İçeriğe atla

Metil tert-bütil eter

Metil tert-bütil eter
Adlandırmalar
Sistematik IUPAC adı
2-metoksi-2-metilpropan
Tanımlayıcılar
CAS numarası
3D model (JSmol)
Kısaltmalar MTBE
ECHA InfoCard100.015.140 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
  • O(C(C)(C)C)C
Özellikler
Kimyasal formülC5H12O
Molekül kütlesi88,15 g mol−1
Görünüm renksiz sıvı
Yoğunluk0.7404 g/cm3
Erime noktası-109 °C
Kaynama noktası55.2 °C
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Metil tert-bütil eter (MTBE), yapısal formülü (CH
3)
3COCH
3 olan organik bir bileşiktir. MTBE suda biraz çözünebilen uçucu, yanıcı ve renksiz bir sıvıdır. Öncelikle yakıt katkı maddesi olarak kullanılan MTBE, oktan oranını ve vuruntu direncini artırmak ve istenmeyen emisyonları azaltmak için benzine karıştırılır.[1][2]

Üretimi

MTBE, metanol ve izobütilenin kimyasal reaksiyonu yoluyla üretilir. Metanol esas olarak doğal gazdan üretilir,[3] burada buhar reformasyonu doğal gazdaki (özellikle metan) çeşitli hafif hidrokarbonları karbon monoksit ve hidrojene dönüştürür.[4] Elde edilen gazlar daha sonra metanol oluşturmak için bir katalizör varlığında reaksiyona sokulur.[5] İzobütilen çeşitli yöntemlerle üretilebilir; n-bütan izobütana izomerize edilebilir ve bu da izobütilene dehidrojene edilebilir.[6] Halcon işleminde, izobütan oksijenasyonundan türetilen t-Bütil hidroperoksit, propilen oksit ve t-bütanol üretmek için propilen ile reaksiyona sokulur, t-bütanol, izobütilene dehidre edilebilir.

Kullanımları

Benzin katkısı

MTBE, benzinli motorlar için yakıtta yakıt bileşeni olarak kullanılır. Benzinin oksijen içeriğini yükselttikleri için yaygın olarak oksijenatlar olarak bilinen bir grup kimyasaldan biridir.

ABD'de MTBE, 1979'dan beri benzinde düşük seviyelerde kullanılmış ve motor vuruntusunu önlemek için vuruntu önleyici katkı maddesi olarak tetraetilkurşunun (TEL) yerini almıştır.[7] Oksijenatlar ayrıca benzinin daha eksiksiz yanmasına yardımcı olarak egzoz borusu emisyonlarını azaltır ve aromatikler (örn. benzen) gibi benzin bileşenlerini seyreltir veya yer değiştirir. Diğer oksijenatların ve oktan artırıcıların piyasaya sürülmesinden önce rafineriler, harmanlama özellikleri ve düşük maliyeti nedeniyle MTBE'yi seçiyordu.

Etanol ve etil tert-bütil eter (ETBE) gibi diğer eterler dahil olmak üzere diğer oksijenatlar benzin için katkı maddesi olarak mevcuttur. Etanol, ABD ve Avrupa'daki tarım ve diğer çıkar grupları tarafından güvenli bir alternatif olarak ilan edildi. 2003 yılında California, MTBE'yi etanol ile değiştirmeye başlayan ilk ABD eyaletiydi. Etanole bir alternatif, etanol ve izobütenden üretilen ETBE'dir. Katkı maddesi olarak performansı MTBE'ye benzer, ancak metanole kıyasla etanolün fiyatının daha yüksek olması nedeniyle daha pahalıdır.

Çözücü olarak

Tert-bütil grubu MTBE'nin potansiyel olarak patlayıcı peroksitler oluşturmasını engellediğinden MTBE, endüstride (akademik araştırmalarda yaygın olarak kullanılan) dietil etere daha güvenli bir alternatif olarak kullanılır. Dietil eterden daha az yaygın olarak kullanılmasına rağmen akademik araştırmalarda çözücü olarak da kullanılır.[8][9][10] Bir eter olmasına rağmen, MTBE zayıf bir Lewis bazıdır ve Grignard reaktiflerinin oluşumunu desteklemez. Ayrıca güçlü asitlere karşı kararsızdır. Brom ile tehlikeli bir şekilde reaksiyona girer.[11]

