İçeriğe atla

Mesture Erdelan

Mesture Erdelan
Mesture Erdelan'ın Senendec'teki heykeli
Tam adıMah Şeref Xanim Mesture Erdelan
Doğumu1805
İran, Senendec
Ölümü1848 (43 Yaşlarında)
Irak, Süleymaniye
MilliyetiKürt
Çağı18. Yüzyıl
BölgesiKurdistan Coğrafyası, Erdelan Prensliği
İlgi alanlarıTarih, Şiir
Etkiledikleri

Mesture Erdelan veya Mâh Şeref Han ya da Mestûre-i Kürdistanî (1805, Senendec – 1848 Irak) yılları arası yaşamış şair, yazar ve tarihçi.[1] İlk Kürt kadın tarihçisi ve Ortadoğu bölgesinde ilk kadın tarihçilerindendir.

Sanat ve edebiyata olan ilgisi olan Mestûre Erdelani, ilk eğitiminin ardından Kürtçe, Farsça ve Arapçanın yanı sıra Hüsn-i hat'ı öğrendi, dini ilimler alanında kendini geliştirdi. Ağırlıklı olarak Kürtçe Hewramî, Soranî(Erdelanî) ve Gorani lehçelerinde ve Farsça eserler verdi.

Şiirlerinde "Mestûre" mahlasını kullandı. Dönemin meşhur şairleri arasında Abdurrahim Mevlevi ve Nali gibi şairlerle irtibat kurmuştur.

Kitapları

  • İslam'a inanç ve ibadetin risalesi (Farsça)
  • Divan (Masture'nin Kürdistan Divani) Kürtçe ve Farsça
  • Erdelan Tarihi (Kürtçe)
  • Mucemu'l Üdeba

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Divan (edebiyat)</span> Divan edebiyatı şairlerinin eserlerini topladıkları antolojik eser

Divan, Divan edebiyatı şairlerinin belli bir düzene göre şiirlerini topladıkları yapıt.

<span class="mw-page-title-main">Fuzûlî</span> 15. ve 16. yüzyılda yaşamış Türk şair

Fuzûlî, Azerbaycan Türkçesi, Arapça ve Farsça eser veren Osmanlı dönemi Türk divan şâiridir. Asıl adı Mehmed bin Süleyman'dır. Oğuzlar'ın Bayat boyuna mensuptur. Arapça ve Farsça eserleri de bulunmakla birlikte Azerbaycanca'nın en önemli lirik şairi olarak kabul görmüştür. Mehmed Fuzûlî Alevî Müslümanların Yedi Ulu Ozanlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmedî</span> Türk divan şairi ve hekim (1334–1413)

Ahmedî divan şairi ve hekim.

<span class="mw-page-title-main">Gazel</span> divan edebiyatının aşktan bahseden temel şiir biçimi

Gazel, Türkçe Divan edebiyatının en yaygın nazım şeklidir. Gazel sözcüğü sözlük tarifi ile "kadınlarla sevgi üzerine konuşmak, söyleşmek" anlamına gelir.

Divan edebiyatı, Türk kültürüne has süslü ve sanatlı bir edebiyat türüdür. Bu edebiyata genellikle "divan edebiyatı" adı uygun görülmekte olup bunun en büyük nedenlerinden birisinin şairlerin manzumelerinin toplandığı kitaplara "divan" denilmesi olduğu kabul edilmektedir. Öte yandan, divan edebiyatı gibi tabirlerin modern araştırmacılar tarafından geliştirildiğini ve halk-tekke-divan edebiyatları arasındaki ayrımların bazen oldukça muğlak olduğu ve bu edebiyatlar arasında ciddi etkileşimlerin de bulunduğu vurgulanmalıdır.

Mersiye, şiirin temel konularından biridir. Ölülerin ardından, onların kaybı nedeniyle duyulan derin üzüntüyü ifade etmek için yazılan ağıt şiirlerini adlandırmak için kullanılan edebî bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed-i Hânî</span> Kürt edebiyatçı ve astronom

Ahmed-i Hani, 17. yüzyıl'da yaşamış Kürt edebiyatçı, astronom, şair, tarihçi ve İslam alimi.

