Metrik sistem - Turkipedia

Metrik sistem veya metrik birimler, 1795 yılında Fransızlar tarafından tanıtılan, uzunluk için metre ve ağırlık için kilogram temel birimlerine dayalı (mètre des Archives ve kilogramme des Archives), uluslararası kabul görmüş ondalık tabanlı ölçüm sistemidir.^[1] Yıllar içinde, metre ve kilogram tanımları revize edilmiş ve metrik sistem diğer birçok birimleri de içine alacak şekilde genişletilmiştir. Metrik sistemin on dokuzuncu yüzyılın sonları ve yirminci yüzyılın başlarında değişik varyantları görülmüş olsa da terim şimdi sıklıkla dünyanın hemen hemen her ülkesinde resmî ölçüm birimi olan "Uluslararası Birimler Sistemi" ("SI")^{[Not 1]} ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

Metrik sistem Amerika Birleşik Devletleri'nde ölçü birimi olarak resmen 1866 yılında kabul edilmişse de ABD hâlen bu sistemi resmî olarak kullanmayan tek sanayileşmiş ülkedir. Birleşik Krallık ise resmî amaçlar için metrik sistemi kullanmasına rağmen, özellikle halk arasında İmparatorluk Ölçü Birimleri kullanımı daha yaygındır ve yasal olarak çeşitli durumlarda İmparatorluk Birimleri kullanılmaktadır.

Sistemin mimarları herkes için eşit ve erişilebilir bir sistem hazırlamak istemiş olmalarına rağmen sonradan standartların korunabilmesi için hükûmetlerin veya onaylanmış diğer yetkililerin gözetiminde korunan prototiplerin hazırlanması gerektiği anlaşılmıştır. Prototipler, 1875 yılında yapılan Ağırlıklar ve Ölçümler Genel Konferansı'na (CGPM) kadar Fransız hükûmeti tarafından muhafaza edilmiştir.^{[Not 1]} Bu tarihten sonra ise uluslararası organizasyona geçmiştir.

Başından itibaren, metrik sistemin ana özellikleri; birbiriyle ilişkili temel birimleri içeren standart setler ve 10'un katlarını belirten önekler alarak genişletilebilen birimlerdir. Bu temel birimler çok sayıda ölçü biriminin yerini alabilecek daha büyük ve daha küçük birimler türetmek için kullanılır. Sistem ilk olarak ticari kullanım için geliştirilmiş olmasına rağmen, standartların yükselmesi ile birimler bilim ve mühendislik için uygun hâle gelmiştir.

Özellikle 19. yüzyılın sonlarında, tüm metre ve kilogramlar aynı tanımlara dayalı olsa bile, farklı bilimsel ve mühendislik disiplinleri tarafından metrik sistemin koordinasyonsuz kullanımı karışıklık yaratmaktaydı. 20. yüzyılda bu birimleri rasyonalize etmek için çalışılmış ve 1960 yılında Ağırlıklar ve Ölçümler Genel Konferansı'nda o zamandan bu yana uluslararası kabul görmüş standart metrik sistem oluşturulmuş ve Uluslararası Birimler Sistemi ismiyle yayınlanmıştır.

Notlar

^ ^a ^b
Aşağıdaki kısaltmalar İngilizce metinlerde daha ziyade Fransızca kısaltması ile kullanılır:
- SI: Le Système international d'unités
- CGPM: Conférence générale des poids et mesures
- CIPM: Comité international des poids et mesures
- BIPM: Bureau international des poids et mesures
- CIE: Commission Internationale de l'Eclairage

Kaynakça

^ britannica.com^[]

Dış bağlantılar

CBC Radio Archives15 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. For Good Measure: Canada Converts to Metric

İlgili Araştırma Makaleleri

Eşgüdümlü Evrensel Zaman ya da özgün kısaltmasıyla UTC, dünya genelinde saatleri ve zamanı düzenlemek için kullanılan temel zaman standardıdır. Mevcut zaman için bir referans noktası oluşturarak günlük zaman ve zaman dilimlerinin temelini oluşturur. UTC, uluslararası iletişimi, navigasyonu, bilimsel araştırmaları ve ticareti kolaylaştırır.

