İçeriğe atla

Merseyside

Koordinatlar: 53°25′K 3°00′B / 53.417°K 3.000°B / 53.417; -3.000
Merseyside
Ülke Birleşik Krallık
Ülke İngiltere
BölgeKuzey Batı İngiltere
MerkezLiverpool
Yüzölçümü
 • Toplam646.7 km²
Nüfus
 (2011)
 • Toplam1.381,189
 • Yoğunluk2.200/km²

Merseyside, Metropoliten Kontluğu, Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere ülkesinin Kuzey-Batı bölgesinde 1974'ten 1986'ya kadar birinci seviyede yerel idare metropoliten kontluğu olmuş; 1986'da lağvedilip görev ve yetkileri eski alt metropoliten bölgelere verilmiştir. Fakat Merseyside yine de kraliyet seremonileri için törensel kontluk olarak kalmıştır.

Eski metropoliten kontluğun bazı stratejik görev ve yetkileri, örneğin kamu kitle yolcu nakliyatı için "Merseytravel" ve bölgede polis görevi yapan "Merseyside Polisi", için özel birleşik idare kurulları kurulmuştur. Törensel Merseyside Kontluğu için, Kraliyet otoriteleri Kraliçe'nin yerel temsilcisi olarak "Lord Lieutenant" ve "High Şerif" adı verilen özel işlevli kişiler atamaktadır.

Coğrafya

Liverpool'da Mersey halicinde Seaforth dokları

Merseyside Liverpool'un hemen kuzeyinde İrlanda Denizi'ne karışan ve kontluğa isim olarak seçilen "Mersey Nehri"'nin halicinin iki tarafında bulunan ve merkezi Liverpool olan bir şehirleşmiş bölgedir.

Merseyside Metropoliten Kontluğu yüzölçümü 645 km²; 2005 tahminine göre nüfusu 1.365.900 kişi ve nüfus yoğunluğu 2.118 kişi/km² dir.

Mersey halici Merseyside'ı eşit büyüklükte olmayan iki kısma böler. Bu iki kısım Liverpool'da bulunan iki Mersey kara yolu tüneli; güneyde Runcorn'da bulunan kara yolu ve otoyol köprüleri ile ve demiryolu ile birbirine bağlanır. Bu iki yakayı bağlayan bir diğer yolcu nakliye vasıtası ise 19. yy.da çok popüler olan, ama 20.yy dan beri nostalji vasıtasına dönüşen, "Mersey Feri" seferleridir.

Halicin batısında bulunan Wirral yarımadası alanı daha küçüktür. Merseyside'ın halicin doğusunda kalan kısmı kuzeyde Lancashire Kontluğu ile; doğuda Greater Manchester Metropoliten Kontluğu ile ve güneyde Cheshire Kontluğu ile sınır komşusudur.

Tarihçe

Billinge Tepesi Merseyside'de en yüksek mevki

Merseyside kavramı ilk defa "1958 Yerel İdare Kanunu" için bir "Özel Gözden Geçirme" projesinde ortaya çıkmıştır. 1958-1966 döneminde "İngiltere için Yerel İdare Komisyonu" 1962'de o zamanlar kontluk beldeleri şeklinde organize edilmekte olan Liverpool/Bootle/Birkenhead/Wallasey bölgesini inceledi. 1965'te ise "Özel İnceleme Bölgesi" adıyla bu incelemeye Widnes ve Runcorn da eklendi. Bu incelemelerin sonuçları bir raporun ilk taslağı olarak yayınlandı. Ama bu komisyon ana raporunu hazırlamaya vakit bulamadan 1966'da lağvedilip sonuçlar ortada kaldı.