Sünbülzade Vehbî, 18. yüzyılın dîvan şairlerindendir. Asıl adı Mehmet olup, Maraş'ta 'Sünbülzadeler' olarak anılan ailenin bireylerindendir.

Kadı Burhaneddin, Türk devlet adamı, alim ve Azerbaycan edebiyatı ve Divan edebiyatı şairi.

Nâ'ilî ya da Nâilî-i Kadîm, asıl adı Mustafa olup İstanbul doğumlu divan şairidir. 17. yüzyılda yaşamıştır. Manastırlı Nâ'ilî ile karıştırılmaması için Nâ'ilî-i Kadîm diye de anılmıştır. Doğum tarihi bilinmemektedir. Şair devlet memurluğu yapmıştır. Gazel türünde başarılı örnekler veren şair, şiirlerinde anlam derinliğine inmiştir. Sebk-i Hindi akımının temsilcilerindendir. Özlü, ahenkli, topluma yönelik şiirler yazma gayreti içinde olmuştur. Soyut ifadeleri ile renkli, veciz ifadeleri Nedim ve Şeyh Galip'i derinden etkilemiştir. Naili-i Kadim Divanı başlıca eseridir. Divan edebiyatında şarkı yazan ilk şairdir.

Kürt edebiyatı, Kürtçe ile yaratılmış sözlü ve yazılı edebi eserleri kapsayan edebiyat. İslam öncesi Kürt edebiyatına dair hiçbir bilimsel bulgu ve bilgi yoktur. Kürt anlatılarının büyük bir kısmı sözlü şekilde yayılmış ve bu sözlü edebiyat bugün de sürmektedir. 20. yüzyılın başına kadar olan yazılı edebiyat ise şiir şeklindedir. Nesrin gelişmesi ise daha çok politik ve sosyal gelişmeler sayesinde olmuştur. Avrupa ülkelerine göçün artmasıyla birlikte yüzü kendi topraklarındaki gelişmelere dönük olan yeni bir tür sürgün edebiyatının da geliştiği görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nalî</span> Kürt matematikçi ve şair

Nalî veya tam adı Mullah Xidir Ehmed Şawaysî Mîkayalî, Kürt matematikçi, şair ve alim.

Molla Ahmed-i Cezirî, 16 ve 17. yüzyıl'da yaşamış olan Kürt alim, şair ve edebiyatçı.

Leskofçalı Galip, 19. yüzyıl divan şairi.

Mahmud Beyazidi Kürt tarihçisi, İslam âlimi ve Kürdolog.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Şerefkendi</span> Kürt dilbilimci ve şair

Abdurrahman Şerefkendi veya Hejar Kürt dilbilimci, yazar, şair ve çevirmen.

Hana Kubadi, (1700-1759-78), Kürt şair ve çevirmen. Kürtçenin Gorani (Hevrami) lehçesinde eser vermiştir.

Abdussamed-i Babek, Kürt İslam bilgini ve şair. Babasının adı Babek'tir. İslam sonrası ilk Kürt şair ve yazarlarından olup ayrıca Kürt medreselerinin yetiştiği ilk bilginlerdendir. Abdussamed-i Babek başta Bağdat olmak üzere Nişabur, Musul ve Hamedan gibi pek çok yerde eğitim almıştır.

Cafer Açar, Osmanlı ve Kürt tarihi uzmanı ve yazardır. Tarih-i Kurd: Erdelan Tarih Okulu Üzerine Bir İnceleme, Safevi Kroniklerinde Dımdım Kalesi Kuşatması ve Emir Han Bradosti, Erdelan Tarihi: Erdelan Kürt Mirliği Tarihi (1169-1867), Mirektiya Erdelane: Ü Lekolinek li Ser Nerita Diroknüsıya Erdelane kitaplarının yazarıdır. Cafer Açar; Farsça, Kürtçe ve Türkçe bilmektedir. Kitapları Mardin Artuklu Üniversitesi'nde ders kitabı olarak okutulmaktadır.