İçeriğe atla

Metotreksat

Eskiden ametopterin olarak bilinen metotreksat (MTX), bir kemoterapi ajanı ve bağışıklık sistemi baskılayıcıdır.[1] Kanser, otoimmün hastalıklar ve ektopik gebelik tedavisinde ve tıbbi düşüklerde kullanılır.[1] Kullanıldığı kanser türleri arasında meme kanseri, lösemi, akciğer kanseri, lenfoma, gestasyonel trofoblastik hastalık ve osteosarkom bulunur.[1] Kullanıldığı otoimmün hastalık türleri arasında sedef hastalığı, romatoid artrit ve Crohn hastalığı bulunur.[1] Ağız yoluyla veya enjeksiyon yoluyla verilebilir.[1]

Yaygın yan etkiler arasında mide bulantısı, yorgunluk hissi, ateş, enfeksiyon riskinde artış, düşük beyaz kan hücresi sayısı ve ağız içindeki derinin parçalanması yer alır.[1] Diğer yan etkiler arasında karaciğer hastalığı, akciğer hastalığı, lenfoma ve ciddi deri döküntüleri sayılabilir.[1] Uzun süreli tedavi gören kişiler, yan etkiler açısından düzenli olarak kontrol edilmelidir.[1] Emzirme döneminde güvenli değildir.[1] Böbrek sorunları olanlarda daha düşük dozlara ihtiyaç duyulabilir.[1] Vücudun folik asit kullanımını bloke ederek etki eder.[1]

Metotreksat ilk olarak 1947'de yapılmış ve başlangıçta mevcut tedavilerden daha az toksik olduğu için kanseri tedavi etmek için kullanılmıştır.[2] 1956'da metastatik bir kanserin ilk tedavilerini sağlamıştır.[3] Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.[4][5] Metotreksat jenerik ilaç olarak mevcuttur.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l "Methotrexate". The American Society of Health-System Pharmacists. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2016.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "AHFS2016" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  2. ^ Drug Discovery: A History. John Wiley & Sons. 2005. s. 251. ISBN 9780470015520. 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Today's anti-cancer tools are ever better wielded". The Economist. 14 Eylül 2017. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  4. ^ World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Cenevre: World Health Organization. 2019. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. 
  5. ^ World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021). Cenevre: World Health Organization. 2021. WHO/MHP/HPS/EML/2021.02. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi</span> sağlık sistemindeki en önemli ihtiyaçları karşılamak için en etkili ve güvenli olduğu düşünülen ilaçları içeren, Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan belge; (2022) itibariyle 581 ilaç içerir. (liste üzerinde çalışma dev

Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan WHO Temel İlaçlar Model Listesi herhangi bir sağlık sistemindeki en önemli ihtiyaçları karşılamak için en etkili ve güvenli olduğu düşünülen ilaçları içerir. Liste, aynı zamanda ülkeler tarafından kendi yerel temel ilaç listelerini geliştirmeye yardımcı olmak için de kullanılır. 155'ten fazla ülke, Dünya Sağlık Örgütü'nün model listesine dayalı olarak temel ilaçlara ait ulusal listelerini oluşturmuştur. Buna hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Etosüksimid</span> kimyasal bileşik

Zarontin markası altında satılan Etosüksimid, absans nöbetleri tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Tek başına veya valproik asit gibi diğer nöbet önleyici ilaçlarla birlikte kullanılabilir. Etosüksimid ağızdan alınır.

Hidralazin, yüksek tansiyon ve kalp yetmezliğini tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Ağız yoluyla veya damar içine enjeksiyon yoluyla verilir. Etkiler genellikle 15 dakika civarında başlar ve altı saate kadar sürer.

Dasatinib, belirli kronik miyeloid lösemi (KML) ve akut lenfoblastik lösemi (ALL) vakalarını tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Spesifik olarak Philadelphia kromozomu pozitif (Ph+) olan vakaları tedavi etmek için kullanılır. Ağızdan alınır.

Daktinomisin, çeşitli kanser türlerini tedavi etmek için kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Buna Wilms tümörü, rabdomyosarkom, Ewing sarkomu, trofoblastik neoplazma, testis kanseri ve belirli yumurtalık kanseri türleri dahildir. Damar içine enjeksiyon yoluyla verilir.

Purinethol markası altında satılan merkaptopürin, kanser ve otoimmün hastalıklar için kullanılan bir ilaçtır. Spesifik olarak akut lenfositik lösemi (ALL), kronik miyeloid lösemi (KML), Crohn hastalığı ve ülseratif kolit tedavisinde kullanılır. Akut lenfositik lösemi için genellikle metotreksat ile birlikte kullanılır. Ağızdan alınır.

Taxotere markası altında satılan dosetaksel, bir dizi kanser türünü tedavi etmek için kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Buna meme kanseri, baş ve boyun kanseri, mide kanseri, prostat kanseri ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri dahildir. Tek başına veya diğer kemoterapi ilaçları ile birlikte kullanılabilir. Damar içine yavaş enjeksiyonla verilir.