Kaynakça

  1. ^ "Methyl tertiary butyl ether prices, markets & analysis". ICIS Explore (İngilizce). 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020. 
  2. ^ "Oxygenates". www.api.org (İngilizce). 9 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020. 
  3. ^ "How is Methanol Produced". METHANOL INSTITUTE (İngilizce). 1 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  4. ^ Anzelmo, Bryce; Wilcox, Jennifer; Liguori, Simona. "Hydrogen production via natural gas steam reforming in a Pd-Au membrane reactor. Investigation of reaction temperature and GHSV effects and long-term stability" (PDF). Journal of Membrane Science: 25-32. []
  5. ^ "methanol | Properties, Production, Uses, & Poisoning". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  6. ^ "Methyl Tertiary Butyl Ether (MTBE) Production and Manufacturing Process". ICIS Explore (İngilizce). 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  7. ^ "Overview | Methyl Tertiary Butyl Ether (MTBE) | US EPA". archive.epa.gov (İngilizce). 28 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021. 
  8. ^ Matyash, V.; Liebisch, G.; Kurzchalia, T. V.; Shevchenko, A.; Schwudke, D. (2008). "Lipid extraction by methyl-tert-butyl ether for high-throughput lipidomics". The Journal of Lipid Research. 49 (5): 1137-1146. doi:10.1194/jlr.D700041-JLR200. PMC 2311442 $2. PMID 18281723. 
  9. ^ Vopička, Ondřej; Pilnáček, Kryštof; Číhal, Petr; Friess, Karel (1 Mart 2016). "Sorption of methanol, dimethyl carbonate, methyl acetate, and acetone vapors in CTA and PTMSP: General findings from the GAB Analysis". Journal of Polymer Science Part B: Polymer Physics (İngilizce). 54 (5): 561-569. Bibcode:2016JPoSB..54..561V. doi:10.1002/polb.23945. ISSN 1099-0488. 
  10. ^ Vopička, Ondřej; Radotínský, Daniel; Friess, Karel (1 Şubat 2016). "Sorption of vapour mixtures of methanol and dimethyl carbonate in PTMSP: Cooperative and competitive sorption in one system". European Polymer Journal. 75: 243-250. doi:10.1016/j.eurpolymj.2015.12.015. 
  11. ^ "Interaction between bromine and tert-butyl methyl ether". UK Chemical Reaction Hazards Forum. 13 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Alkol</span> karbon atomuna doğrudan bir -OH grubunun bağlı olduğu organik bileşiklere verilen genel ad

Alkol, karbon atomuna doğrudan bir -OH (hidroksil) grubunun bağlı olduğu organik bileşiklere verilen genel ad. Genel formülü CnH2n+1OH olan mono alkoller, alkollerin önemli bir sınıfıdır. Bunlardan etanol (C2H5OH), alkollü içeceklerde bulunan türüdür. Genellikle alkol kelimesi ile etanol kastedilir ki yeni fermente olmuş birada etanol oranı %3-5 arasında iken şarapta %12-15 arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Metanol</span> basit alkol

Metanol ya da metil alkol (CH3OH ya da kısaca MeOH), en basit yapılı alkoldür. Geçmişte odunun damıtılması ile elde edildiğinden odun alkolü ya da odun ruhu denir. Günümüzde metanol, karbonmonoksit ile hidrojenin yüksek basınç altında yüksek sıcaklıklara maruz bırakılması ile üretilir. Renksiz, uçucu, hafif alkol kokulu, suyla tamamen karışan bir sıvıdır. Metanol, sıklıkla kullanılan iyi bir çözücü ve yakıttır.

Kloroform veya triklorometan, CHCl
3 formülüne sahip bir organik bileşiktir. Oda sıcaklığında kolay buharlaşan, hoş kokulu, renksiz, yanıcı olmayan ağır bir sıvıdır. Çözücü olarak sıkça kullanılır. PTFE (Teflon) ve bazı soğutucuların üretiminde kullanılmak için bol miktarlarda üretilir.

<span class="mw-page-title-main">Etanol yakıtı</span>

Etanol yakıtı, otomobiller ve diğer motorlu araçlarda, tek başına kullanılabilen bir yakıt ya da benzine karıştırılan bir katkı maddesidir.

<span class="mw-page-title-main">Aseton</span>

Aseton, propanon ya da dimetil keton, (CH3)2CO formüllü organik kimyasal bileşiktir. Keskin, yanıcı, zehirli olmayan renksiz bir sıvıdır. Çözücü olarak çokça kullanılır. Kapalı formülü C3H6O olarak gösterilir. Su, etanol ve dietil eterle her oranda karışır. Odunun kuru kuruya damıtılmasından, asetat tuzlarının ısıtılmasından ve teknikte izopropil alkolün bakır katalizörlerinden 250 °C'de dehidrojenasyonundan elde edilir. Yağ, boya, kauçuk ve diğer maddelerin çözücüsü olarak kullanılır. Ayrıca izopropil alkol, izopren, kloroform, bromoform, iyodoform ve poli(metil metakrilat) (PMMA) gibi ürünlerin elde edilişinde öncü madde olarak kullanılır. İnsan vücudunda, normal metabolizma ürünü olarak yüksek miktarlarda üretilip atılır.

