Meteorit düşüşü

Meteorit düşüşü (aynı zamanda gözlemlenen düşüş olarak da adlandırılır), dış uzaydan düşüşü insanlar veya otomatik cihazlar tarafından gözlemlenen ve sonrasında toplanan bir meteorittir. Diğer herhangi bir meteorit ise "buluntu" olarak adlandırılır.^[1][2] Yaygın olarak kullanılan veritabanlarında listelenen 1300'den fazla belgelenmiş düşüş bulunmaktadır^[3][4][5] ve bunların çoğu modern koleksiyonlarda örneklere sahiptir. Şubat 2023 itibarıyla Meteoritical Bulletin Database'de 1372 doğrulanmış düşüş vardı.^[3][6]

Gözlemlenen meteorit düşüşleri birkaç nedenle önemlidir.

Gözlemlenen düşüşlerden elde edilen malzeme, karasal hava koşulları etkisine maruz kalmadığından bilimsel araştırmalar için daha iyi bir adaydır. Tarihsel olarak düşüşlerin gözlemlenmesi, meteoritlerin uzaydan geldiği konusundaki en güçlü kanıtları sunan faktörlerden biriydi.^[7] Ayrıca gözlemlenen düşüş keşifleri, Dünya'ya düşen meteorit türlerini çok daha iyi temsil eden örneklerdir. Örneğin, demir meteoritlerinin aşınmalara karşı daha dayanıklı olduğu ve diğer türlerle karşılaştırıldığında olağandışı nesneler olarak tanımlanmasının daha kolay olduğu bilinmektedir. Bu durum, buluntular arasında demir meteorit oranının (%6,7) gözlemlenen düşüşlere oranla (%4,4) daha fazla olmasını açıklayabilir.^[3] Ayrıca meteorit sınıflandırmasına dayalı olarak düşüşlere ilişkin detaylı istatistikler de bulunmaktadır.

Şubat 2023 itibarıyla, Meteoritical Bulletin Database'de 1.372 doğrulanmış düşüş bulunmaktadır.^[3] On yıllara göre istatistikler bu bölümdeki tabloda listelenmiştir.

Alman fizikçi Ernst Chladni, bazen meteorit biliminin babası olarak kabul edilen,^[8] meteoritlerin uzaydan gelen taşlar olduğunu modern Batı düşüncesinde ilk yayınlayan kişiydi (1794 yılında).^[9] Halihazırda belgelenmiş birkaç vaka vardı; en eski örneklerden biri MÖ 467 tarihli Aegospotami meteoritiydi ve bu, 500 yıl boyunca bir dönüm noktası haline geldi, Apollonia'lı Diogenes'in söylemiyle:

Gözle görülen yıldızlar arasında dönen, fakat görünmeyen ve bu nedenle isimsiz kalan taşlar bulunur. Bu taşlar sık sık yere düşer ve sönüp yok olurlar, tıpkı Aegospotami'deki ateş topu gibi.

Bu, Yunanların meteoritlerin uzaydan gelen taşlar olduğu konusunda çok daha önce bir fikre sahip olduklarını gösteriyor.

Aşağıda, MS 1600 öncesi 8 doğrulanmış düşmeyi içeren bir liste bulunmaktadır, fakat Loket (Elbogen) ve Ensisheim meteoriti'nin aksine hepsi bu kadar iyi belgelenmemiştir.

Çoğu doğrulanmış düşme olayı birkaç kilogramdan az olan kütleyi içerse de, bazıları 100 kg veya daha fazlasına ulaşır. Birkaçının toplamı bir metrik tondan daha fazla olan parçalara sahiptir. En büyük altı düşme olayı aşağıda listelenmiştir ve bunlardan beşi (2013 Çelyabinsk meteoriti hariç) 20. yüzyıl içinde meydana gelmiştir. Muhtemelen bu büyüklükteki olaylar yüzyılda birkaç kez meydana gelir, fakat özellikle uzak bölgelerde meydana geldiyse bildirilmemiş olabilir.

Karşılaştırma yapmak gerekirse, en büyük buluntular 60 tonluk Hoba meteoriti, 30,8 tonluk bir parça (Gancedo) ve Campo del Cielo'nun 28,8 tonluk bir parçası (El Chaco) ile Cape York meteoriti'nin 30,9 tonluk bir parçası (Ahnighito)'dur.

31 Ağustos 2021 tarihi itibarıyla, 2010 yılından bu yana 90 adet bulundu.

18 Ağustos 1907'de birçok gazete,^[33] Long Island'da bir meteor düşüşünün meydana geldiğini bildirdi.

Bu meteoritlerin hepsi 1610-2010 yılları arasında bulunmuş ve çoğunlukla alfabetik sırayla düzenlenmiştir.