İçeriğe atla

Metaksas Rejimi

4 Ağustos Rejimi
Yunanca: Καθεστώς Μεταξά, Kathestós Metaxa
Metaksas Rejimi
1936-1941
4 Ağustos Rejimi bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
BaşkentAtina
Yaygın dil(ler)Yunanca
Resmî din
Rum Ortodoks Kilisesi
HükûmetMetaksist Yönetimi
Başbakan 
• 1936–1941
İoannis Metaksas
• 1941
Alexandros Koryzis
• 1941
Emmanouil Tsouderos
Kral 
• 1936–1941
II. Georgios
Tarihçe 
• Kuruluşu
1936
• Darbe
1936
• Rejimin yıkılması
1941
• Dağılışı
1941
Öncüller
Ardıllar
Yunanistan Krallığı
Yunan Devleti (1941-44)

Metaksas Rejimi (Yunanca: Καθεστώς Μεταξά, Kathestós Metaxa) ya da 4 Ağustos Rejimi (Yunanca: Καθεστώς της 4ης Αυγούστου, Kathestós tis tetragtis Avgoústou), General İoannis Metaksas'ın önderliğinde gerçekleşen 4 Ağustos 1936 darbesiyle kurulan otoriter rejimdir.

Darbenin arka planı

Ülkenin kuzeyinde bulunan tarım bölgelerinde ve sanayisel olarak gelişmiş kentlerde huzursuzluk patlak verdi. 1 Mart 1935 tarihinde gösteriler patlak verdi. Gösterilerin ardından Yunanistan'da darbe girişimi gerçekleşti. Darbenin başarısız olması kralcıların elini güçlendirdi ve Monarşinin geri getirilme referandumu yapılarak krallık tekrar kuruldu. 1936 yılında gerçekleşen genel seçimlerde çıkan sonuçlar ülkeyi çıkmaza sürükledi. Ülkenin genelinde olaylar tekrar yükselince General Metaksas, 4 Ağustos 1936'da parlamentoyu askıya aldığını ve anayasanın çeşitli maddelerini iptal ettiği açıkladı. Ülkede asayişi sağlamak için bir kriz kabinesi kurdu.

Diktatörlüğün tahkim edilmesi

Metaksas, medyanın sansür edilmesi, siyasi partilerin yasaklanması ve grevlerin yasaklanması gibi politikaları, Avrupa'daki Faşist rejimlerden kopyaladı. Hitler'in, Nazi Almanyası'nda muhalefeti bastırabilmek için oluşturduğu gizli polis teşkilatı Gestapo'nun aynısını Metaksas, Yunanistan'da da kurdu ve gizli polis teşkilatının adını Asfaleia koydu. Teşkilatın başkanı Maniadakis, yöntem ve teknikler konusunda Heinrich Himmler ile yakın bir ilişki içindeydi. Asfaleia'nın amacı kamu düzeni sağlamak olarak açıklanmıştı.

Rejim, otoriteye karşı gelen Rebetiko müzik tarzını bastırdı ve geleneksel Yunan halk müziğini teşvik etti. Buzuki ve bağlama gibi doğu tipi müzik aletleri yasaklandı.

Rejim kuruluşundan itibaren komünistlere ve diğer solcu gruplarına karşı ciddi bir mücadeleye girdi. Yaklaşık 15.000 kişi siyasi sebeplerden ötürü tutuklandı, hapsedildi veya sürüldü. Bazıları işkenceye maruz kaldı. Metaksas rejimi Yunanistan Komünist Partisi'ni yeraltı faaliyetlerine zorladı.

Ancak siyasi baskılar uygulanırken rejim, diğer baskı uygulayan devletler gibi siyasi cinayetler işlemedi. Ölüm cezaları uygulamadı. Muhalifler, çoğunlukla Ege denizindeki küçük adalara sürüldü.

Metaksas rejimi, baskısını haklı çıkarmak için komünizm tehdidi kozunu oynuyordu. Ancak bu baskılar sadece komünistlere değil yapılmayıp diğer gruplara da uygulandı. Örneğin, liberal lider Yorgo Papandreu, Andros'a sürüldü.

