İçeriğe atla

Meshrep

Meshrep
Kaynak304

Meshrep (Çince: مەشرەپ‎‎, translit. meshrep, anlamı "hasat festivali"), genellikle "şiir, müzik, dans ve sohbetin yapısal bir bağlam içinde" yer aldığı geleneksel erkek Uygur toplanmasıdır. Meshrepler genellikle muqam türünden müzikleri ve ahlaki sorunlara ilişkin ad hoc mahkemeleri içerir.

Geleneksel yapı

Meshrep uygulaması Uygur toplulukları arasında çeşitlilik gösterse de, bazı ortak noktalar vardır. Meshrepler genellikle üyelerin aile evlerinin avlusunda düzenlenir. Geleneksel olarak, meshrepler sadece hasat zamanında ve düğünlerde, sünnetlerde ve kızların ergenlik dönemlerinde yapılırdı. Her meshrep, bir lider (yigit başı, yaşlı bir erkek), bir disiplinci (passip begi) ve 30 genç erkekten (ottuz oğul) oluşur, bu gençler kıdemlerine göre halı üzerinde otururlar. Meshrepler öncelikle erkek dayanışma etkinlikleri olduğu için, ev sahibi ailesinin kadınları ve çocukları evin içinde kalmalı ve yalnızca erkeklere yiyecek getirmek veya onlara hizmet etmek için erkeklerle etkileşimde bulunabilirler. Müzik, meshreplerin önemli bir bileşenidir ve meshrep sırasında erkekler dutar üzerinde giderek hızlanan muqam melodileri çalarlar, diğerleri ise en uzun süre dönerek daire dansı yapabilen kişiyi belirlemek için yarışırlar. Bazı meshreplerde şarkılar, skeçler ve dini liderlerin dersleri de yer alır. Meshrep'in eğlence değerinin yanı sıra, bu gruplar aynı zamanda Uygur topluluklarının gayri resmi yönetim yapısının bir parçasını oluşturur ve Çin dışında hala devam etmektedir. Meshrep'in süresi veya katılımcı sayısı konusunda bir sınırlama yoktur ve Dolan Uygurları yüzlerce kişinin katıldığı, genellikle bütün gece süren meshrepleriyle ünlüdür.

İli Gençlik Meshrep

Meshrep, modern Çin edebiyatında 1942 gibi erken bir tarihte, meshrep'in seküler, karma eğitim veren bir gençlik kültürü olarak tasvir edildiği sosyalist gerçekçi oyun Gulnissa'da tasdik edilmiştir.[1] Bu süre zarfında, Yining'deki (Ghulja) meshrep, topluluk muhalifleri için müzik performanslarından ve "gayri resmi mahkeme duruşmalarından" oluşuyordu.[2] Kazakistan'daki Uygurlar, meshrep'i 1970'lerin başlarında uygulamaya başladılar.[3] Çin'in 1980'lerdeki ekonomik reformlarından sonra, Çin'de bir orta sınıf gelişmeye başladı ve sıradan Çinliler daha fazla boş zamana ve isteğe bağlı gelire sahipti.[4] Aynı zamanda, siyasi ve dini kontroller gevşiyordu ve Çinli yetkililer cami inşa edilmesini ve kadınların örtünmesini teşvik ediyordu.[1] Küresel İslami uyanış ve 1992'de Sovyet Orta Asya devletlerinin bağımsızlığı da dahil olmak üzere bölgedeki çağdaş gelişmeler, Uygurların bağımsızlık duygusuna ve Doğu Türkistan İslami Hareketi (ETIM) gibi militan grupların kurulmasına ilham verdi.[5] Yine de, 1990'larda Yining (Ghulja) şehrinde sosyal ve politik yaşam ağırlıklı olarak laikti. Yining'de genç Uygur erkekleri, baijiu içmek, şiir ve müzik icra etmek ve başka şekillerde sosyalleşmek için genellikle haftada bir kez gayri resmi olarak toplanırdı. Olturax adı verilen bu toplantılar, Yining yaşamında önemli siyasi ve ekonomik işlevleri yerine getirecek şekilde büyüdü.[4]

