İçeriğe atla

Meridyen (astronomi)

Şekilde dıştaki büyük turuncu çember ile gösterilen meridyen, kutuplardan, zenit ve nadir noktalarından geçip, ufku dik keser. Gözlemcinin konumu şeklin merkezindedir.

Gök biliminde meridyen, gökküre üzerindeki hayali bir çemberdir. Meridyen, ufukta kuzey noktasından başlayıp gök kutbu üzerinden zenit noktasına, oradan ufukta güney noktası üzerinden nadir'e ulaşır ve ufuk düzlemine diktir.[1]

Meridyen yerel olarak ufka göre sabitlenmiş olduğundan dolayı, dünya döndükçe yıldızlar meridyene göre hareket ediyor gibi görünürler. Eğer bir gök cisminin sağ açıklığını ve yerel yıldız zamanını biliyorsanız, söz konusu cismin meridyeni ne zaman geçeceğini veya ne zaman meridyen üzerinde bulunacağını hesaplayabilirsiniz.[2]

Meridyenin ufuk üstünde kalan kısmına üst meridyen, ufuk altında kalan kısmına ise alt meridyen denir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Boylam</span> (Meridyen)

Boylam, başlangıç meridyeninin doğusundaki veya batısındaki herhangi bir noktanın açısal mesafesi. Boylam anlamında tul derecesi, tul dairesi ve uzunluk dairesi sözleri de kayıtlıdır. Boylamlar, doğu ve batı boylamları olmak üzere ikiye ayrılır; derece, dakika ve saniye cinsinden ifade edilir. Dünya üzerindeki aynı boylama sahip noktaların birleşmesi ile oluşan yarım daire şeklindeki varsayımsal yaylara ise meridyen denir. Meridyenler bir kutuptan diğerine uzanır ve Dünya'yı portakal dilimi gibi dilimlere ayırır.

<span class="mw-page-title-main">Pusula</span>

Pusula, başlıca olarak ulaşımda ve arazi incelemesinde kullanılan, dünya üzerinde yön tespit etmeye yarayan cihaz. Pusulalar; manyetik veya cayroskopik olarak ya da bir yıldıza göre yön belirleme prensipleriyle çalışırlar. En eski pusula türü, Dünya'nın manyetik alanına göre yönleri gösteren manyetik pusuladır ve sıklıkla pusula sözcüğü, manyetik pusula ile eşanlamlı olarak kullanılır.

Sekstant, yerküre üzerinde bulunulan yerin enlemini ve boylamını belirlemek amacıyla, bir gök cismiyle ufuk düzlemi arasındaki açısal mesafeyi ölçmekte kullanılan optik seyir cihazı. 60 derecelik yaya sahip olduğu için Latincedeki sextus kelimesinden hareketle sextant adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız</span> Gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isim

Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Coğrafi koordinat sistemi</span> koordinat sistemi

Coğrafi koordinat sistemi, dünya üstündeki herhangi bir yeri, topografik bir nokta olarak tanımlamayı sağlayan bir koordinat sistemi. Küresel koordinat sistemindeki üç bileşenden ikisi kullanılarak belirtilir. Burada aşılması gereken zorluk, dünyanın bir küre değil de jeodezi bağlamında yaklaşık olarak bir elipsoit ya da basık sferoit şeklinde olmasıdır.

Gün, günlük kullanımda yirmi dört saate karşılık gelen bir zaman birimidir. Bu süre yaklaşık olarak Güneş'in belli bir noktadaki meridyenden iki geçişi arasındaki zamanın yıl içerisindeki ortalamasıdır. Dünyanın uzak yıldızlara göre kendi ekseni etrafında bir tam tur yapması için gereken süreye yıldız günü denir, gözlemevlerinde kullanılan bu zaman birimi 23 saat 56 dakikadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kutbu</span> Dünyanın dönme ekseninin yüzeyiyle kesiştiği kuzey noktası

Kuzey Kutbu, Dünya'nın ekseninin üst kısmında, kuzeyde kalan noktayı tanımlar.

Azimut, bir gök cisminin gözlemciye göre istikâmetinin ufuktaki kuzey veya güney noktasından açısal uzaklık olarak ifadesi. Gök cismini kesen dikey dairenin ufka değdiği noktanın referans noktasına açısal mesafesidir. Azimut kavramı gündelik kullanımda daha çok ufkî pusula yönü anlamında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Gökküre</span>

Gökküre, Gökbilim ve seyrüseferde, Dünya'yla eşmerkezli ve eşeksenli, devasa çaplı varsayımsal bir küredir. Gökyüzündeki tüm cisimlerin iç yüzeyinde yer aldığı bir küre şeklinde düşünülebilir. Gök ekvatoru yer ekvatoruyla, gök kutupları da yerin kutup noktalarıyla aynı doğrultuda çakışıktır. Gökküre yansıtması gökcisimlerinin konumlarının belirlenmesi için çok pratik bir yöntemdir.