Bunun yerine tüm İngiltere yerel idare sistemini inceleyip geniş kapsamlı bir rapor hazırlamak için bir Krallık Komisyonu kuruldu. Bu "Krallık Komisyonu"nun raporu "Radcliffe-Maud Raporu" adıyla yayınlandı. Bu raporun burada ilgi çeken tarafında tüm güneybatı Lancashire ve kuzeybatı Cheshire'i içine alan ve güneyde Chester'den kuzey'de Ribble Nehrini uzanacak çok geniş bir "Merseyside" kurulması ve bu büyük yerel idarenin dört bölgeye (yani Southport/Crosby; Bootle/Liverpool; St Helens/Widnes ve Wirral/Chester bölgelerine) bölünmesi tavsiye edildi.

1970 bu tavsiyenin bir kısmını gerçekleştiren (günümüzde ismi Merseytravel olan) "Mersey Yolcu Taşıma İdaresi" faaliyet alanında şehirleşmiş Liverpool ve Wirral'ı içine almaktaydı; ama Southport ve St Helens bu idare faaliyet alanı dışında kalmaktaydı.

1970'te yapılan seçimlerde hükûmet değişti ve bir Muhafazakâr Parti hükûmete geldi. Bu yeni hükûmet "Radcliffe-Maud Raporu" sonuçlarının hepsini kabul etmedi. Ancak rapordaki Mersey bölgesinde iki seviyeli bir metropoliten yerel idaresi kurulma teklifini kabul etti. Hukumetin kabul ettiği prensipleri açıklayan ve halkın görüşlerini isteyen bir "Beyaz Rapor" 1971'de yayınlandı. Bunun tavsiyeleri çok değiştirilerek 1972'de "1972 Yerel İdare Reformu Kanun" taslağı parlamentoya sevkedildi. Bu kanun teklifinde Raporda tavsiye edilen Mersey bölgesinin kuzeyi ve güneyi kesilip (Chester ve Ellesmere Port Mersey bölgesine alınmadan ama Southport'u alan) yeni bir şekilli Merseyside bölgesi kurulması öngörülmekte idi. Parlamento'da bu kanun teklifi daha da değiştirilip Skelmersdale ve civarı Mersey bölgesi kapsamından çıkartıldı ve St Helens ve Huyton bölündü. En son olarak "1972 Yerel İdare Reformu Kanunu" parlamentodan çıktığında günümüzdeki sınırlar ve içindeki bölümlerle Merseyside oluşturulmuştu.

Bu kanunla Merseyside kurulması ile - 6'si kontluk beldesi (county borough) ve ikisi belediye beldesi (municipal borough) olan - 22 eski yerel idare kurulunun kaldırılarak yeniden reorganize edilmesini kabul edilmişti.

Bu kanunun bütün şartlarına uyulup yapılan hazırlıklar sonunda kanun 1 Nisan 1974'te efektif olarak uygulanmaya başlandı ve Merseyside Metropoliten Kontluğu birinci seviyede stratejik yerel idare olarak ve altında ikinci seviyede 5 metropoliten bölge idaresi ile çalışmaya başladı.

1974 ile 1986'da Merseyside'da bu iki seviyeli yerel ve yerel idare olarak yürütüldü.

Fakat 1979'da hükûmete gelen Margaret Thatcher'in Muhafazakâr Parti hükûmeti, özellikle rakip partilerin politika odakları olan, büyük metropoliten kontluklardan gocunmaktaydı. 1986'da Margeret Thatcher hükûmeti 1974'te kurulan bütün metropoliten kontlukları lağvetti ve bunların konseylerini ve idare desteklerini kapattı. Böylece "Merseyside Metropoliten Kontluğu" da kaldırılmış oldu. Bu tarihten sonra o zamana kadar ikinci seviyede olan metropoliten bölge yerel idare konseyleri "tek seviyeli yerel idare" olarak faaliyete geçtiler. Bu durum günümüz de devam etmektedir.

Ama İngiltere hukukunun bir acayipliğinden olacak "1972 Yerel İdare Reformu Kanunu" yeni bir kanunla ortadan kaldırılmadığı için, hukuken "Merseyside", hem metropoliten kontluk olarak hem de törensel kontluk olarak, hala kanunen mevcut bulunmaktadır.

