk iletişim bilimci, bürokrat, bakan. Avcı, 2016 ile 2017 yılları arasında kültür ve turizm bakanlığı görevini sürdürdü. 2013-2016 yılları arasında Recep Tayyip Erdoğan ve Ahmet Davutoğlu tarafından kurulan hükûmetlerde millî eğitim bakanı olarak yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Firavun</span> Antik Mısırda hükümdarlara verilen isim

Firavun Antik Mısır'da hükümdarlara verilen isim. "Büyük Ev, Saray" anlamını taşıyan kelime daha sonraları hükümdardan bahsetmek şeklini almıştır. Firavunlar aynı zamanda tanrı Horus'un yeryüzündeki simgesi ve beşinci hanedandan sonra da güneş tanrısı Ra'nın oğlu olarak da kabul ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Hayriye, İnegöl</span> İnegölün mahallesi

Hayriye, Bursa ilinin İnegöl ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya halkları</span>

Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Yehova</span> יהוה (YHVH)nin Adonayın sesli harfleriyle transliterasyonlarından biri

Yehova/Yehovah, Tanah'ta bahsi geçen Tanrı'nın adının (יְהֹוה) olası bir telaffuz şeklidir. İsmin orijinali İbranice 4 adet sessiz harften oluşur ve orijinal İbranice metinlerde 6 bin 828 defa YHVH kullanımı yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Satanay</span>

Satanay Hanım – Kafkas Nart mitolojilerinde baş karakter. Seteney olarak da bilinir. Nart destanlarında nart halkının anaları olarak kabul edilir. Güzelliğin ve bilgeliğin sembolüdür. O, Nartların lideri Vorzemec’in karısıdır. Babası Güneş’tir ve annesi Ay’dır. Doğaüstü güçlere ve sihirlere sahiptir. Prenses anlamına gelen Guaşe unvanını taşımaktadır. Satanay Guaşe gelecekten haber verir, istediği insanın veya hayvanın şekline girebilir. Nart destanlarında Satanay Guaşe ile Vorzemec'in mutlu bir hayat yaşadıkları anlatılır. Nartları düştükleri sıkıntılı durumlardan keskin zekâsıyla kurtarmayı başaran Satanay, kocası Vorzemec'e de zor anlarında yardımcı olur. Nartlar Satanay’a danışmadan hiçbir işe kalkışmazlar.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Çerkesleri</span>

Türkiye'deki Çerkesler ya da Türkiye Çerkesleri, Türkiye Adığeleri, 19. yüzyılda Çerkesya'nın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra başlatılan Çerkes Sürgünü adlı etnik temizlik hareketinde Kuzey Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına gelen Çerkeslerin daha sonra oluşturulan Türkiye sınırlarında kalan kısmıdır.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mezopotamya dini</span> din

Antik Mezopotamya dini, Antik Mezopotamya medeniyetlerinin, özellikle yaklaşık MÖ 3500 ve 400 yılları arasında Sümer, Akad, Asur ve Babil medeniyetlerinin dinî inançlarına ve uygulamalarına atıfta bulunur. Antik Mezopotamya dininin temelleri Erken Sümer Hanedanları tarafından atılmış, daha sonra oluşan uygarlıklar ve bölgeye yerleşen kavimler bu dinî yapıyı benimsemiştirler. Her ne kadar bölgenin bölümleri arasında farklılık gözlense de temel dinî figürler, destanlar ve inanışlar aynı kalmıştır. Politeistik bir din olan Mezopotamya dininin tanrı ve tanrıçaları zaman içinde isim değiştirse de özellikleri genelde aynı kalmıştır fakat dinler tinsel olarak nitelik kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dali (tanrıça)</span> Güney Kafkas mitolojisindeki bir tanrıça

Dali, Güney Kafkas halklarının mitolojisindeki bir tanrıçadır. Özellikle Svan efsanelerinde görülmekle beraber, Megreller gibi diğer Güney Kafkas halklarında da Dali'ye eş değer kabul edilen figürler bulunmaktadır. Dali, dağ keçisi ve geyik gibi vahşi dağ hayvanlarının koruyuculuğunu yapan bir av tanrıçasıdır. Dali'nin yasaklarına itaat eden avcılar avlarında başarıya ulaşırken kurallarına uymayanlar cezalandırılır.

Zekotha Çerkes mitolojisinde yağmacılığın, yağmacıların, savaşçıların ve gezginlerin tanrısıdır. Çerkeslerin tarihinde savaşlar, akınlar ve kendi yurtlarını korumak için düşmana karşı verilen mücadeleler oldukça fazladır. Sonraları, Feodalizm ile birlikte gelişen yağma kurumuyla birlikte Zekotha'nın görevleri artmış olmalıdır.

Thaşho, Çerkes mitolojisinde tanrıların tanrısı veya en büyük tanrıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dīs Pater</span>

Dīs Pater veya Dis Pater yeraltı dünyasının Romalı bir tanrısıydı. Dis, başlangıçta verimli tarım arazileri ve maden zenginliği ile ilişkilendirildi ve bu mineraller yeraltından geldiği için, daha sonra Kitonik tanrılar Pluto (Hades) ve Orcus ile alakalandırıldı.

Kuzey Kafkasya'daki Vaynah halkı erken modern dönemde nispeten geç İslamlaştırıldı ve Amjad Jaimoukha (2005), atalara tapınmanın izleri de dahil olmak üzere İslam öncesi din ve mitolojisinin bazı unsurlarını yeniden inşa etmeyi öneriyor. ve cenaze kültleri. Vaynah halkları, özellikle Çerkesler ve Osetliler gibi Kuzey Kafkasya'nın diğer pek çok halkı gibi ağaca tapınıyor ve ağaçların ruhların yurdu olduğuna inanıyorlardı. Vaynah halkları, belirli ağaç türlerine hizmet etmek için birçok ritüel geliştirdi. Armut ağacının Vaynah inancında özel bir yeri vardı.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes paganizmi</span>

Çerkes paganizmi veya Habzeism, Çerkes halkının etnik dini. Dinin temeli baş tanrı Thaşho'ya ibadettir. Tüm varlıklar öz olarak birdir ve sonsuz bir döngünün parçasıdır; sadece yaratıcı olan Thaşho bu döngüden etkilenmez. Herkes Thaşho'ya ihtiyaç duyar ancak Thaşho kimseye ihtiyaç duymaz.