<span class="mw-page-title-main">Bakır oksiklorür</span> Bileşik

Bakır oksiklorür formülü Cu2(OH)3Cl olan bir kimyasal bileşiktir. Tribazik bakır klorür (TBCC), bakır trihidroksil klorür ya da dibakırklorür trihidroksit olarak da adlandırılır. Maden yataklarında, metal korozyon ürünlerinde, sanayi ürünlerinde, sanat ve arkeolojik eserlerde ve de bazı canlı sistemlerde rastlanılan yeşilimsi bir kristal katıdır. Endüstriyel ölçekte ilk başlarda ya kimyasal ara ürün ya da bir fungusit olarak kullanılmak üzere imal edilmiştir. 1994 yılından bu yana ise, yılda binlerce ton üretilen saflaştırılmış, kristalize ürün hayvanlar için besin takviyesi olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karbon tetraklorür</span> CCl4, geçmişte çözücü ve yangın söndürücü olarak kullanılmış bileşik

Karbon tetraklorür ya da tetraklorometan, CCl4 formülüne sahip bir klorokarbon. Kokusu Kloroforma benzeyen, renksiz, yanıcı olmayan, sudan ağır bir sıvıdır. Suda çözünmezken birçok organik çözücü içinde çözünür. Geçmişte soğutucu gazların üretiminde, yangın söndürücülerde lav lambalarında, temizlik malzemesi ve kurt düşürücü olarak yaygın bir şekilde kullanılmıştır.

2-metilpropan, i-bütan veya metilpropan olarak da bilinen izobütan, moleküler formülü HC(CH3)3 olan bir kimyasal bileşiktir. Bütan izomeridir. Üçüncül karbonlu en basit alkandır. İzobütan, petrokimya endüstrisinde, örneğin izooktan sentezinde öncü bir molekül olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Peptit sentezi</span>

Organik kimyada peptit sentezi, birden fazla amino asidin peptit bağları olarak da bilinen amid bağları ile bağlandığı peptit bileşiklerinin üretimidir. Peptitler, bir amino asidin karboksil grubunun diğerinin amino grubuna yoğunlaşma reaksiyonu ile kimyasal olarak sentezlenir. Koruma grubu stratejileri genellikle çeşitli amino asit yan zincirleri ile istenmeyen yan reaksiyonları önlemek için gereklidir. Kimyasal peptit sentezi, en yaygın olarak peptitin karboksil ucunda (C-terminali) başlar ve amino terminaline (N-terminali) doğru ilerler. Canlı organizmalardaki protein biyosentezi ters yönde gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Grignard reaktifi</span> Organik sentezlerde kullanılan organometalik bileşik

Bir Grignard reaktifi veya Grignard bileşiği, X'in bir halojen ve R'nin normalde bir alkil veya aril olduğu organik bir grup olduğu genel formül R−Mg−X'e sahip kimyasal bir bileşiktir. İki tipik örnek, metilmagnezyum klorür Cl−Mg−CH
3 ve fenilmagnezyum bromür (C
6H
5)−Mg−Br'dir. Organomagnezyum bileşiklerinin bir alt sınıfıdır.

Nitrometan, bazen basitçe "nitro" olarak adlandırılan ve kimyasal formülü CH3NO2 olan bir organik bileşiktir. En basit organik nitro bileşiğidir. Ekstraksiyonlar, reaksiyon ortamı ve temizleme solventi gibi çeşitli endüstriyel uygulamalarda çözücü olarak yaygın bir şekilde kullanılan polar bir sıvıdır. Organik sentezde bir ara ürün olarak pestisit, patlayıcı, lif ve kaplama üretiminde yaygın olarak kullanılır. Nitrometan çeşitli Tap Fuel kalkış yarışı gibi motor sporlarında ve Radyo-kontrollü uçaklarda, tel kumanda kontrollü ve serbest uçuş model uçaklardaki minyatür içten yanmalı motorlarda yakıt katkı maddesi olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kendir</span>

Kendir veya endüstriyel kenevir, Cannabis sativa çeşitlerinin özellikle endüstriyel veya tıbbi kullanım için yetiştirilen botanik bir sınıfıdır. Geniş bir ürün yelpazesi yapmak için kullanılabilir. Bambu ile birlikte kenevir, Dünya'da en hızlı büyüyen bitkiler arasındadır. Aynı zamanda 50.000 yıl önce kullanılabilir lif haline getirilen ilk bitkilerden biriydi. Kâğıt, ip, tekstil, giyim, biyolojik olarak parçalanabilen plastikler, boya, yalıtım, biyoyakıt, gıda ve hayvan yemi gibi çeşitli ticari ürünlere dönüştürülebilir.

Etil <i>tert</i>-bütil eter

Etil tert-bütil eter (ETBE), genellikle ham petrolden benzin üretiminde oksijenli bir benzin katkı maddesi olarak kullanılan, renksiz, yanıcı bir sıvıdır. ETBE, teknik ve lojistik açıdan daha az zorlayıcı olmakla birlikte, etanol ile eşit veya daha fazla hava kalitesi avantajı sunar. Etanolden farklı olarak ETBE, atmosferdeki nemi emmez.

Lityum-sülfür pil bir tür şarj edilebilir pildir. Yüksek özgül enerjisi ile dikkat çekmektedir. Lityumun düşük atom ağırlığı ve kükürdün orta derecede atom ağırlığı, Li-S pillerin nispeten hafif olduğu anlamına gelir. Ağustos 2008'de Zephyr 6 tarafından en uzun ve en yüksek irtifa insansız güneş enerjisiyle çalışan uçak uçuşunda kullanıldılar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.