Pentamidin, Afrika tripanosomiasisi, leishmaniasis, Balamuthia enfeksiyonları, babesiosis tedavisinde ve zayıf bağışıklık fonksiyonu olan kişilerde pneumocystis pnömonisini (PCP) önlemek ve tedavi etmek için kullanılan bir antimikrobiyal ilaçtır. Pentamidin, bir damar veya kas içine enjeksiyon veya inhalasyon yoluyla verilebilir.

Furosemid, kalp yetmezliği, karaciğer skarlaşması veya böbrek hastalığına bağlı sıvı birikimini tedavi etmek için kullanılan bir kıvrım diüretiği ilacıdır. Yüksek tansiyon tedavisinde de kullanılabilir. Damar içine enjeksiyon yoluyla veya ağızdan alınabilir. Ağızdan alındığında tipik olarak bir saat içinde, intravenöz olarak ise beş dakika içinde etki etmeye başlar.

Vasotec markası altında satılan Enalapril, yüksek tansiyon, diyabetik böbrek hastalığı ve kalp yetmezliğini tedavi etmek için kullanılan bir ACE inhibitörü ilaçtır. Kalp yetmezliği için genellikle furosemid gibi bir diüretik ile birlikte kullanılır. Ağız yoluyla veya damar içine enjeksiyon yoluyla verilir. Etkilerin başlangıcı, ağızdan alındığında tipik olarak bir saat içindedir ve etki bir güne kadar sürer.

Trastuzumab, meme kanseri ve mide kanserini tedavi etmek için kullanılan bir monoklonal antikordur. Özellikle HER2 reseptörü pozitif olan kanser için kullanılır. Tek başına veya diğer kemoterapi ilaçlarıyla birlikte kullanılabilir. Trastuzumab, damar içine yavaş enjeksiyon ve derinin hemen altına enjeksiyon yoluyla verilir.

Bortezomib, multipl miyelom ve mantle hücreli lenfoma tedavisinde kullanılan bir kanser önleyici ilaçtır. Genellikle diğer ilaçlarla birlikte kullanılır. Enjeksiyonla verilir.

Verapamil, yüksek tansiyon, anjina ve supraventriküler taşikardi tedavisinde kullanılan bir kalsiyum kanal blokörü ilaçtır. Ayrıca migren ve küme baş ağrılarının önlenmesi için de kullanılabilir. Ağız yoluyla veya damar içine enjeksiyonla verilir.

Metimazol olarak da bilinen tiamazol, hipertiroidizmi tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Buna Graves hastalığı, toksik multinodüler guatr ve tirotoksik kriz dahildir. Ağızdan alınır. Tam etkilerin ortaya çıkması birkaç hafta sürebilir.

Opdivo markası altında satılan Nivolumab, çeşitli kanser türlerinin tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Buna melanom, akciğer kanseri, malign plevral mezotelyoma, böbrek hücreli karsinom, Hodgkin lenfoma, baş ve boyun kanseri, ürotelyal karsinom, kolon kanseri, özofagus skuamöz hücreli karsinom, karaciğer kanseri, mide kanseri ve özofagus veya gastroözofageal kavşak (GEJ) kanseri dahildir. Damar içine yavaş enjeksiyonla kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Bendamustin</span> kimyasal bileşik

Bendamustin, kronik lenfositik lösemi (KLL), multipl miyelom ve Hodgkin dışı lenfoma tedavisinde kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Damar içine enjeksiyon yoluyla verilir.

Zoledronat olarak da bilinen ve Novartis tarafından Zometa markası altında satılan zoledronik asit, bir dizi kemik hastalığını tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Bunlar arasında osteoporoz, kansere bağlı yüksek kan kalsiyumu, kansere bağlı kemik bozulması, Paget kemik hastalığı ve Duchenne kas distrofisi (DMD) yer alır. Damar içine enjeksiyon yoluyla verilir.

Fludarabin bir pürin analoğu ve antineoplastik ajandır. Genellikle fludarabin fosfat olarak bilinen ve Fludara markası altında satılan 5-O-fosforile edilmiş formu olarak kullanılır. Lösemi ve lenfoma tedavisinde kullanılan kemoterapi ilacıdır. Bunlar arasında kronik lenfositik lösemi, Hodgkin olmayan lenfoma, akut miyeloid lösemi ve akut lenfositik lösemi bulunur. Damar içine enjeksiyon yoluyla veya ağız yoluyla verilir.

Prokarbazin, Hodgkin lenfoma ve beyin kanserlerinin tedavisinde kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Hodgkin hastalığı için sıklıkla klormetin, vinkristin ve prednizon ile birlikte kullanılırken, glioblastoma multiforme gibi beyin kanserleri için lomustin ve vinkristin ile birlikte kullanılır. Genellikle ağız yoluyla alınır.

Vinkristin, çeşitli kanser türlerinin tedavisinde kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Buna akut lenfositik lösemi, akut miyeloid lösemi, Hodgkin hastalığı, nöroblastoma ve küçük hücreli akciğer kanseri dahildir. İntravenöz olarak verilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.