Ayrıca devlette gücünü yerleştirebilmek için Metaksas, devletin içinde güçlü olan, Venizelosçu ve mutlak monarşiyi savunan partilerin etkilerini kırmaya çalıştı. Ancak bütün baskılara rağmen bu güçlerin etkilerini kırılamadı ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra güçlerini korumayı başardı.

Metaksas'ın ölümü rejiminin liberalleşmesi ve parlamento yönetiminin yeniden tesis edileceği düşüncesini artırdı. Ancak bu umutlar Kral II. Georgios'un, mutlakiyet esaslı yönetim kurmasıyla sona erdi.

Milliyetçilik

Diğer birçok faşist rejimlerde olduğu gibi, Metaksas rejimi de güçlü bir milliyetçi programı benimsedi. Yunan ırkını yücelten bir dil kullandı. Metaksas, egemenliği altındaki etnik ve dini azınlıklara zulüm yaptı. Metaksas, Megali İdea kapsamında gerçekleştirilen Küçük Asya'nın işgaline karşı çıktı. Çünkü bu işgalin başarısız olacağını öngörmüştü. Fakat komşu ülkelerdeki Yunan azınlıklarına milliyetçi söylevlerle hitap etmekten kaçınmadı.

Metaksas rejimi, önceki rejimlerin antisemitik yasalarını yürürlükten kaldırdı. Yunan Yahudileri diğer dönemlere göre rahat duruma geldi. 1913'te Yunanistan tarafından ilhak edilen Selanik'te yaşayan yoğun Sefarad Yahudi topluluğu rejiminin de karşı olduğu Venizelosçu düşünceye karşıydı. Bu ortaklık, Yahudiler'in durumunu iyileşmesine neden olmuştu. Metaksas; başta kuzey Yunanistan, güney Makedonya ve Trakya'da yaşayan Slav kökenli Yunanlar ve Bulgarlara siyasal baskılar uygulanmaya başlandı.

Metaksas rejimi, hem kamuoyunda hem de sivil alanlarda Slav kültürünü ve Slav dillerin kullanımı engellemeye başladı. Ancak Avrupa'daki diğer faşist devletlerin baskı altına aldıkları ırklara yaptıkları katliamları Metaksas Slavlara uygulamadı. Hatta Slav kökenli Yunanlar Yunan-İtalyan Savaşı'nda Yunan Ordusu ile birlikte savaştı.

Ekonomi politikası

Metaksas rejiminin ana hedeflerinden bir tanesi, bireyciliği ön plana alan kapitalist sistemi ve ulusu sınıflara ayıran komünist sistemi reddederek bunların yerine ulusal ve toplumsal dayanışmayı teşvik etmek Korporatist ekonomik sisteme geçilmesini sağlamaktı.[1]

Bu amaçla, Başkan Yardımcısı ve Maliye Bakanı Konstantinos Zavitsianos, Korporatist ekonomiyi tesis etmek için programla ilgi bilgi yayınladı. Ancak İtalya'yla olan dış kriz nedeniyle planın geçici olarak ertelenmesine neden oldu. Bu politika hiçbir zaman gerçekleştirilemedi.

Metaksas rejimi, Yunan ekonomisini sosyalleştirmek için kapsamlı bir program uyguladı:

  • Asgari ücretin getirilmesi.
  • İşsizlik sigortası ve bir kamu istihdam bürosunun kurulması.
  • Doğum izni.
  • Haftada beş gün, toplam 40 saat çalışma saati.
  • İki hafta tatil garantisi.
  • Çalışma güvenliğinin standartların artırılması.
  • İşçilerin konut ve dinlenme gibi faaliyetleri ile ilgilenilmesi için İşçi Merkezi'ni kurdu.

Metaksas Rejimi, başlangıçta yüksek enflasyona maruz kalmış olan drahmiyi istikrarlı hale getirdi. Ardından yol yapımı ve iyileştirmeleri, demiryolları inşası ve telekomünikasyon altyapısının modernizasyonu gibi geniş kamu çalışmaları programını başlattı.

