İçeriğe atla

Mere Manastırı

Mere Manastırı
მერეს დედათა მონასტერი
Genel bilgiler
DurumKayıp
TürManastır
KonumArtvin (il) (belirlenemedi)
Tamamlanma5-6. yüzyıl
Yükseklik
MimariGürcü mimarisi

Mere Manastırı (Gürcüce: მერეს დედათა მონასტერი; "Mere Kadınlar Manastırı"), tarihsel Tao-Klarceti bölgesinde erken Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.[1] Yeri tam olarak tespit edilememiş olan manastırın inşa edildiği yer günümüzde Artvin ili sınırları içinde kabul edilmektedir.

Kadınlar veya rahibeler manastırı olan Mere Manastırı, 951 tarihli Grigol Hantsteli’nin Yaşamı’ adlı elyazmasına göre Meryem Ana adına kurulmuştu. Gürcü tarihçi Cuanşeri’nin Vahtang Gorgasali’nin Yaşamı adlı eserinde belirtildiğine göre ise, Gürcü kralı Vahtang Gorgasali’nin isteği üzerine Prens Artavaz üç kilise inşa etmişti. Bunlar Daba-Mere, Şindoba ve Ahiza kiliseleridir. Araştırmacıların önemli bir kısmı Grigol Hantsteli’nin Yaşamı’dan bilinen Daba ve Mere manastırlarının söz konusu edildiğini ileri sürmüştür.[2]

Tarihçi ve dilbilimci Nikolay Marr 1904 yılında Şavşeti ve Klarceti gezmiş, Mere Manastırı'nın izini bulmak için "Mere" adını taşıyan yerleri ziyaret etmiştir. Ne var ki İmerhevi vadisinde Tskalsimeri (Balıklı) köyündeki Mere ile Svirevani (Dutlu) köyündeki Did-Mere mevkilerinde bu manastırdan herhangi bir iz tespit edememiştir.[3] Bununla birlikte Tskalsimeri köyündeki Mere mahallesinde kesme taşlar ve seramik boru kalıntıları burada eski bir yapının veya yerleşimin olduğuna işaret etmektedir. Marr ayrıca Mere Manastırı'nın bugün Artvin'in merkez ilçesindeki Alabalık köyünde, Karçhal vadisinin üst kesimindeki Mere'de olabileceğini belirtmiştir. Buna göre Mere Manastırı, Hantsta Manastırı ile Tskarostavi Manastırı arasında yer alıyordu.[4]

Türkiye'deki Gürcü kiliseleri üzerine araştırmalarıyla tanınan Fahriye Bayram, Mere Manastırı kalıntılarının Şavşat ilçesinde, İmerhevi vadisindeki Dutlu (eski adı Svirevani) köyünde bulunduğunu yazmıştır. Bu manastırdan geriye tek bir yapının kaldığını, bu yağının irili ufaklı moloz taşlarla inşa edildiğini belirtmiştir. Bu yapının batı cephesi dışında toprak altında kaldığını, batı cephesinde düzensiz bir açıklıktan içeri girildiğini ifade etmiştir.[1] Ancak Dutlu köyünde Did-Mere mevkiindeki bu yapı kalıntısının manastırın bir parçası değil, bir tür yeraltı sığınağı ve deposu olan bir daran olduğu söylenebilir.

Ünlü Gürcü din adamı Grigol Hantsteli'nin annesi hizmerkârlarıyla birlikte Mere Manastırı'na gitmiş, Rahibe Pebronia'nın yanına yerleşmiş ve orada ölmüştür.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 37, ISBN 9758071149.
  2. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 34, ISBN 9789941478178.
  3. ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezisi Günlükleri, Batum, 2015, s. 150 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ISBN 9789941434112.
  4. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 658. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  5. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 105. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çakıllar, Ardanuç</span> Ardanuç, Artvinde bir köy

Çakıllar, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Demirci, Şavşat</span> Artvin köyü

Demirci, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Dutlu, Şavşat</span>

Dutlu, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Şenocak, Şavşat</span>

Şenocak, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Meydancık, Şavşat</span>

Meydancık, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Balıklı, Şavşat</span>

Balıklı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ança Manastırı</span>

Ança Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Anca olan İncilli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü Ortodoks manastırıdır. Ança Manastırı, Tao-Klarceti bölgesindeki beş Gürcü piskoposluğundan biri olan Ança Piskoposluğu'nun da merkeziydi.