<span class="mw-page-title-main">Başlangıç meridyeni</span>

Başlangıç meridyeni, boylamı 0° olarak tanımlanan, başlangıç meridyenidir.

<span class="mw-page-title-main">Angola arması</span> Ulusal arma

Angola arması, Afrika ülkesi Angola tarafından kullanılan resmî devlet armasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Malavi arması</span> Ulusal arma

Malavi arması, Afrika ülkesi Malavi tarafından resmî olarak kullanılan armadır. Ülkenin Nyasaland olarak bağımsızlığını henüz kazanmadığı 30 Haziran 1964 tarihinde kabul edilerek resmî arma olarak kullanılmaya başlanmış, ülkenin Malavi olarak 6 Temmuz 1964 tarihinde Birleşik Krallık'tan tam bağımsızlığını kazandıktan sonra da yeni ülkenin resmî devlet arması olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Senegal arması</span> Ulusal arma

Senegal arması, Afrika ülkesi Senegal tarafından resmî olarak kullanılan armadır. Ülke, armayı Aralık 1965 tarihinde kabul ederek ülkenin resmî devlet arması olmuştur.

Gök kutupları, gök küre üzerinde yer alan noktalardır. Dönme ekseni üzerinde yer almaları nedeniyle, bu noktaların gökyüzündeki yeri Dünya'nın kendi çevresinde dönmesiyle değişmez. Bu özelliğe sahip biri kuzey yarımküreden, diğeri güney yarımküreden görülen iki nokta vardır. Ekvatorda her iki nokta da ufukta gözükür.

<span class="mw-page-title-main">90. batı meridyeni</span>

90° Batı meridyeni, Greenwich'te yer alan başlangıç meridyeninin batısında bulunan boylamdır. Kuzey Kutbu'ndan başlar ve Kuzey Okyanusu'nu, Asya'nın en doğu noktalarını, Pasifik Okyanusu'nu, Güney Okyanusu'nu ve Antarktika'yı geçerek Güney Kutbu'nda sonlanır.

<span class="mw-page-title-main">Mauritius arması</span> Ulusal arma

Mauritius arması, Afrika ülkesi Mauritius tarafından kullanılan resmî devlet armasıdır. Arma 1906 yılında VII. Edward tarafından takdim edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Meridyen çemberi</span>

Meridyen çemberi, yerel meridyenden geçen transit olarak bilenen, yıldız geçidi zamanlaması için kullanılan bir alettir, aynı anda nadir'den açısal uzaklıklarını da ölçer. Bunlar meridyende ufkun kuzey noktasından(zenit) ve ufkun güney noktasından(nadir) geçen büyük daireyi işaretleme imkânı versin diye yapılmıştır. Meridyen teleskopları objeleri görüş alanına getirmek için dünyanın rotasına dayanır ve doğru batı ekseninde yatay olarak sabitlenmiştir. Benzer transit aleti, transit dairesi veya transit teleskobu aynı şekilde yatay eksende konuşlanmıştır ama eksen doğu-batı ekseninde sabitlenmek zorunda değildir. Örneğin ölçü teodoliti eğer teleskobu yatay eksen hakkındaki devrimlere hakimse transit aleti olarak iş görebilir. Daha az spesifik olmalarına rağmen, meridyen daireleri bu isimlerle bilinirler. Yıllarca transit zamanlaması göksel cisimlerin konumlarını belirlemede en doğru yöntemdi ve meridyen aletleri bu itinalı işi uygulamaya dayanır. Spektroskopi, fotografi ve yansıtmalı teleskopun mükemmelliğinden önce, konumları belirlemek gözlem evlerinin en önemli göreviydi.

<span class="mw-page-title-main">Güneş zamanı</span>

Güneş zamanı, Güneş’in gökyüzündeki konumunu temel alan zamanın yolunun bir hesaplamasıdır. Güneş zamanının temel birimi gündür. Görünen güneş zamanı ve ortalama güneş zamanı güneş zamanının iki tipidir.

<span class="mw-page-title-main">Dairesel yıldız</span>

Bir dairesel kutup yıldızı, Dünya üzerindeki belirli bir enlemden bakıldığında, göksel kutuplardan birine belirgin yakınlığı nedeniyle asla ufkun altına düşmeyen bir yıldızdır. Bu nedenle, dairesel yıldızlar, yılın her gecesi tüm gece boyunca söz konusu konumdan en yakın direğe doğru görülebilir.

Kavuşum günü bir gök cisminin yörüngesinde dolandığı yıldıza göre bir kez dönmesi için geçen süredir ve güneş zamanının temelini oluşturur. Kavuşum günü, uzak yıldızlara göre tam bir dönüş olan ve yıldız zamanının temelini oluşturan yıldız gününden farklıdır.