Akşamları düzenlenen İslami gençlik grupları, olturax'a karşı büyüdü ve sonunda onu gölgede bırakarak "Çin yönetimine karşı Uygur direnişinin odak noktaları" haline geldi. "Meshrep" adını alan bu kulüpler, olturax'ın dünyevi niteliğini ve içki tüketimini İslam'a aykırı olarak eleştirdi. Katolik Şövalyeleriyle kıyaslanan bu meshrepler, olturax'tan daha resmiydi: "ahlaki rehberlik" sağlama görevi üstlenerek sıkı üyelik listeleri tutar ve düzenli toplantılar düzenlerdi, üyeler Kuran'dan bölümler okurdu. Meshrep uygulayıcıları günlük yaşamlarında İslami davranış kurallarına sıkı bir şekilde uymak zorundaydı, bunlar arasında alkol ve kenevir tüketiminden kaçınma da bulunur. Meshrep'e kabul törenleri kızdırma ritüellerini içerirken, kabul edildikten sonra grup tarafından Müslüman edebiyatı standartlarını sürdürmeyen erkeklere kamçılama gibi bedensel cezalar veya küçük para cezaları verilirdi. Bu uygulamalar, meshrep'in dünyevi geleneğinden önemli ölçüde sapmaktaydı ve bu şekilde Yining'de meshrep'i "yeni dini ve milliyetçi anlamlarla" yeniden canlandırmıştır.

Başlangıçta, hem sosyal reformcular hem de yerel yönetim, işsizlik, alkolizm, uyuşturucu kullanımı ve kumarla dolu bir ortamda genç Uygur erkekleri için bir çıkış yolu sağladıkları için meşrepleri desteklediler.[1][6] Ancak meshrep'in popülaritesi arttıkça, meshrep grupları hükûmetin hedeflerine karşı muhalefetlerinde daha iddialı hale geldi.[1] 1995 ilkbahar ve yazında meşrepler, Yining ve çevre köylerde içki satan dükkanlara karşı bir boykot ve sindirme kampanyası başlattı.[7] Meshrep'in siyasi potansiyelinden korkan Sincan yetkilileri, Temmuz 1995'te toplantıları yasakladı[8] Bununla birlikte, çoğu meshrep grubu gizlice faaliyet göstermeye devam etti veya ahlaki uygulama görevlerini yasal mahalle gözetleme gruplarına devretti.[4] Yeraltı meshrep ekipleri tarafından düzenlenen bir futbol maçı yetkililer tarafından iptal edildiğinde, meshrep birkaç yüz Uygur erkeği devlet daireleri boyunca yürümeleri ve Yining'in ana meydanında toplanmaları için seferber etti, ancak şiddet olmamasına ve kalabalık birkaç gün sonra dağıldı. Yetkililer daha sonra "sağlıklı, geleneksel" meshrep ile "yasa dışı" siyasi ve dini meshrep arasında bir ayrım yaparak, birincisini teşvik ederken ikincisini sert bir şekilde bastırdı.[4] 1997'de ulusal bir suç karşıtı kampanya, Yining'de meshrep liderlerinin ve talibelerin tutuklanmasıyla sonuçlandı ve Ghulja Olayı adı verilen kitlesel ayaklanmalara yol açtı.[6]

Modern ağ örgüsü

Ghulja Olayı'ndan sonra, yerel hükûmet karşıtı Uygurlar Kazakistan'ın Almatı şehrine göç ettiler ve Ili'de yaptıkları gibi meshrep'i sürdürdüler.[9] Kasım 2010'da UNESCO, Çin'in meshrebi Acil Koruma İhtiyacı Olan Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil etme teklifini onayladı.[10] 2016'dan bu yana Çin hükûmetinin Uygurlara yönelik baskıları nedeniyle yerel Uygur topluluklarının kendi meshrep'lerini düzenlemeleri giderek zorlaşmıştır. Turistlere yönelik olarak düzenlenen hükûmet tarafından organize edilen meshrep gösterileri dışında, yerel Uygur topluluklarının kendi meshrep'lerini düzenlemeleri giderek zorlaşmaktadır.[11]