Metre, Uluslararası Birimler Sistemi'nce uzunluğun temel birimi olarak belirlenmiştir. Genellikle kısaltması olan m harfi ile gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Kelvin</span> Termodinamik sıcaklığın SI birimi

Kelvin, Uluslararası Birim Sistemi'ne göre temel sıcaklık ölçüsü birimi. Sembolü K'dir. İsmini, termodinamikteki mutlak sıfır kavramını ilk defa gazlardan tüm maddelere uygulayan İskoç asıllı bilim insanı Lord Kelvin'den alır.

Litre, bir hacim ölçüsü birimidir. Büyük L (l) ile gösterilir. Litre bir Uluslararası Birim Sistemi birimi değildir; fakat SI birimleriyle birlikte kullanılması kabul görmüştür. SI'nın hacim ölçüsü birimi metreküptür. Bu birimin adı metrik sistemde sık sık geçmektedir. 1 litre 1 desimetreküpe eşittir. 1 rakamı ile karışmaması için küçük l yerine büyük L ya da el yazısı (ℓ) kullanımı kabul edilmiştir. Ayrıca 1 litre 1.000 mililitredir.

<span class="mw-page-title-main">Saniye</span> zamanın temel ölçü birimi

Saniye, Uluslararası Birimler Sistemine (SI) göre en düşük enerji seviyesindeki Sezyum-133 atomunun iki hyperfine seviye arasındaki geçiş radyasyonunun 9.192.631.770 periyoduna karşılık gelen süredir, . 1997 deki CIPM toplantısında bu tanımın durağan ve 0 K termodinamik sıcaklıkta Sezyum atomu için geçerli olduğu onaylandı. Değişkendir.

Kilogram Uluslararası Birimler Sistemi'nde kütlenin temel birimidir. Kilogram, Uluslararası Kilogram Prototipi'nin kütlesine eşit olarak tanımlanmıştır, bu da bir litre suyun kütlesine neredeyse eşittir. Adında bir SI öneki (k) içeren tek SI temel birimidir. Ayrıca, farklı laboratuvarlarda ölçülebilecek temel fiziksel bir özellik yerine, insan yapımı bir cisme dayandırılmış tek SI birimidir.

Birim, fiziksel niceliklerin ölçülmesinde, ifade edilmesinde ve aynı tür niceliklerin birbiriyle karşılaştırılmasında kullanılan uluslararası standart büyüklüklerdir.

Kilo, "bin" anlamında bir ön ek. Genellikle metrik sistemdeki birimlerle beraber kullanılır.

Ağırlık ve ölçü birimlerinde
- 1 kilogram = 1000 gram
- 1 kilolitre = 1000 litre
- 1 kilometre = 1000 metre
Elektrik ve magnetik birimler
- 1 kiloamper = 1000 amper
- 1 kilovolt = 1000 volt
- 1 kilowatt = 1000 watt
Radyo dalgalarının boylarının biriminde
- 1 kilodevir

Santimetre Uluslararası Birimler Sistemi'nin verilerine göre, metrenin yüzde biri değerindeki bir uzunluk ölçüsü birimidir. Metrik sistem içinde yer alır. Santimetre-gram-saniye (cgs) birim sistemindeki temel birimi oluşturur. Alan hesaplamalarında santimetrekare, hacim hesaplamalarında ise santimetreküp adını alır.

Metroloji, çalışma konusu ölçüm olan bilim dalı olup 20 Mayıs 1875'te Paris'te Metre Konvansiyonu'nun imzalanmasından sonra bir bilim dalı olarak kabul görmeye başlamıştır.

