İçeriğe atla

Mese (Konstantinopolis)

Sol üstte Mese'yi gösteren İstanbul'un törensel ve yönetimsel kalbinin haritası

Mese (Yunancaἡ Μέση [Ὀδός] Mési, lit. "Orta [Cadde]") Konstantinopolis (Bugün İstanbul, Türkiye) şehrinin ana yolu ve Bizans İmparatorluğu'nda kullanılan protokol yoludur. Eski yol, Osmanlı Devleti'nde ve günümüzde Divanyolu Caddesi olmuştur.

Tanım

Mese, Milyon taşı ile başlar, Aya Sofya'ya yanaşır, batı yönüne doğru dümdüz devam eder. Hipodrom, Lausus and Antiochos'un saraylarını geçer ve sonra yaklaşık 600 metre sonra şehrin iki senatosunun bulunduğu oval biçimli Forum Kostantin'e ulaşır. Caddenin bu uzantısı Regia (ἡ Ῥηγία, "İmparatorluk yolu") olarak da bilinir ve Büyük Saray ile "Augustaion" meydanından başlayıp şehrin kurucusunun forumuna devam eden törensel güzergâhtır.

O noktadan sonra cadde, Theodosius Forumu'na (Boğa Forumu (Forum tauri) olarak da bilinir) devam eder. Bu uzantının, yaklaşık olarak ortalarında, Makros Embolos isimli büyük bir alışveriş yolu, Mese yoluna birleşir. Bu iki yolun kavşağında Anemodoulion ("Rüzgârların Hizmetkârı") olarak bilinen bir tetrapylon bulunur.

Theodosius Forum'unu çok az geçtikten sonra, cadde, Capitolium'da iki kola ayrılır: bir kol kuzeybatıya, Havariyyun kilisesi'ni geçip İstanbul Surları'nın Polyandrion kapısına devam ederken, diğeri güneybatıya, Öküz Forumu (Forum bovis) ve Arcadius Forum'dan Egnatia Yolu'na bağlanan Altınkapı ya da Yaldızlıkapı'ya (YunancaΧρυσεία Πύλη, Chryseia Pylē; LatincePorta Aurea; İngilizceGolden Gate) uzanır.

Mese, 25 metre genişliğinde ve alt katları sütünlarla yürüme yolu ile genişletilmiş dükkânların olduğu evlerle çevreliydi. En azından Komninos Hanedanı'na kadar imparatorluk protokol yolu olarak kullanıldı. Bu yolun imparatorlar tarafından kullanımının en öne çıkan şekli, zafer kazanmış imparatorun, arkasında ordusuyla, Altınkapı'dan şehre girip, Mese caddesi boyunca, yol kenarında birikmiş halkı selamlayarak ilerleyip Büyük Saray'a yani evine dönüşüdür.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis</span> İstanbulda Sarayburnu ve çevresine (Fatih) tekabül eden tarihî şehir, Doğu Roma ve daha sonra Osmanlı İmparatorluğunun başkenti

Konstantinopolis veya Kostantiniyye, Roma İmparatorluğu (330–395), Bizans İmparatorluğu, Latin İmparatorluğu (1204–1261) ve Osmanlı İmparatorluğu'na (1453–1922) başkentlik yapmış tarihî bir şehir. Günümüzde şehir, Atatürk'ün inkılaplarından biri olarak 1928'de Latin harflerine geçilmesi sonrası, kentin Türkçe adının Latin harfleriyle yazılmış hali olan İstanbul olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sultanahmet Meydanı</span> İstanbulda tarihi bir meydan

Sultanahmet Meydanı, İstanbul'un Fatih ilçesinin Binbirdirek mahallesinde bulunan tarihî bir meydan. Bizans İmparatorluğu döneminde Konstantinopolis'teki adı Hipodrom, Osmanlı İmparatorluğu zamanında ise Atmeydanı olarak adlandırıldı. Şehrin en önemli meydanlarından birisi olan alanın içerisinde Roma sirki, bugün Sultanahmet Camiinin olduğu noktada ise Büyük Saray bulunmaktaydı.