Notlar

  1. ^ a b c d Thwaites, Dilber Kahraman (Yaz 2005). "An Uyghur Meshrep Dichotomy". Central Eurasian Studies Review. 4 (2): 22-25. 
  2. ^ Harris, Rachel A. (2008). The Making of a Musical Canon in Chinese Central Asia: The Uyghur Twelve Muqam. Ashgate Publishing. ss. 24-25, 104-106. 
  3. ^ Bellér-Hann, Ildikó, (Ed.) (2007), "'The Dawn of the East': A Portrait of a Uyghur Community Between China and Kazakhstan", Situating the Uyghurs between China and Central Asia, Anthropology and cultural history in Asia and the Indo-Pacific, Ashgate Publishing, s. 204, ISBN 978-0-7546-7041-4  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ a b c d Starr, S. Frederick (2004). Xinjiang: China's Muslim Borderland. M. E. Sharpe. ss. 109, 282, 284-287. 
  5. ^ "China's wild west". Le Monde diplomatique. August 2009. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ a b Wild West China: The Taming of Xinjiang. Rutgers University Press. 2004. ss. 168, 171.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ Wayne, Martin I. (2008). China's War on Terrorism: Counter-insurgency, politics, and internal security. Psychology Press. 
  8. ^ Reed, J. Todd; Raschke, Diana (2010). The ETIM: China's Islamic Militants and the Global Terrorist Threat. ABC-CLIO. s. 23.  Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  9. ^ Atabaki, Touraj; Mehendale, Sanjyot (2005). Central Asia and the Caucasus: Transnationalism and Diaspora. Psychology Press. ss. 159, 161. 
  10. ^ "China's three nominations inscribed on List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding". Xinhua. 15 Kasım 2010. 4 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2011. 
  11. ^ "The Uyghur Meshrep: A traditional community gathering censored in China". Global Voices. 8 Temmuz 2020. 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Şablon:UNESCO Oral and Intangible music

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uygur Kağanlığı</span> 8.-9. yüzyıllarda varlığını sürdürmüş bir Türk kağanlığı

Uygur Kağanlığı, 8.ve 9. yüzyılların ortaları arasında yaklaşık bir yüzyıl boyunca var olan bir Türk imparatorluğuydu. Çinliler tarafından Jiu Xing, dokuz Oğuz veya Dokuz Tuğluk olarak adlandırılan bir kabile konfederasyonuydu.

<span class="mw-page-title-main">Uygurlar</span> Doğu Türkistanda yaşayan Türk soylu halk ve bu halktan olan kimse

Uygurlar veya Uygur Türkleri, Orta ile Doğu Asya'dan kaynaklanan ve kültürel olarak bu bölgelerle bağlı bir Türk azınlık etnik grubudur. Uygurlar Çin'in resmî olarak tanıdığı 55 etnik azınlıktan biridir. Çin'in kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Uygurların memleketi olarak tanınır. Bununla birlikte, Çin Hükûmeti, Uygurları yalnızca çok kültürlü bir ulusa ait olan bölgesel bir azınlık olarak tanır ve Uygurların yerli bir halk olduğu yönündeki kavramı reddetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gulca</span>

Gulca ya da Çince ismiyle Yining, Sincan Uygur Özerk Bölgesi içinde İli Kazak Özerk İlinde Çin Halk Cumhuriyeti'nde bir şehirdir. Gulca İli Kazak Özerk İli'nin başkenti, İli Nehri'nin sağ kıyısında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İli (il)</span>

İli Kazak Özerk İli, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesinin kuzey ve kuzeydoğusunda, Özerk bir ildir. İsmini İli Nehrinden almıştır. Gulca (Yining) başşehridir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan</span> Orta Asyada tarihî bir bölge

Doğu Türkistan veya Uyguristan, bağlam ve kullanıma bağlı olarak birden çok anlamı olan bir terimdir. Doğu Türkistan, Orta Asya'nın orta bölümünde yer alan Büyük Türkistan'ın doğu kesimidir. "Doğu Türkistan" kavramının coğrafî kapsamı, farklı zamanlarda ve farklı belgelerde hep farklılık göstermiştir; kimi kaynaklara göre Tarım Havzası bölgesini – yani günümüz Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güney ve batı kesimlerini – kimi kaynaklara göre Xinjiang'ın tümünü kapsar.

