İçeriğe atla

Mevdud bin Altuntegin

Mevdud bin Altuntegin, (Arapça: مودود بن ألتون تگين) Büyük Selçuklular'ın Musul valisi, Türk kumandan.

Hayatı

Büyük Selçuklu Sultanı Muhammed Tapar tarafından 1108 yılında Çavlı'nın yerine Musul valisi tayin edilmiştir. Bundan önceki hayatı hakkında bir kayır yoktur. Mevdud, valiliğinin ilk iki yılında şehirde ve bölgede düzeni sağlamakla meşgul olmuştur. Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan, Emîr Çavlı Sakavu ve Hille Arap Emîri Seyfüddevle Sadaka b. Mansûr ile meselelerini halledip ülkede istikrarı sağlayan Muhammed Tapar, Aralık 1109'da Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Suriye, Filistin bölgelerini işgal eden Haçlılar'a karşı sefere çıkacağını etraftaki hükümdarlara duyurdu. Bunun üzerine harekete geçen Mevdud, Sökmen el-Kutbî ile Cizre'de buluştu. Artuklu Beyi İlgazi Bey'in ve diğer kuvvetlerin kendisine katılmasından sonra Haçlılar'a karşı Urfa'ya yürüdü. Mayıs 1110'de Urfa'yı kuşatma altına aldı. Urfa Kontu II. Baudouin, Mevdud'un hareketinden haberdar olunca Kudüs Kralı I. Baudouin'i yardıma çağırdı. Kudüs kralı da Trablus Kontu Bertrand ile birlikte onun yardımına geldi. Çok sayıda Haçlı kuvvetinin yaklaştığını öğrenen Mevdud kuşatmayı kaldırarak Temmuz 1110'da Harran'a doğru geri çekildi.[1]

Urfa önüne gelen Kudüs kralı, Urfa kontu ile dargın olan Antakya Prensi Tancred'i yanına çağırıp onları barıştırdı ve Tancred 1500 kişilik atlı birliğiyle Haçlı kuvvetlerine katıldı. Haçlı cephesindeki bu birleşme üzerine Şam Atabegi Tuğtekin hemen Mevdud'un yardımına geldi. Birleşik Haçlı ordusu Mevdud'u takibe giriştiyse de Tuğtegin'in gelişiyle güçlenen Müslümanlar ile karşılaşmaktan vazgeçerek geri dönerek Samsat'a doğru çekildi. Ancak Mevdud Haçlılar'ın peşini bırakmadı, onları Fırat'ı geçerken bastırdı. Nehrin doğusunda kalanları kılıçtan geçirdiği gibi bütün ağırlıklarını ganimet olarak aldı. Daha sonra Urfa'yı kısa bir süre kuşattı ve ardından Harran üzerinden Musul'a döndü. Mevdud bu sefer sırasında Urfa'yı ele geçirememekle beraber Haçlılar'a ağır bir darbe indirmiş ve Urfa Kontluğu'nu sarsmıştır.[1]

Mevdud, Sultan Muhammed Tapar'ın emriyle 1111'de Urfa bölgesine ikinci seferini düzenledi. Müslüman ordusu Fırat'ı geçip 28 Temmuz 1111 günü Joselin'in lord olduğu Tilbaşar önünde kamp kurdu. Bu arada Halep Meliki Rıdvan bin Tutuş ile Şayzar Emiri Sultan İbn Ali, Mevdud'a haber gönderip müttefik Müslüman ordusunun kendilerine yardımda bulunmasını istediler. Bunun üzerine Mevdûd yirmi altı gün süren Tilbaşar kuşatmasını kaldırarak 22 Ağustos 1111 günü Halep'e doğru ilerledi, daha sonra güneye Şayzar'e indi. Kral I. Baudouin'in etrafında toplanan Haçlılar'la Müslümanlar arasında ciddi bir çatışma gerçekleşmedi. Mevdud sonbaharda Musul'a geri döndü.[1]

Mevdûd bir kere daha, fakat bu defa yalnız kendi kuvvetleriyle ve muhtemelen Urfa halkından bazıları ile anlaşmış olarak ani bir darbeyle şehri ele geçirmek üzere Mayıs 1112'de şehrin önüne geldi. Yerli halktan yirmi kadar Ermeni ile anlaştıktan sonra kuşatmayı kaldırdığı izlenimini verip oradan uzaklaştı. Bu arada Ermenilerin şehri teslim edeceğini haber alan Tilbaşar lordu Joselin hemen Urfa'ya geldi. Ancak o geldiğinde doğu tarafında bulunan surlardaki en yüksek kule Mevdud'un adamlarının eline geçmişti. Baudouin ve Joselin askerleriyle surlara henüz çıkabilmiş olan çok az sayıdaki Müslüman askerin üzerine saldırdılar; şiddetli bir çarpışma neticesinde Müslümanların şehri ele geçirmesini önlediler. Bu olayın ardından Baudouin ihanete adı karışan pek çok kişiyi öldürttü. Mevdud, Ermenilerin sindirilmesinden sonra kuşatmayı kaldırıp Temmuz 1112'de Musul'a döndü.[1]