Diğer taraftan Merseyside bölgesinde yaşayan halkın "Merseyside"li olma kavramını çok şiddetle değil de genellikle kabul ettikleri hakkında araştırma sonuçları bulunmaktadır. 2000'li yıllarda Sefton ve Wirral bölgelerinde "İpsoso MORİ" sosyal araştırma şirketinin sondaj anketlerinde bu bölgelerde oturanların Merseyside kavramına bağlığının "nispeten kuvvetli" olduğunu (ama "gayet kuvvetli" olmadığını) ortaya çıkartmıştır. Fakat aynı anket sonuçlarına göre, bu yerlerin sakinleri eski 1974 öncesi yerel idarelere daha da kuvvetle bağlı olduklarını bildirmişlerdir.[1]

Alt-bölümleri

1974 ile 1986 döneminde Merseyside Metropoliten Kontluğunun alt seviyesinde ikincil seviyede bulunan ve 1986'dan sonra Merseyside lağvedilip törensel metropoliten kontluğa dönüştürüldükten sonra tek seviyeli yerel idare statüsü kazanan "metropoliten bölgeler (metropoliten districts)" şu haritada gösterilmektedir:

  1. Liverpool Şehri
  2. Sefton Metropoliten Borough
  3. Knowsley Metropoliten Borough
  4. St Helens Metropoliten Borough
  5. Wirral Metropoliten Borough

Törensel Merseyside Metropoliten Kontluğu içinde 5 tane "tek-seviyeli-yerel-idare konseyi" statülü "şehir" ve "metropoliten borough" idare birimi; idare merkezleri; içlerinde bulunan önemli yerleşkeleri listesi ve birer görüntü şöyle verilmiştir:

KontlukTek Seviyeli Metropoliten Şehir veya Boroughİdare MerkeziDiğer yerleşkelerGörüntü
Törensel Merseyside Metropoliten KontluğuLiverpool Şehri
Tek Seviyeli		Liverpool
Liverpool Sehri Yerel İdare merkezi
Sefton Metropoliten Borough
Tek Seviyeli		BootleAinsdale, Aintree, Bootle, Crosby, Formby, Great Altcar, Great Crosby, Hightown, Ince Blundell, Litherland, Little Altcar, Little Crosby, Lydiate, Maghull, Melling, Netherton, Seaforth, Sefton, Southport, Thornton, Waterloo
Bootle Town Hall - Sefton Metropoliten Borough İdare merkezi
Knowsley Metropoliten Borough
Tek Seviyeli		Huyton Kirkby, Prescot, Whiston, Halewood, Cronton
Knowsley Metropoliten Borough merkezi Huyton'un çarşısı
St Helens Metropoliten Borough
Tek Seviyeli		St Helens Newton-le-Willows, Haydock, Rainhill, Eccleston, Earlestown, Rainford, Billinge
St Helens Town Hall, St Helens Metropoliten Borough İdare merkezi
Wirral Metropoliten Borough
Tek Seviyeli		Wallasley Bebington, Bidston, Birkenhead, Heswall, Hoylake, New Brighton, West Kirby.
Wallasey Town Hall - Wirral Metropoliten Borough İdare merkezi

Geri kalan görevler

Merseyside Metropoliten Kontluğu yerel idaresi 1986'da lağvedilimesine rağmen bazı yerel ve yerel hizmetlerin kontluk sınırları içinde tek elden planlanıp idare edilmesi gerekmiştir. Bu hizmetleri sağlayan kurumlar için 5 metropoliten bölge yerel idaresi özel temsilci seçerek birleşik idare kurulları kurmuşlar ve bu kurullar planlama ve idare etme işlerini üzerlerine almışlardır. Bu kontluğun tümü için birleşik idare edilen kurumlar şunlardır:

  • Merseyside Polis
  • Merseyside İtfaiye ve Kurtarma Hizmeti
  • Merseytravel - Merseyside sınırları içinde kamu kitle yolcu nakliyatının planlanıp' idare edilip işletilmesi. Özellikle Merseyrail varoşlar demiryolu ağı.
  • Merseyside Çöp ve diğer atık maddeleri ortadan kaldırmak için idare
  • Merseyside Emeklilik Fonu idaresi. Eski Merşeyside çalışanları için emeklilik fonlarının idare ve işletilmesi. Bu Wirral Borough Konseyi tarafından idare edilmekte ve kontluk içinde çeşitli şubeleri bulunmaktadır.