Dolan, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan bir halkdır.

Muqam, Uygur Türkçesinde "muqam" olarak söylenen "makam" sözcüğü Arapça kökenli olup, yer, mevki, derece anlamlarının yanı sıra müzikte sistemleştirilmiş bir bütün müzik eserini ifade eder. “Türkçe Sözlük’te "makam" sözcüğü müzikle ilgili olarak “Türk müziğinde bir dizinin işleniş biçimine verilen ad” şeklinde açıklanmıştır. Uygur Türkleri arasındaki “muqam” ise belirli düzen ve kurallar içerisinde sistemleştirilmiş büyük hacimli musiki eserler için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İslam'da kadın</span> İslam toplumlarında kadının yeri

Müslüman kadınların deneyimleri farklı toplumlarda ve aynı toplum içinde büyük farklılıklar gösterir. Ortak yönleri ise, hayatlarını değişen derecelerde etkileyen, aralarındaki geniş kültürel, sosyal ve ekonomik farklılıklar arasında köprü kurmaya hizmet edebilecek ortak bir kimlik veren İslam dinine bağlılıklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Seyanto Hanlığı</span> Göktürk Kağanlığının yönetimi altına girmiş bir Türk Hanlığı

Seyanto Hanlığı ; Tielelerin, Batı Göktürk Kağanlığından sonra kurduğu bağımsız devlettir. Şikoey Kağanın tahta çıkmasında sonra tekrar Batı Göktürk Kağanlığının boyunduruğuna girmiştir.

Eynular Çin'in batı kesiminde yer alan Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan bir toplum. Nüfusları 30.000 kişidir. Çoğunlukla Taklamakan Çölü dolaylarında yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">İlham Tohti</span>

İlham Tohti Çin'de, bölücülük suçlamasıyla müebbet hapis cezasına çarptırılmış Uygur ekonomist ve aktivist. Uygur-Han ilişkileri üzerine yaptığı araştırmalarla tanınmaktadır. Bunun yanı sıra, Çin'de bölgesel özerklik konusunda yasal düzenlemelerin tam olarak uygulanması için mücadele etmektedir. Ayrıca Uygurlarla ilgili konuların tartışıldığı Uyghur Online adlı internet sitesinin sahibidir. 2009'da Urumçi'deki ayaklanmadan kısa bir süre sonra, Çin hükûmetinin, Sincan'da Uygurlara karşı yürüttüğü politikalara getirdiği eleştiriler gerekçe gösterilerek gözaltına alınmıştır. Sonrasında serbest bırakılmış, ancak Ocak 2014'te tekrar hapsedilmiştir. Çalışmaları ve çektiği sıkıntılar sebebiyle Barbara Goldsmith ödülüne layık görülmüştür (2014). İlham Tohti, Uygurların haklarını savunan çalışmalarıyla 2019 yılında Saharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de İslam</span>

Çin'de İslam, Çin toplumuyla sürekli etkileşimle vardır. Halihazırda Müslümanlar Çin'de büyük bir azınlık grubu oluşturmaktadır. Çin'deki Müslümanların çoğunu Huiler oluşturur, ancak Müslümanların en yoğun olduğu bölge, büyük bir Uygur nüfusuna sahip Sincan Uygur Özerk Bölgesi'dir. Ningksia, Gansu ve Çinghay bölgelerinde daha az yoğunlukta olsa da yine büyük Müslüman nüfusları vardır. Çeşitli kaynakların ileri sürdüğü tahminlerce Çin nüfusunun %1,5-4'ü arası İslam dinine mensuptur. Çin'in resmi olarak tanıdığı 56 halk arasında çoğunlukla Müslümanlardan oluşan 10 tane azınlık grubu var: Hui, Uygur, Kazak, Donşian, Kırgız, Özbek, Salar, Tacik, Bonan ve Tatar.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi</span>

Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi veya Uygur bağımsızlık hareketi, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Doğu Türkistan adıyla Uygur halkının anavatanı olarak bağımsızlığını isteyen siyasi ve sosyal bir harekettir. Sincan bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti tarafından Çin Cumhuriyeti'nin Sincan Eyaleti'ni Çin Halk Cumhuriyeti yönetimine geçmesinden bu yana sürekli kontrol edilmektedir.

