İçeriğe atla

Meredisi Kilisesi

Koordinatlar: 41°03′05″K 43°07′53″D / 41.05139°K 43.13139°D / 41.05139; 43.13139
Meredisi Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumGölebakan, Çıldır
Koordinatlar41°03′05″K 43°07′53″D / 41.05139°K 43.13139°D / 41.05139; 43.13139
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumTamamen yıkılmış
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
TamamlanmaOrta Çağ
Özellikler
MalzemelerKesme taş

Meredisi Kilisesi veya Meradisi Kilisesi (Gürcüce: მერედისის ეკლესია veya მერადისის ეკლესია), Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Gölebakan köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde tamamen ortadan kalkmıştır.[1][2]

Tarihçe

Meredisi Kilisesi'nin bulunduğu Meredisi köyü, tarihsel Çrdili bölgesinde bulunuyordu. Çrdili ise, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Meredisi, Meredis-i Süfla (Aşağı Meredisi) ve Meradis-i Ulya (Yukarı Meredisi) iki ayrı köy olarak kaydedilmişti. Meredisi Kilisesi'nin Osmanlıların eline geçmesiyle cemaatsiz kaldığı bu kayıttan anlaşılmaktadır.[3] Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1902 yılında köyü ziyaret ettiğinde Meredisi Kilisesi neredeyse tamamen yıkılmıştı. Kilisenin taşları köyldeki evlerin, özellikle Senemoğlu'nun malikanesinin inşasında kullanılmıştı.[1]

Mimari

Günümüzde ortadan kalkmış olan Meredisi Kilisesi, köyün kuzeybatı kısmında yer alıyordu. Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, kilisenin iri kesme taşlardan inşa edilmişti. Senemoğlu'nun malikanesinin eşliğinde ve kapı çerçevelerinde kullanılmış olan taşlarda Hutsuri karakterleriyle yazılmış Gürcüce yazıtlar bulunuyordu. Yazıtlar, çok büyük kabartmalı harflerden oluşuyor ve paleografik özellikleri itibarıyla Kumurdo Kilisesi'ndeki yazıtlarla benzerlik gösteriyordu. Büyük ölçüde tahrip olmuş bir yazıtı Takaişvili kayda geçirmiş ve yapının temeline bakarak Meredisi Kilisesi'nin büyük bir yapı olamayacağını belirtmiştir.[1][2]

Yazıt

ე(რისთავთ)ერისთ(ა)ვს გ(იორგ)ი, ძე რევ(ი)ს(ა), რ(ო)მ(ელმა)ნ აღვ(ა)შენე ეკლ(ესია) თ(ე)ვდ(ო)რჲსა.

  • Çeviri: "Eristavilerin eristavisi… Giorgi, Reva'nın oğlu... bu kiliseyi inşa eden kişi".[4]

Kaynakça

  1. ^ a b c Ekvtime Takaişvili, Материалы по археологии Кавказа, собранные экспедициями Московского археологического общества : Выпуск XII veya Христианские памятники, Moskova, 1909, s. 55-56.
  2. ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 215, ISBN 9789941478178.
  3. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 406". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  4. ^ Такайшвили, Е. (1909). Христианские памятники: Материалы по археологии Кавказа, собранные экспедициями Московского археологического общества. Москва : Типография Г. Лисснера и Д. Собко (Rusça). The National Parliamentary Library of Georgia. ss. 55-56 (76-77). 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sabaholdu, Çıldır</span>

Sabaholdu, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Sevimli, Hanak</span>

Sevimli, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Şoreti Manastırı</span> Gürcistanda bulunan bir manastır

Şoreti Manastırı Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Aspindza belediyesinde konumlanmış, taş vadide yer alan bir Orta Çağ Hristiyan manastırıdır. Birkaç yapıdan oluşan manastırdaki ana kilise, Aziz Yorgi'ye adanmıştır. Ana kilise, 6–7. ve 15. yüzyıllar arasında birkaç inşaat evresinde inşa edilmiştir. Kalıntılar içinde duran kilise, 2018 yılında tamamen yeniden inşa edilmiştir. Kilise, mozaik süslemeleri ve Orta Çağ yazıtları için dikkat çekicidir. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çala Kilisesi (Arpaçay)</span>

Çala Kilisesi, Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı ve eski adı Çala olan Doğruyol köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün merkezinde yer alan ve Meryem Ana'ya adanmış olan kilise, Tao-Klarceti bölgesinde, taş bezeme açısından başta gelen yapılar arasında yer alır.

Merenisi Kilisesi veya Merenesi Kilisesi, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağı Yukarıbakraçlı köyünde eski bir Gürcü kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çaisi Kilisesi</span> Ardahan Çıldır Kayabeyi Köyü Kilise-Camii

Çaisi Kilisesi, tarihsel Cavaheti bölgesinin Türkiye kısmında, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Çaisi olan Kayabeyi köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Yakın bir tarihe kadar cami olarak kullanılmıştır.

Ampuri Kilisesi, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Ampuri olan Kenardere köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir.

Kotasi Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Kotasi olan Sabaholdu köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüze kilisenin bazı kısımları ulaşmıştır.

Vaşlobi Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Vaşlobi olan Övündü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesisidir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, 1902 yılında kiliseyi tanımlamış, Gürcüce Vaşlobi'nin elma bahçesi anlamına geldiğini ve Vaşlobi Kilisesi'nin de elma bahçesi içinde bulunduğunu yazmıştır.

Çamardo Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Çamardo olan Akdarı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin kiliseyi tanımladığı 1902 yılında sağlam olan yapı, günümüzde büyük ölçüde yıkıktır.

Tataleti Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tataleti olan Baltalı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Yapı, büyük ölçüde zarar görmüş halede günümüze ulaşmıştır.

Samtzubi Kilisesi, Sansut Kilisesi ve Sansop Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Sabaholdu köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Sabaholdu köyünün güneydoğusunda eskiden Samtzubi adında bir Gürcü köyü bulunuyordu ve Samtzubi Kilisesi de bu köyün kilisesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Oltisi Kilisesi</span> Erzurum ili Oltu ilçesi Oltu Kalesi içerisinde yer alan Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Oltisi Kilisesi veya Oltu Kalesi Kilisesi, Erzurum ilinde Oltu kentinin merkezindeki Oltu Kalesi'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Odeki Kilisesi, Aşağı Odeki Kilisesi ve Aşağı Odik Kilisesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Petobani Kilisesi, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Petobani olan Kalkankaya köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ahalşeni Kilisesi</span> Ardahan Hanak Sazlıçayır Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Ahalşeni Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Ahalşeni olan Sazlıçayır köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş bir Gürcü kilisesiydi. Bu yapı tamamen yıkılmış ve yerinde cami inşa edilmiştir.

Veli Kalesi Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.

Kagari Kilisesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı ve eski adı Kagari olan Kakaç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kiliseydi. Köyün mevcut adından dolayı Kakaç Kilisesi olarak da bilinir.

Oşkisori Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı Oşkisori olan Sapaca köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Petrisi Kalesi, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Akkiraz köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Petresi Kalesi olarak da bilinir. Adını, ortadan kalkmış olan Petrisi (Petresi) köyünden alır.