Mevdud, Tuğtegin'in yardım isteği üzerine ordusuyla birlikte güneye doğru Kudüs Krallığı'na karşı sefere çıktı. Tuğtegin, Mevdud'un ordusu ile buluşmak üzere Haziran 1113'te Şam'dan hareket etti. Bütün Müslüman kuvvetleri Selemiye'de birleşti. Civardan katılan askerlerle birlikte Bânyâs üzerinden güneye ilerleyen Mevdud, Kûhvâne'de kamp kurdu. Öte yandan Joselin ve Antakya Prensliği naibi Ruggero di Salerno ile Mevdud'un ordusu henüz güneye ulaşmadan Şam bölgesine akınlar yapmayı sürdüren Kral Baudouin, daha sonra Mevdud'la savaşa hazırlanmak maksadıyla El-Sinabra Köprüsü'nün batısında mevzilendi. Mevdud'un askerlerinden bir kısmı yiyecek bulmak üzere kamptan uzaklaştığında köprünün diğer tarafında Haçlıların savaşa hazırlanmakta olduğunu gördü. 28 Haziran 1113 günü birbirinden habersiz iki taraf beklenmedik bir şekilde muharebeye başladılar. Türkler, Haçlı ordusunu bozup 2000 kişiyi öldürerek önemli bir zafer kazandılar. Kudüs Kralı Baudouin de bu arada esir düştü, ancak tanınmadığı için kaçıp kurtuldu. Antakya Prinkepsi Ruggero ve Trablus Kontu Pons'un birlikleri her şey olup bittikten sonra savaş alanına ulaştılar. Taberiye yakınında kamp kuran bu yeni kuvvetler ertesi gün Türk birliklerinin yaklaşması üzerine dağlara çekilip kendilerini savunmaya çalıştılar. Türkler bunları takip etmek istedilerse de atlı ve yaya kuvvetlerinin dağlık arazide savaşmasının güç olduğunu görerek bundan vazgeçtiler.[1]

Suriye'de kalıp hem düşmanın hareketlerini izlemeye hem de Sultan Muhammed Tapar'dan gelecek yeni emirleri buradan uygulamaya karar veren Mevdud, Tuğtegin ile birlikte 5 Eylül 1113 günü Şam'a döndü. Mevdud'un düzenlediği seferler siyasi bakımdan olduğu kadar ekonomik açıdan da Haçlılar üzerinde yıkıcı etkiler yapmıştır. Şam Emevî Camii'nde bir bâtınî tarafından 2 Ekim 1113 günü öldürülmüştür. Mevdud'un yerine Aksungur el-Porsuki valisi atanmıştır.[1]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d e f Demirkent 2004, ss. 427-429.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Suriye Selçukluları</span> 1092-1117 tarihleri arasında Suriye bölgesini yönetmiş Türk devleti

Suriye Selçukluları, 1092-1117 tarihleri arasında Suriye bölgesini yönetmiş Türk devletidir.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Haçlı Seferi</span> 1147–1149 yılları arasında gerçekleşen Haçlı seferi

İkinci Haçlı seferi, 1147-1149 yılları arasında gerçekleşen Haçlı Seferleridir.

<span class="mw-page-title-main">Nûreddin Mahmud Zengî</span>

Nûreddin Mahmud Zengî, Büyük Selçuklular'ın Haleb Atabeyi.

<span class="mw-page-title-main">Urfa Kontluğu</span>

Urfa Kontluğu veya Edessa Kontluğu, Birinci Haçlı seferi sonucu 12. yüzyılda Urfa şehri ve civarında Haçlılar tarafından kurulmuş bir devlettir. Kurucusu, daha sonra Kudüs kralı olacak olan I. Baudouin'dir.

Kürboğa ; Büyük Selçuklu Devleti'nin Musul atabeyi ve deneyimli bir kumandandı. Bazı kaynaklarda "Kerboğa", "Kurboğa", "Gürboğa" olarak da anılmaktadır.