Metaksas'ın ekonomi programı, 1936-1938 yılları arasında Yunanistan'da kişi başına düşen gelirde yükseliş ve işsizlik oranında belirgin bir düşüş yaşandı. Hükûmet başarıyı kullanarak çiftçilere borç indirimi başlattı ve zenginliği kırsala dağıtmak için bazı tarımsal malların fiyat tabanlarını oluşturdu.

Dış politika

Metaksas, hem düşüncelerinin yakın olması hem de orada eğitim görmesinden dolayı Almanya yanlısıydı. Kral ise İngiliz yanlısıydı. Bu durum kral ile Metaksas arasında tartışmalara neden oldu. Almanya ise durumdan yararlanarak Yunanistanı kendi tarafına çekmek için Yunan ekonomisini düzeltmek için Dr. Schacht'ı görevlendirdi. Ancak mevcut durum İngilizler ile müttefik olmayı gerektiriyordu. Çünkü Yunanistan'nın güneyini kapsayan Doğu Akdeniz'in hakimi İngiltere'ydi. Ayrıca İtalyan lider Benito Mussolini'nin Akdeniz'de yeni bir Roma İmparatorluğu kurma planları kapsamında Yunanistan topraklarında gözü vardı.

Metaksas Rejiminin yıkılması

Metaksas bütün durumları göz önünde bulundurarak tarafsız olmaya karar verdi. Ancak İtalyan Hükûmeti Yunanistan'a ültimatom verdi. Metaksas ültimatomu reddetti. Bu durum Yunan-İtalyan Savaşı'na neden oldu. Yunan kuvvetleri, İtalyan istilasını durdurdu ve işgal altındaki Arnavutluk'a doğru ilerlemeye başladı. Bu ilerleyişle Metaksas, Arnavutluk'ta yaşayan Rum azınlığın "müttefik" olduğu ilan etti ve Metaksas onları Yunanistan'a katmaya çalıştı.

Metaksas, Ocak 1941'de ölünce bütün ipler kralın eline geçti. Ancak kral bu nimetten pek faydalanamayacaktı. Çünkü Adolf Hitler müttefiki Mussolini'ye yardım ederek Alman birliklerini 6 Nisan 1941'de Yugoslavya ve Bulgaristan üzerinden Yunanistan'a sürdü.

İngilizlerin yardımına rağmen, Mayıs sonuna kadar, Almanlar ülkenin çoğunu ele geçirmişti. Kral ve hükûmet, Girit Savaşı'nın sonuna kadar kaldığı Girit'e kaçtı. Daha sonra kral, hükûmetteki kişilerle birlikte sürgün hükûmeti kurmak üzere Mısır'a geçti. Bu arada Yunanistan'da Mihver Devletleri tarafından faşist bir kukla hükûmeti iktidara getirildi.

Kaynakça

  1. ^ Constantine Sarandis, "The Ideology and Character of the Metaxas Regime", The Metaxas Dictatorship: Aspects of Greece, 1936-1940, pages 156-157.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yunan İç Savaşı</span> 1946 - 1949 arası Yunanistanda yaşanan iç savaş

Yunanistan İç Savaşı, 1946-1949 yılları arasında Yunanistan'ı siyasî istikrarsızlık içine iten, etkileri 1955 yılına kadar hissedilen ve temelde sağ-sol mücadelesi olan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Faşist Parti</span> İtalyan politik partisi

Ulusal Faşist Parti, Benito Mussolini'nin faşizmin politik ifadesi olarak 9 Kasım 1921 tarihinde Roma'da kurduğu siyâsî parti. Faşizmi bu zamandan önce Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı isimli teşkilata bağlı Fasci olarak bilinen gruplar temsil ediyordu. Partinin temel politikaları, milliyetçilik, vatanseverlik, cumhuriyetçilik, korporatizm ve popülizm üzerine kuruluydu. Cumhuriyetçi Faşist Parti ile birlikte şu anda İtalya'da anayasa tarafından yeniden kurulması yasaklanan iki partiden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Albaylar Cuntası</span>