Kazakistan'daki Uygurlar, öncelikle İslam'ı uygulayan bir Türk etnik grubudur. 1999 nüfus sayımına göre, Uygurlar ülkenin yedinci en büyük etnik grubunu oluşturuyor.

<span class="mw-page-title-main">Uygur mutfağı</span>

Uygur mutfağı, Sincan dışında da tüketilen Uygur halkının yemekleri bütünüdür. Ağırlıklı olarak kullanılan malzemeler arasında kavrulmuş koyun eti, kebaplar ve pirinç bulunur. Müslüman nüfus nedeniyle, yiyecekler ağırlıklı olarak helaldir.

<span class="mw-page-title-main">Uygur Soykırımı</span> Xi Jinping yönetimi altında kuzeybatı Çinde etnik ve dini azınlıklara yönelik devam eden zulüm

Uygur Soykırımı, Çin Hükûmeti tarafından Uygurlar'a karşı uygulanan şiddet ve İnsan hakları ihlallerine verilen genel isimdir. Bu politika çoğunluğu Uygur olan bir milyondan fazla Türk Müslümanın herhangi bir yasal işlem olmaksızın, gizli gözaltı kamplarında tutulmasına yol açtı. Söz konusu politikayı eleştirenler genel olarak bunu Çin hükûmetinin Sincan'ı Çinlileştirme çabasının bir sonucu olarak tanımladılar ve bunu bir Kültürel soykırım olarak nitelendirdiler. Bu politikalar, Sincan yerel Komünist Parti sekreteri Chen Quanguo tarafından uygulanmıştır. Birçok aktivist, bağımsız STK, insan hakları uzmanı, hükûmet yetkilileri ve Sürgündeki Doğu Türkistan Hükümeti bu olayları bir Soykırım olarak adlandırdı. Uygurlulara karşı uygulanan şiddet, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana etnik ve dini kimlikleri nedeniyle en fazla kişinin tutuklandığı, şiddet gördüğü ve öldürüldüğü olay oldu.

Altışehir, ayrıca Kaşgarya olarak da bilinir, Tarım Havzası bölgesi için 18. ve 19. yüzyıllarda kullanılan tarihi bir isimdir. Terim, günümüzde Çin'in Güney Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunan Kaşgar da dahil olmak üzere Tarım'ın kenarı boyunca kurulmuş olan vaha kasabalarına atıfta bulunur ve Türk dillerinde 'altı şehir' anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Drag king</span>

"Drag king"ler çoğunlukla erkeksi drag giysileri giyen ve bireysel veya grup rutininin bir parçası olarak erkek cinsiyet klişelerini kişileştiren kadın performans sanatçılarıdır. Tipik bir drag gösterisi, dans, oyunculuk, stand-up komedi ve şarkı söylemeyi, canlı veya önceden kaydedilmiş parçalarla dudak senkronizasyonunu içerebilir. Drag kralları genellikle abartılı bir şekilde maço erkek karakterler olarak oynarlar, inşaat işçileri ve rapçiler gibi marjinalleştirilmiş erkeklikleri tasvir ederler ya da Elvis Presley, Michael Jackson ve Tim McGraw gibi erkek ünlüleri taklit ederler.

<span class="mw-page-title-main">Nanguan müziği</span>

Nanguan Çin'in güneyindeki Fujian eyaletinden bir Çin klasik müziği tarzıdır. Ayrıca Tayvan'da, özellikle batı kıyısındaki Lukang'da ve Güneydoğu Asya'daki Denizaşırı Çinliler arasında popülerdir.

Kumārajīva Kuçar Krallığı'ndan bir Budist keşiş, bilgin, misyoner ve tercümandı. Kumārajīva, Çin Budizminin en büyük tercümanlarından biri olarak görülür. Lu Cheng'e göre Kumarajiva'nın çevirileri "çeviri tekniği veya aslına uygunluk derecesi açısından benzersizdir".


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.