Harran Muharebesi, 7 Mayıs 1104 tarihinde Selçuklu emirleri ile Haçlı devletleri Antakya Prensliği ve Urfa Kontluğu arasında 12. yüzyılda Harran'in hemen güneyinde Rakka'da yapılan bir muharebe. Birinci Haçlı seferi sonucunda yeni kurulan iki Haçlı devletine karşı yapılan ilk büyük muharebedir ve Haçlı orduları büyük bir yenilgiye uğratılmıştır. İki önemli Haçlı komutanı da Selçuklu Hanedanına esir düşmüştür.

Dukak veya Ebu Nasır Şemsulmülk Dukak 1095-1104 yılları arasında Suriye Selçuklu Devleti Şam Meliki.

<span class="mw-page-title-main">I. Baudouin (Kudüs kralı)</span>

Kudüs Kralı I. Boudouin, (d. 1058, Aşağı Lorraine – ö. 2 Nisan 1118, El Ariş, Birinci Haçlı Seferi liderlerindendir. Sonra Edessa Kontluğu kontu ve abisi Godefroy de Bouillon liderliğindeki Haçlılar tarafından kurulan Kudüs Krallığı'nın ilk kralı.

<span class="mw-page-title-main">II. Baudouin</span>

II. Baudouin Bourglu (diğer adı Baudouin Bourglu veya Baudouin Bourcqlu. Doğumda: Baudouin de Rethel., 1100-1118 yılları arasında ikinci Edessa kontu ve 1118 - 21 Ağustos 1131 yılları arasında Kudüs Kralı.

Tuğtekin veya tam adıyla Zahireddin Tuğtekin, Türk asıllı asker ve Büyük Selçuklu Devleti altında, 1097 - 1128 arasında, Suriye Selçuklu Devleti Şam Emiri ve sonra aynı devlete tabi Böriler Şam Atabeyi olan yönetici. Kalıtsal Şam Atabeyleri olan Böriler hanedanı kurucusu.

Fahrülmülk Rıdvan bin Tutuş Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Alp Arslan'ın torunu ve Suriye Selçuklu Devleti hükümdarı Tutuş'un oğlu idi. 1095-1113 döneminde Suriye Selçuklu Halep Meliki olarak hüküm sürdü.

Urfa kuşatması ya da Edessa kuşatması 28 Kasımdan 24 Aralık 1144'e kadar sürdü ve sonuç olarak haçlı Urfa Kontluğu, Musul ve Halep atabeyi; I. İmâdüddin Zengî'nin eline geçti.

<span class="mw-page-title-main">Azez Muharebesi (1125)</span>

Azez Muharebesi, Aksungur el-Porsuki'nin idare ettiği Selçuklu Ordusu II. Baudouin'in yönettiği Haçlı Devletleri tarafından 11 Haziran 1125 tarihinde yenilgiye uğramış ve muhasarasını kaldırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Joselin</span>

II. Joselin, Urfa Kontluğu'n dördüncü ve son kontu.

<span class="mw-page-title-main">I. Joselin</span> Urfa kontu

Joselin de Courtenay, 1119 ile 1131 yılları arasında Celile Prensi ve Tilbaşar Lordu, 1119 ile 1131 yılları arasında Urfa Kontu. Gücünün zirvesinde Urfa Kontluğu'nu yönetti. Savaş gücü sayesinde büyük ve dengesiz sınırları korudu.

Aksungur el-Porsuki, 1113 ile 1114 ve tekrar 1124 ile 1126 yılları arasında Musul emiri.

El-Sinabra Muharebesi (1113), Kudüs Kralı I. Baudouin liderliğindeki bir Haçlı ordusu, Selçuklu Sultanı tarafından gönderilen ve Musul emiri Mevdud bin Altuntegin tarafından komuta edilen bir Müslüman ordusu tarafından yenilgiye uğratıldı.

Şayzar Muharebesi, 1111'de Kudüs Kralı I. Baudouin komutasındaki bir Haçlı ordusu ve Mevdud bin Altuntegin liderliğindeki bir Selçuklu ordusu arasında taktik bir beraberlik ile sonuçlanan çatışmadır. Haçlı kuvvetleri geri çekilmiştir.

Ahmedîl b. İbrâhim b. Vehsûdân er-Revvâdî Selçukluların hizmetinde askeri komutan.

<span class="mw-page-title-main">Sarmin Muharebesi</span> 1115de muharebe

Sarmin Muharebesi, ayrıca Tell Danith Muharebesi olarak da bilinir, 14 Eylül 1115'te Roger de Salerno'nun Haçlı ordusu, Porsuk komutasında ki Selçuklu ordusunu şaşırtıp, bozguna uğratmasıyla gerçekleşmiştir. Aynı zamanda Birinci Tell Danith Muharebesi olarak da bilinir ve onu İkinci Tell Danith Muharebesi olan 1119 Hab Muharebesi'nden ayırır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.