İstanbul, tarihî yarımada'da kalan eski İstanbul yedi tepe üzerine kurulmuştur ve "yedi tepeli şehir" olarak bilinmektedir. Şehir bu ünvanı, bilinçli bir şekilde Roma'nın yedi tepesini takip ederek yedi tepe üzerine inşa edilmiş olan Bizans Konstantinopolis'inden miras almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bozdoğan Kemeri</span>

Bozdoğan Kemeri ya da başka adı ile Valens Su kemeri, Romalılar tarafından İstanbul'da yaptırılan su kemeri. Roma imparatoru Valens tarafından 4. yüzyılın sonlarında tamamlandı. Farklı dönemlerde Osmanlı Sultanları tarafından restore ettirilen su kemeri, şehrin önemli tarihî eserlerinden birisidir. Orta Çağ'da, kentin su ihtiyacını karşılayan su kemerlerinin en önemlilerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Saray</span>

Büyük Saray veya Kutsal Saray, Fatih yarımadasının güneydoğu ucunda kurulmuş, geniş Bizans İmparatorluğu'nun imparatorluk saray kompleksi. Bizans imparatorlarının kraliyet yerleşimi olarak 330 yılından 1081 yılına kadar hizmet etmiştir. 690 yıldan fazla imparatorluk yönetiminin merkezinde yer almıştır. Günümüze çok az kalıntısı kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Theodosius</span>

II. Theodosius veya Teodosyüs 408 – 450 yılları arasında Doğu Roma'nın imparatoruydu. Daha ziyade hükümdarlığı sırasında Konstantinopolis'te yaptırdığı 6 kilometre uzunluğundaki Theodosius surları ile yine kendi adını taşıyan Theodosius kanunları ile tanınır. Döneminin bir diğer önemli olayı da 431 yılında topladığı İkinci Efes Konsili idi. Ayrıca Konstantinopolis'te bir üniversite kurmuştur. İmparatorluğu döneminde en önemli eserlerden biri de 2. Ayasofya yapımı sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Theodosius Forumu</span> Doğu Roma İmparatorluğu meydanı

Theodosius Forumu veya Teodosyüs forumu bugün kısmen Beyazıt Meydanı'nın olduğu alana tekabül eden Doğu Roma İmparatorluğu meydanıdır. Bu bölgeye bir forum yapılması ilk olarak bu alanın I. Konstantin zamanında şehrin sınırları içine katılmasıyla beraber kararlaştırılmıştır. I. Theodosius döneminde Roma’daki Trajan Forumu’ndan ilham alınarak yoğun bir şekilde yapılaştırılmış ve bu dönem sonrası Theodosius Forumu olarak isimlendirilmiştir. Forumun büyüklüğü tam belli olmasa da şehrin en büyük forumu olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şerefiye Sarnıcı</span> Şerefiye Sarnıcı, İstanbul’un tarihi yarımada içerisinde bulunan en eski su yapılarından birisidir

Şerefiye Sarnıcı veya Theodosius Sarnıcı İstanbul'un Fatih ilçesinde, Tarihi Yarımada’da bulunan pek çok Bizans Dönemi sarnıcından biridir. Divan Yolu Caddesi, Piyer Loti Caddesi, Boyacı Ahmet Sokak ve Dostluk Yurdu Sokak’ın sınırlandırdığı yapı adasının güneyinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Halki Kapısı</span> Bizans dönemi Konstantinopolisteki Büyük Sarayın kapısı

Halki Kapısı, Bizans döneminde Konstantinopolis şehrinde, Büyük Saray'ın ana törensel girişi. "Bronz kapı" anlamına gelen bu adın, bronz kapı kanatları ya da çatısında bulunan yaldızlı bronz döşemeler yüzünden verildiği düşünülmektedir. İç tarafı mermer ve mozaiklerle süslenmiş; dış yüzüneyse birçok heykel yerleştirilmiştir. Bunların en baskını, Bizans İkonoklazmı sırasında ana sembol olmuş İsa ikonudur. 10. yüzyılda kapının hemen yanına inşa edilmiş bir şapel vardır. Kapı, 13. yüzyılda yıkılmıştır. Şapel ise 19. yüzyıl sonuna kadar ayakta kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Senato (Bizans)</span>

'Senato Roma İmparatorluğu'ndaki Senato'nun devamıdır. I. Konstantin tarafından 4. yüzyılda kurulmuştur. Yüzyıllarca varlığını sürdürmesine rağmen etkisi giderek azalmış ve en sonunda 13. yüzyılda ortadan kalkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lausus Sarayı</span>

Lausus Sarayı ya da Lausos olarak da bilinir, Konstantinopolis'te bulunan 5. yüzyıldan kalan bir tarihi Bizans yapısıdır ve hadım Lausus'a aittir.