1967-1974 Yunanistan Askerî Cuntası, 1967 ile 1974 yılları arasında Yunanistan'da iktidarı ellerinde bulunduran bir dizi sağ-kanat askerî hükûmete verilen isimdir. Aynı zamanda Albaylar Rejimi, Albaylar Cuntası ya da sadece Cunta olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">II. Yeoryos</span> Yunanistan Kralı

II. Yorgos, Yunanistan kralı. İkinci hükümdarlık döneminde General Yannis Metaksas yönetime el koyarak diktatörlük kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Krallığı</span> 1918den II. Dünya Savaşının sonuna kadar Balkanların batısında var olmuş devlet

Yugoslavya Krallığı, Güneydoğu ve Orta Avrupa'da 1918'den 1941'e kadar var olan bir devletti. 1918'den 1929'a kadar resmî olarak Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı olarak adlandırıldı, ancak kökenleri nedeniyle Yugoslavya terimi onun günlük konuşma dilindeki adıydı. Devletin resmi adı 3 Ekim 1929'da Kral I. Aleksandar tarafından Yugoslavya Krallığı olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ion Antonescu</span>

Ion Antonescu, Rumen asker ve siyasetçi. II. Dünya Savaşı sırasında Romanya Krallığı'nın mareşal, başbakan ve "Millî Şef"i olarak Nazi Almanyası yanlısı bir diktatörlük kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İoannis Metaksas</span> Yunan siyasetçi (1871-1941)

İoannis veya Yannis Metaksas, 1936'dan 1941'deki ölümüne kadar Yunanistan Başbakanı olarak görev yapan bir Yunan subayı ve politikacıydı. Görev süresinin ilk dört ayı boyunca anayasal olarak ülkeyi yönetti ve daha sonra Kral II. George tarafından atanmasının ardından 4 Ağustos Rejimi'nin diktatör lideri olarak ölümüne kadar yönetimde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan Komünist Partisi</span>

Yunanistan Komünist Partisi, daha çok kısaltma adıyla bilinir, ΚΚΕ, Yunanistan’daki komünist siyasi partidir. Yunanistan siyasetindeki en eski partidir.

<span class="mw-page-title-main">Yunan Direnişi</span>

Yunan Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında 1941-44 yılları arasında Mihver Devletleri işgali altında bulunan Yunanistan’da işgale karşı faaliyet gösteren silahlı ve silahsız farklı siyasi görüşlere sahip grupları içeren terimdir. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden az önce Almanların ülkeden atılmasının ardından direnişin farklı unsurları iktidarı almak için birbirleriyle mücadeleye girişmiş ve sonunda Yunan İç Savaşı patlak vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Franco İspanyası</span> İspanyanın 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşından 1975 yılında Francisco Franconun ölümüne kadar geçen dönemi

Franco İspanyası, İspanya'da kullanılan adıyla Franco Diktatörlüğü, resmî adıyla ise İspanyol Devleti 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşı'ndan 1975 yılında Francisco Franco'nun ölümüne kadar geçen dönemde İspanya'nın yönetildiği diktatörlük rejimidir.

<span class="mw-page-title-main">Markos Vafiadis</span> Yunan siyasetçi (1906-1992)

Markos Vafiadis (Yunanca: Μάρκος Βαφειάδης;, Yunan İç Savaşı sırasında Yunanistan Komünist Partisi lideri idi.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Arnavut direnişi</span>

Arnavut direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında komünist hareketinin Mihver Devletler'ine karşı vermiş olduğu mücadeledir. İlk mücadele İtalyanlar'a karşı verildi. İtalyanlar çıkarıldıktan sonra Almanlar geldi. Partizan hareketi Alman kuvvetlerine karşı verdikleri mücadele başarıya ulaştı. Komünistler aynı zamanda işbirlikçilere karşı mücadele vermiştir.