Ekonomi

Merseyside'daki toplam ekonomik faaliyeti (cari fiyatlarla £mil. olarak) gösteren bölgesel gayrisafi katma değerler aşağıdaki tabloda verilmiştir:[2]

YılYöresel Gayrisafi Katma Değer[3]Tarım[4]Sanayi[5]Hizmetler[6]
199510.931503.2657.616
200013.850293.48910.330
200316.173393.43212.701

Görülebilecek yerler

Kaynakça

  1. ^ "Sefton anketi". 26 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2011. 
  2. ^ Kaynak: ONS Millî İstatistikler Ofisi published 4 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Yoplamlar yuvarlanmıştır ve sonuç parçaların toplamına eşit olmayabilir.
  4. ^ Ormancılık ve avcılık hasılalarını içine alır.
  5. ^ Enerji ve inşaat sektörlerini hasılaları da içindedir
  6. ^ Dolaylı yollarla ölçülmüş finansal aracılık hizmetler sektörü hasılası da içindedir.
  7. ^ "St Helens VCam Dünyası". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Merseyside ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.


İlgili Araştırma Makaleleri

Liverpool şunlar da olabilir:

<span class="mw-page-title-main">Kent, İngiltere</span>

Kent, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Güney Doğu bölgesinde birinci seviyede bir "shire" tipi bir kontluk yerel idaresi ve bir törensel kontluktur. Merkezi "Maidstone" kentindedir. Kent Kontluğunun toplam yüzölçümü 3.736 km² dir.

<span class="mw-page-title-main">Essex</span>

Essex, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinde Doğu İngiltere Bölgesinde birinci seviyede yerel idari birim olarak metropoliten olmayan bir kontluk ve coğrafi bakımdan ve krallık seremonileri için bir törensel kontluktur. Merkezi Chelmsford'dur. En yüksek noktası Hertfordshire yakınlarında, Langley köyü civarında Chrishall.

<span class="mw-page-title-main">Güney Yorkshire</span>

Güney Yorkshire Törensel Kontluğu, İngiltere'nin Yorkshire ve Humber bölgesinde yer alan metropolitan yerel idare birimidir. 1974-1986 döneminde Güney Yorksahire Metropoliten Kontluğu birinci seviyede bir metropoliten kontluk yerel idaresi olarak görev yapmıştır. 1986'da Muhafazakâr Parti başbakanı Margaret Thatcher tarafından meclis konseyi ve idare merkezi lağvedilmiştir. 1986'dan itibaren "Törensel Kontluk" statüsü almıştır.

Kontluklar, günümüzde Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin en büyük yerel idare birimleri olarak bulunmaktadırlar. Burada "İngiltere ülkesi" terimine dikkati çekmek gerekmektedir. Kontluk sistemleri Britanya adası ile İrlanda adasının kuzeyinde bulunan Birleşik Krallık devletinin tümüne değil sadece İngiltere ülkesiyle ilgilidir. Birleşik Krallık içinde bulunan diğer ülkeler olan Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda değişik tipte yerel idareye sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Warrington</span>

Warrington, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Kuzey Batı İngiltere bölgesinde bulunan bir tek-seviyeli "Warrington Borough" yerel idaresi altında bulunan kent olup bu yerel idarenin merkezinin bulunduğu yerleşkedir. 1968'de "yeni-şehir" olarak kabul edilmiş ve bu nedenle 20. yüzyılda çok büyüme göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Southport</span>

