Metan emisyonları
İnsan faaliyetleri nedeniyle metan emisyonu kaynakları (2020 yılı tahminleri)[1]
Metan emisyonlarındaki artış, Dünya atmosferindeki sera gazlarının artmasına büyük ölçüde katkıda bulunmakta ve kısa vadeli küresel ısınmanın üçte birinden sorumlu olmaktadır.[1][2] 2019 yılında, küresel olarak salınan metanın yaklaşık %60'ı (360 milyon ton) insan faaliyetlerinden kaynaklanırken, doğal kaynaklar %40'lık bir kısmını (230 milyon ton) oluşturmuştur.[3][4] Metan emisyonlarının azaltılması ve bu gazın yakalanarak kullanılmasının hem çevresel hem de ekonomik faydalar sağlayabileceği belirtilmektedir.[1][5]
Sanayi Devrimi'nden bu yana atmosferdeki metan oranları iki kattan fazla artmış olup, gezegenin yaşadığı ısınmanın yaklaşık %20'si bu gaza atfedilmektedir. İnsan kaynaklı metan emisyonlarının yaklaşık üçte biri (%33) fosil yakıtların çıkarılması ve taşınması sırasında gaz salınımından kaynaklanmaktadır;[6] bu durum büyük ölçüde gaz boşaltma ve hem aktif fosil yakıt altyapısından hem de terk edilmiş kuyulardan sızan gaz nedeniyle gerçekleşmektedir.[7][8][9]
Özellikle sığır ve koyun gibi geviş getiren hayvanların sindirim süreçleri nedeniyle hayvancılık da benzer şekilde büyük bir metan kaynağıdır (%30). 2021'de yayımlanan Küresel Metan Değerlendirmesi'ne göre, tarım kaynaklı emisyonların en büyük kısmı, sığır gibi çiftlik hayvanlarından kaynaklanmaktadır.[10] Tek bir inek, yılda 99 kg'a kadar metan gazı üretebilir.[11] Geviş getiren hayvanlar günde 250 ila 500 litre metan üretebilmektedir.[12]
İnsanların tüketiminden kaynaklanan atıklar, özellikle çöplükler ve atık su arıtma tesisleri aracılığıyla, metan emisyonlarında %18 oranında önemli bir paya sahiptir ve bu durum onları üçüncü büyük kaynak haline getirmiştir. Bitkisel tarım, gıda ve biyokütle üretimi de dahil olmak üzere, %15'lik bir payla dördüncü sırada yer alır; bu alandaki en büyük katkıyı ise pirinç üretimi sağlar.[1][13]
Dünya genelindeki sulak alanlar, doğal metan kaynaklarının yaklaşık dörtte üçünü (%75) oluşturmaktadır.[3][4] Yüzeye yakın hidrokarbon ve klatrat hidrat birikintilerinden ortaya çıkan sızıntılar, volkanik salınımlar, orman yangınları ve termitlerin yaydığı metan gazı geri kalan kısmın büyük bir bölümünü oluşturur.[13] Yabani geviş getiren memelilerin popülasyonlarının metan üretimi, sığırlar, insanlar ve diğer çiftlik hayvanlarının neden olduğu emisyonlarla karşılaştırıldığında oldukça düşük kalmaktadır.[14]
The Economist, metan emisyonlarına yönelik hedefler belirlenmesini tavsiye etti, çünkü metan emisyonlarının azaltılması, daha zorlu olan karbon emisyonlarıyla mücadele etmek için daha fazla zaman kazandıracaktır.[15][16]
Kaynakça
- ^ a b c d "Global Methane Emissions and Mitigation Opportunities" (PDF). Global Methane Initiative. 2020. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Eylül 2024.
- ^ IPCC Fifth Assessment Report - Radiative Forcings (AR5 Figure SPM.5). Intergovernmental Panel on Climate Change. 2013. 15 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2024.
- ^ a b "Sources of methane emissions". International Energy Agency. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ a b "Global Carbon Project (GCP)". www.globalcarbonproject.org. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ Methane - A compelling case for action. International Energy Agency. 20 Ağustos 2020. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2024.
- ^ Borunda, A. (2021, May 03). Methane facts and information. Retrieved April 6, 2022, from [1]
- ^ Leber, Rebecca (12 Ağustos 2021). "It's time to freak out about methane emissions". Vox (İngilizce). 31 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022.
- ^ Trakimavicius, Lukas. "Putting a lid on Russia's planet-heating methane emissions". EurActiv (İngilizce). 13 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2023.
- ^ Timothy Puko (19 Ekim 2021). "Who Are the World's Biggest Climate Polluters? Satellites Sweep for Culprits". The Wall Street Journal. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
Russia is the world’s top source of methane emissions from the oil-and-gas industry
- ^ "Yes, cattle are the top source of methane emissions in the US". verifythis.com (İngilizce). 12 Kasım 2021. 14 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.
- ^ "Cows and Climate Change". UC Davis (İngilizce). 27 Haziran 2019. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024.
- ^ Johnson, K A (1 Ağustos 1995). "Methane emissions from cattle". academic.oup.com. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ a b "Methane, explained". National Geographic. nationalgeographic.com. 23 Ocak 2019. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ Vaclav Smil (29 Mart 2017). "Planet of the Cows". IEEE Spectrum. 1 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2020.
- ^ "Governments should set targets to reduce methane emissions". The Economist. 31 Mart 2021. ISSN 0013-0613. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2021.
- ^ Terazono, Emiko; Hodgson, Camilla (10 Ekim 2021). "How methane-producing cows leapt to the frontline of climate change". Financial Times. 10 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2021.