<span class="mw-page-title-main">Dafni Sarayı</span>

Dafne Sarayı, Bizans İmparatorluğu başkenti Konstantinopolis şehrinin Büyük Saray'ının ana kanatlarından biridir. George Kodinos'a göre Roma'dan getirtilen bir Nemf olan Dafni heykelinden sonra bu isimle anılmaya başlanmıştır. Sultan Ahmet Camii altında kalması nedeniyle kesin planı ve sarayın görünümü belirsizdir, bilinen tüm kanıtlar yazılı kaynaklardan gelmektedir

<span class="mw-page-title-main">Augustaion</span> Magnifici

Augustaion ya da (Yunanca: Augustaeum, Antik ve Orta Çağ Konstantinopolis şehrinin tören meydanı, yaklaşık olarak günümüzde Aya Sofya Meydanı olarak adlandırılan alana karşılık gelir. Başlangıçta pazar yeriydi, 6. yüzyılda revaklarla çevrelemiş kapalı bir saray avlusuna dönüştürülmüş ve Bizans İmparatorluğu başkentinin en önemli binalarının bazıları ile ilişkilenmesi sağlanmıştır. Meydan, geç Bizans dönemine kadar yaşamış, ancak harabeleri ve izleri erken 16. yüzyılda bile hala görülebiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Antiohos Sarayı</span>

Antiohos Sarayı Konstantinopolis şehrinde bulunan 5. yüzyıl binası. Sarayın yapısı 1940 ve 1950'li yıllarda Hipodrom'a yakın yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır, kalanların bazıları hala görülebilir durumdadır. 7. yüzyılda, sarayın bir parçası kiliseye çevrilmiştir. Bu bölüm kutsal emanet Hipodrom'un Azize Eufemia Emaneti olarak Palaiologus dönemi'ne kadar hizmet etmiştir.

Cyril Alexander Mango, Bizans İmparatorluğu'nun tarih, sanat ve mimarisi hakkında İngiliz uzman.

<span class="mw-page-title-main">Tzikanistirion</span>

Tzykanisterion Sasani İmparatorluğu'ndan Bizans İmparatorluğu'na uyarlanmış bir çeşit polo oyunu olan tzykanion isimli oyunun oynandığı stadyumu verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Hrisotriklinos</span>

Hrisotriklinos, Konstantinopolis'te bulunan Büyük Saray'ın yapıldığı geç 6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar ana kabul ve tören salonudur. Görünümü hakkındaki tüm bilgiler, başta özellikle 10. yüzyıla ait De Ceremoniis isimli Bizans protokol kitabı olmak üzere yazılı kaynaklardan gelenlerdir. İmparatorluk gücünün ana sembolü olarak Şarlman'ın Aachen bulunan Palatine Şapel'in inşasına ilham vermiştir.

Theodora Palaiologina Synadene Konstantin Paleologos ile İrini Komnini Laskarina Branaina çiftinin kızıdır. Babası tarafından Bizans imparatoru VIII. Mihail üvey yeğenidir.

<span class="mw-page-title-main">Prosforion Limanı</span>

Prosforyon Limanı, Konstantinopolis şehrinin bir limanıdır. Yunan kolonisi Bizantion döneminden ilk bin yılın şafağına kadar kullanılmıştır. Yavaş yavaş genişledi, geleceğin Konstantinopolis bölgesinde inşa edilecek ilk liman oldu.

<span class="mw-page-title-main">Arkadios Forumu</span>

Arkadyos Forumu, Arcadius tarafından Konstantinopolis şehrinde inşa ettirilmiştir.