Southport, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Kuzey Batı bölgesinde bulunan şimdi törensel "Merseyside Metropoliten Kontluğu" içinde ve tek-seviyeli yerel idare olan "Sefton Metropoliten Bölgesi" yerel idaresine bağlı, deniz kıyısında bulunan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">St Helens, Merseyside</span>

St Helens, İngiltere'nin Kuzey Batı bölgesinde törensel Merseyside Metropoliten Kontluğu'na bağlı olup 2009'dan beri tek-seviyeli St Helens Metropoliten Borough İdaresi'nin merkezi olan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Yorkshire</span> İngiltere, Birleşik Krallıktaki büyükşehir ve tören ilçesi

Batı Yorkshire, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Yorkshire ve Humber bölgesinde 1974-1989 döneminde iki seviyeli bir metropolitan kontluk ve 1989'dan sonra da bir törensel metropolitan kontluktur. 1974'te kurulduğu zaman merkezi Leeds olması düşünülmüşken, o tarihte ilga edilen "West Riding Yorkshire Kontluğu" idari binalarına yerleşmiş ve böylece merkezi Wakefield olmuştur. Ama 1989'da "Batı Yorkshire Metropolitan Kontluğu" lağvedilince bu idare binaları "Wakefield Şehri Metropolitan Yerel Bölgesi" idaresine devredilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Burnley (borough)</span>

Burnley (borough) (İngilizce:Borough of Burnley), Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesi Kuzey Batı bölgesinde birinci seviye yerel idare olan Lancashire Kontluğu'na (county) bağlı bulunan bir "metropoliten-olmayan bölge" statülü ikinci seviyede bir yerel idare birimidir. Bu yerel idare biriminin merkezi bu yerel idare bölgesi içinde en büyük yerleşke olan Burnley kentidir.

<span class="mw-page-title-main">West Lancashire (borough)</span>

West Lancashire (borough), (İngilizce: Borough of West Lancashire) Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesi Kuzey Batı bölgesinde birinci seviye yerel idare olan Lancashire kontluğuna (county) bağlı bulunan bir "metropoliten-olmayan bölge" statülü ikinci seviyede bir yerel idare birimidir. Bu yerel idare biriminin merkezi bu yerel idare bölgesi içinde buyuk yerleşke olan Ormskirk kentidir.West Lancashire (borough) içinde bulunan diğer önemli kent 1961'den beri özel statülü bir "yeni şehir" olarak geliştirilen Skelmersdale kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Hyndburn (borough)</span>

Hyndburn (borough) (İngilizce:Borough of Hyndburn), Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesi Kuzey Batı İngiltere Bölgesi'nde birinci seviye yerel idare olan Lancashire kontluğuna (county) bağlı bulunan bir "metropoliten-olmayan bölge" statülü ikinci seviyede bir yerel idare birimidir. Bu yerel idare biriminin merkezi bu yerel idare bölgesi içinde en büyük yerleşke olan Accrington kentidir. Yerel idare ismi sınırları içinde bulunan sonradan "Calder Nehri"ne akan "Hyndburn Çayı" dolayısıyla verilmiştir. 2007'de yerel idare konseyi bu ismi "Accrington and Districts" adıyla değiştirilmesini merkezi hükûmete tavsiye etme kararı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Derbyshire</span>

Derbyshire, İngiltere'de, Doğu Midlands bölgesinde kontluk (county). Merkezi Matlock'tadır.

<span class="mw-page-title-main">Rossendale (borough)</span>

Rossendale (borough) (İngilizce: Borough of Rossendale), Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesi Kuzey Batı bölgesinde birinci seviye yerel idare olan Lancashire Kontluğu'na (county) bağlı bulunan bir "metropoliten-olmayan bölge" statülü ikinci seviyede bir yerel idare birimidir. Bu yerel idare biriminin merkezi bu yerel idare bölgesi içinde en büyük yerleşke olan Rawtenstall kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Cheshire</span>

Cheshire Törensel Kontluğu, Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere ülkesinin Kuzey-Batı bölgesinde 1974'ten 2009'a kadar birinci seviyede yerel idare metropoliten kontluğu olmuş; 2009'da hukuken lağvedilmemekle tüm görev ve yetkileri yeni kurulan tek seviyeli yerel idareler verilmiştir. Fakat Cheshire yine de kraliyet seremonileri için törensel kontluk olarak kalmıştır. Cheshire Kontluğu merkezi Chester'deydi ama kontluk sınırları içinde en büyük nüfuslu yerleşke Warrington idi.