<span class="mw-page-title-main">İmerhev</span>

İmerhev ya da İmerhevi, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesi sınırları içinde kalan bölge. Adı Gürcüce İmerhevi'den gelir. İmerhevi adı Gürcistan'da bugün de birkaç yerin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Daba Manastırı</span> Artvin, Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıl yapımı  Gürcü manastırı

Daba Manastırı, eski Klarceti bölgesindeki Cmerki köyünde, günümüzde ise Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıla ait Gürcü manastırıdır. Manastır yapı topluğundan sadece ana kilise ile küçük kilisenin varlığı bilinmektedir. Köyün adından dolayı manastır Cmerki Manastırı olarak da bilinir. Ancak Cmerki'de Meryem Ana'ya adanmış olan Cmerki Manastırı ile Aziz Giorgi'ye adanmış Daba Manastırı'nı birbirine karıştırmamak gerekir.

Aheleki, tarihsel Klarceti bölgesinin beyaz asma cinslerinden biridir. Sofralık ve şaraplık üzüm olarak yetiştirilmektedir. Türkçe adı "Akalek"e dönüşmüştür. Gürcistan'da ise Ahalaki (ახალაკი) adıyla Gürcü asma cinsleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Samtzkaro Kilisesi (Aşağı)</span>

Aşağı Samtzkaro Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesindeki Gürcü kiliselerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Samtskaro olan Aşağı Irmaklar köyündedir.

Dahatula, tarihsel Klarceti bölgesinde, bugün Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Pırnallı köyünde, kaya resimleriyle bilinen bir yerdir. Artvin ilinde bilinen tek kaya sanatı örneğidir.

Gunatle Manastırı veya Gunatle Vani Manastırı, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Şavşat ilçesine bağlı Susuz köyünde eski Gürcü manastırıdır. Gurnateli köyünde bulunduğu için Gurnateli Manastırı olarak da bilinir.

Şindoba Kilisesi veya Şindobani Kilisesi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Dalkırmaz köyünün sınırları içinde erken Orta Çağ'dan kalma ve eski Şindobani köyüne ait Gürcü kilisesidir.

Mikel Pareheli, 9. yüzyılda yaşamış Gürcü din adamıdır. Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesinde Ortaköy'deki Parehi Manastırı'nın kurucusu ve ilk başrahibidir. Bundan dolayı "Parehli" anlamında Pareheli olarak anılmıştır.

Meria Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Meria olan Veliköy'ün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Bulunduğu mahalleden dolayı Molohori Kilisesi olarak da bilinir.

Devadzeler Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Daba olan Erikli köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Devadzeler mahallesinin kilisesi olduğu için bu adla anılır. Bu yapı, Devadzeler'in diğer adına istinaden Devieti Kilisesi olarak da bilinir.

Bazgireti Kilisesi veya Badzgireti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Bazgireti olan Maden köyünde Orta Çağ'da kalma Gürcü kilisedidir. Bulunduğu mevkiden dolayı Sazgireli Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Svirevani Kilisesi</span> Artvin Şavşat Dutlu Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Svirevani Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Svirevani olan Dutlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Surevani Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Karçhali Vadisi</span>

Karçhali Vadisi veya Karçhala Vadisi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinde Karçhali Deresi'nin oluşturduğu vadidir. Adını Karçhali Dağı’ndan alır. Karçhali (კარჩხალი) ise, Gürcüce bir yer adı olup “çıplak dağ” veya “kayalık dağ” anlamına gelir.