Kilogram-kuvvet, kütlesi 1 kg olan bir cismin, standart yerçekimi altında uyguladığı kuvvetin adı olup kg-f ya da genellikle sadece kg veya kilopound (kp) ile gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Ölçme</span> nesnelere veya olaylara miktar (Q309314) atama işlemi

Ölçme ya da ölçüm, bilinmeyen bir büyüklüğün aynı türden olan, ancak bilinen bir büyüklükle kıyaslanmasına denir. Diğer bir deyişle, bir uzunluğun, bir alanın, bir kapasitenin veya herhangi bir olgunun belirli bir birim cinsinden hesaplanmasıdır. Bunun için standart ölçü birimleri kullanılır. Sonucu belirtmek için sayısal değer ve birimden oluşan bir Dünyada bilim ve ticaret alanında en fazla kullanılan ölçüm sistemleri: İngiliz-Amerikan ölçüm sistemi ve Metrik ölçüm böylece yayılmış olarak renk ölçümü olmaktadır.

Elektromanyetik birimler fiziğin elektromanyetik dalında kullanılan birimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kandela</span> ışık şiddeti birimi

Kandela, Işık şiddeti birimidir. Uluslararası SI sistemindeki 7 temel birimden biridir..

Ölçü birimleri, fiziksel niceliğe sahip nesnelerin belirleyici bir kurala göre sayısal bir değer atanmasıdır.

İngiliz Tartı Sistemi veya bilinen yaygın adıyla Avoirdupois, pound'un değeri 16 ons olarak esas alınan bir ağırlık ölçü birimidir. Bu ağırlık sistemi ABD'de, İngiltere ve Kanada ile bazı eski İngiliz kolonilerinde gündelik hayatta, metrik sistem kabul edilmiş olmasına rağmen günümüzde kullanılmaktadır. Kütle ölçümü için alternatif olan bu sistem, genellikle değerli madenlerin ölçülmesinde kuyumcu tartısı olarak kullanılmaktadır. İngiliz modern pound ölçü birimine göre 0.45359237 kilogram olarak tanımlanmaktadır.

Bir ölçü sistemi, ölçü birimleri ve onları birbirine bağlayan kuralların bir toplamıdır. Ölçü sistemi, tarihsel olarak öneme sahip olup bilim ve ticaret amaçları için tanımlanır ve düzenlenir. Kullanılan modern ölçü sisteminin örnekleri metre sistemi, İngiliz ölçü birimi ve Amerikalı geleneksel birimleri içerir.

Etalon ağırlık ve uzunluk ölçüleri için kabul edilmiş yasal ölçü modelidir. Kelimenin kökeni Fransızcada standart anlamına gelen étalon kelimesidir. Ancak daha dar anlamıyla etalon Uluslararası Birimler Sisteminde temel birimler için seçilen örneklere verilen addır.

Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu, üye devletlerin ölçüm bilimi ve ölçüm standartları ile ilgili konularda birlikte hareket ettiği, Uluslararası Metre Kongresi'nde imzalanan Metre Anlaşması ile kurulmuş hükümetler arası bir kuruluştur. Kurum, organizasyonun Fransızca isminin baş harflerinin bir araya getirilmesiyle oluşan BIPM kısaltmasıyla ile anılmaktadır. BIPM'nin yönetim merkezi kurumun kurulduğu Saint-Cloud, Fransa'daki merkezinde bulunmakta olup resmi toplantıları burada gerçekleştirilmektedir.

Milletlerarası Birimler Sistemi veya Uluslararası Birimler Sistemi, metrik sistemin günümüz dünyasına entegre edilmiş çağdaş biçimidir. Dünyanın hemen her ülkesinde kabul görmüş tek resmî ölçü sistemi konumundadır. Yedi temel birim ve özel adlar ve sembollerle türetilmiş 22 birim, diğer türetilmiş birimleri ifade etmek için kombinasyon hâlinde kullanılmaktadır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.