<span class="mw-page-title-main">Gloucestershire</span> İngilterede bir yerel idare birimi

Gloucestershire, İngiltere'nin Güney Batı bölgesinde bir "shire" tipi kontluk yerel idare birimidir. Yönetim merkezi Gloucester'dadır. Diğer önemli kentleri Cheltenham, Cirencester, Stroud ve Tewkesbury'dir

<span class="mw-page-title-main">Worcestershire</span> İngilterede bir kontluk

Worcestershire, İngiltere'nin Batı Midlands bölgesinde bir "shire" tipi kontluktur. Yönetim merkezi Worcester'dedir.

<span class="mw-page-title-main">Greater Manchester</span> Kuzey Batı İngilteredeki büyükşehir ilçesi

Greater Manchester Metropoliten Kontluğu, Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere ülkesinin Kuzey-Batı bölgesinde 1974'ten 1986'ya kadar birinci seviyede yerel idare metropoliten kontluğu olmuş; 1986'da lağvedilip görev ve yetkileri tek seviyeli metropoliten bölge statüsü ile eski alt metropoliten bölgelere verilmiştir. Fakat Greater Manchester yine de kraliyet seremonileri için törensel kontluk olarak kalmıştır. Törensel Greater Manchester Kontluğu için, Kraliyet otoriteleri Kraliçe'nin yerel temsilcisi olarak "Lord Lieutenant" ve "High Sheriff" adı verilen özel işlevli kişiler atamaktadır. Aynı zamanda 1972 Yerel İdare reform kanunu hâlâ hukuken yürürlükte olduğu için, Greater Manchester'ın hukuki varlığı kaybolmamış olarak bulunmakta ve bu törensel kontluk bir coğrafya terimi olarak da kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Shropshire</span>

Shropshire, İngiltere'nin Batı Midlands bölgesinde bulunan, doğuda Galler ile sınırı olan ve metropoliten olmayan bir törensel kontluk. Merkezi Shrewsbury'de idi.

<span class="mw-page-title-main">Tyne ve Wear</span>

Tyne ve Wear, İngiltere'nin Kuzey Doğu bölgesinde bir "metropoliten" kontluktur. Bu metropoliten kontluk 1974'te resmen yürürlüğe giren "1972 Yerel İdare Reformu Kanunu" ile kurulmuştur. Kurulduğu dönemde birinci seviyede seçilmiş bir konsey ve konseyin yürütülmesi için bir yerel bürokrasi idaresi vardı. Tyne ve Wear Metropoliten Kontluğu altında şu ikinci seviyeli beş şehir ve metropoliten borough bulunmaktaydı: Newcastle upon Tyne, Sunderland, Gateshead Metropoliten Borough, North Tyneside Metropoliten Borough ve South Tyneside Metropoliten Borough. Fakat 1989'da "Tyne ve Wear Metropoliten Kontluğu" konseyi ve buna bağlı bürokratik idare lağvedilip kapatıldı. Bu idarenin altında bulunan 5 şehir ve metropoliten "borough" tek-seviyeli-yerel-idare statüsü kazandılar. Fakat metropoliten kontluk bir törensel kontluk statüsü taşımaktadır. Ayrıca kuruluş kanunu kaldırılmadığı için hukuken halen yürürlükte olan bir kamu kuruluşu statüsüne haizdir. Bunun yanında coğrafyacılar ve coğrafya istatistikleri tarafından kullanılan bir tanımdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.