Ulusal Gençlik Örgütü, Metaksas Rejimi tarafından Ağustos 1936 yılında Yunanistan'da kurulan bir gençlik organizasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Metaksizm</span>

Metaksizm, Yunan diktatörü İoannis Metaksas'ın oluşturduğu faşist otoriter bir ideolojidir.

<span class="mw-page-title-main">Nikos Zahariadis</span>

Nikos Zachariadis, 1931-1956 yılları arasında Yunanistan Komünist Partisi (KKE) Genel Sekreteri ve Yunan İç Savaşı'ndaki en önemli kişiliklerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Temistoklis Sofulis</span> Yunanistan başbakanı (1860-1949; hd. 1924)

Temistoklis Sofulis, Liberal Parti'nin merkez sol kanadında olan ve Sisam Adası'ndan önemli bir merkezci Yunan politikacı. Uzun yıllar parti liderliğini sürdürdü.

Alexandros Svolos, Yunanistan'ın Mihver işgali sırasında Direniş temelli bir hükûmet olan Ulusal Kurtuluş Siyasi Komitesi'nin başkanlığını yürüten tanınmış bir Yunan hukukçuydu.

<span class="mw-page-title-main">Yannis Rallis</span> Yunanistan başbakanı (1878-1946; hd. 1943-1944)

Yannis Rallis, Yunanistan'ın Mihver kuvvetleri tarafından II. Dünya Savaşı sırasında işgal edilmesi sırasında Yunanistan'ın üçüncü ve son başbakandı ve 7 Nisan 1943'ten 12 Ekim 1944'e kadar görev yaparak, Atina'da Alman kontrolündeki Yunan kukla hükûmetinde Konstantinos Logotetopulos'u takiben görevli idi.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan İç Savaşı</span> Mussolini ve Anti-faşist güçler arasındaki çatışma

İtalyan İç Savaşı İkinci Dünya Savaşı'nın son döneminde 9 Eylül 1943 ile 2 Mayıs 1945 tarihleri arasında İtalya'da yaşanan iç savaştır. İtalyan direniş hareketi ve Müttefik saflarındaki İtalyan Ordusu, İtalyan faşistlerine ve Naziler tarafından İtalya'nın kuzeyinde kurulmuş olan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti kukla devletine bağlı birlikler arasında yaşanmıştır. İtalyan direnişçiler, Mussolini rejiminin çökmesinin ardından bölgeyi işgal eden Nazilerle de savaşmıştır. Faşizm karşıtı güçlerin mücadelesiyle zafer kazanılmış, Naziler ülkeden kovulmuş, Mussolini infaz edilmiştir. Ayrıca ülkenin 1946 yılında monarşiden cumhuriyete geçişinde de iç savaş süresince kral III. Vittorio Emanuele başta olmak üzere krallık yanlılarının ülkeye karşı sorumluluklarını gereğince yerine getirmemelerinin de payı büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Faşist İtalya (1922-1943)</span> İtalya Krallığının faşist yönetim altında olduğu dönem

Faşist İtalya (1922-1943) Benito Mussolini'nin İtalya Krallığı Başbakanı olduğu 1922-1943 yılları arasında Ulusal Faşist Parti iktidarı altındaki dönemi anlatır. Totaliter bir rejim kuran İtalyan faşizmi ekonomik kalkınma modeli benimsemişse de siyasal muhalefeti ortadan tamamen kaldıracak hamlelerde bulunmuş, geleneksel muhafazakâr değer yargılarını savunmuş Katolik Kilisesi'yle yakın işbirliği yapmıştır. Çeşitli farklı dönemlerden geçen rejim özellikle gerçekleştirdiği emperyalist hamlelerle II. İtalya-Habeşistan Savaşını çıkarmış, Milletler Cemiyeti'nden atılmıştır. Ayrıca Sovyetler Birliği'nde karşı Çelik Pakt'a katılmış, II. Dünya Savaşı'na gidişi hızlandıran hamlelerde bulunmuştur. Dahil olduğu Mihver Devletlerinin II. Dünya Savaşı'nda mağlup olması sürecinde alaşağı olmuştur.