İçeriğe atla

Mercalli şiddet ölçeği

Mercalli şiddet ölçeği, bir depremin şiddetini ölçmek için kullanılan ölçektir. Depremin yeryüzüne, insanlara, cisimlere ve yapılara olan etkisini I ile XII arasında bir ölçek ile nicelendirir; I hissedilmez, XII ise tam yıkım demektir.[1][2] Değerler depreme olan uzaklığa ve yerin fiziksel özelliklerine bağlı olarak değişir, en yüksek şiddet depremin merkezi civarında olur. Depremi yaşamış olan kişilerden veriler toplanır ve onların bulunduğu yer hakkında bir şiddet değeri elde edilir.

Tarih

Mercalli (Şiddet) ölçeği, yaygın kullanılan ve daha basit, on basamaklı olan Rossi-Farrel ölçeğinden kaynaklanır. 1884 ve 1906 yıllarında İtalyan volkan bilimcisi Giuseppe Mercalli bu ölçeği değiştirmiştir. 1902'de on basamaklı Mercalli ölçeği İtalyan fizikçisi Adolfo Cancani tarafından 12 basamaklı olarak genişletilmiştir. Alman jeofizikçisi Heinrich Sieberg tarafından tamamen yeniden yazılmış ve Mercalli-Cancani-Sieberg (MCS) ölçeği olarak adlandırılmıştır. MCS ölçeği daha sonra 1931'de Harry O. Wood ve Frank Neumann tarafından değiştirilmiş ve İngilizce Mercalli-Wood-Neumann (MWN) ölçeği olarak yayımlanmıştır. Charles Richter (Richter ölçeğinin kurucusu) tarafından geliştirilen bu ölçek günümüzde "Değiştirilmiş Mercalli Şiddet Ölçeği" (İngilizce Modified Mercalli Intensity Scale (MMI) veya kısaca Modified Mercalli Scale (MM)) olarak adlandırılır.

Değiştirilmiş Mercalli şiddet ölçeği

Değiştirilmiş (Modifiye) Mercalli Şiddet ölçeğinin alt basamakları genelde kişilerin bir depremi nasıl algıladığıyle ilişkilidir. Ölçekteki daha yüksek sayılar gözlemlenen yapısal hasara dayalıdır. Sağdaki tablo Değiştirilmiş Mercalli Şiddet ölçeğindeki basamaklar için yaklaşık bir fikir verir. Soldaki tablo, bir depremin merkezinde hissedilen Değiştirilmiş Mercall Şiddet değerlerini göstermektedir.

Richter Büyüklüğü Tipik maksimum
Değiştirilmiş Mercall Şiddeti
1.0 - 3.0 I
3.0 - 3.9 II - III
4.0 - 4.9 IV - V
5.0 - 5.9 VI - VII
6.0 - 6.9 VII - VIII
7.0+ IX veya daha yüksek
I. AletselÇoğu kişi tarafından, eğer elverişli şartlarda değilseler, hissedilmez.
II. ZayıfEn iyi şartlarda, genelde binaların üst katlarında, birkaç kişi tarafından hissedilir. Asılı hassas cisimler sallanabilir.
III. HafifKapalı mekânlarda, özellikle binaların üst katlarındaki kişiler tarafından hissedilebilir. Çoğu kişi bunun deprem olduğunun farkına varmaz. Hareketsiz otomobiller hafif sallanabilir. Geçen bir kamyonun titreşimlerine benzer. Deprem süresi tahmin edilir.
IV. OrtaHem kapalı mekânlarda hem dışarıda hissedilir. Gece bazı kişiler uyanır. Tabak-çanaklar, pencereler, kapılar oynar; duvarların çatırtılar gelir. Ağır bir kamyon binaya çarpmış gibi gelir. Duran otomobiller hissedilir şekilde yalpalar. Tabak-çanaklar ve pencere camları takırdar.
V. Oldukça güçlüAçık havada çoğu kişi tarafında hissedilir, elverişli olmayan şartlardaki bazı kişiler hissetmeyebilir. Tabak-çanaklar ve pencere camları kırılabilir, büyük çanlar çalabilir. Evin yakınından büyük bir tren geçiyor gibi titreşimler hissedilir.
VI. GüçlüHerkesçe hissedilir; çoğu kişi korku içindedir ve dışarı koşar, dengesiz şekilde yürür. Pencereler, tabak-çanak ve bardaklar kırılır; kitaplar raflardan düşer; bazı ağır mobilyalar oynar veya devrilir; bazı yerlerde duvardan veya tavandan alçı dökülür. Hafif yapı hasarı.
VII. Çok güçlüAyakta durmak zordur; mobilyalar kırılır; iyi tasarlanmış ve inşa edilmiş yapılarda hasar ihmal edilebilir düzeydedir; alelade ama iyi yapılmış yapılarda hafif ve orta derece hasar; kötü tasarlanmış veya inşa edilmiş yapılarda önemli hasar; bazı bacalar kırılır; hareket halinde arabalardaki kişiler tarafından hissedilir.
VIII. YıkıcıÖzel tasarlanmış yapılarda hafif hasar; alelade büyük yapılarda önemli hasar ve kısmi çökme. Kötü yapılmış yapılarda büyük hasar. Ev ve fabrika bacaları, sütunlar, abideler, duvarlar yıkılır. Kuyu suları bulanma yaşar. Sürücüler sallantı sebebiyle araç süremez hâle gelir. Ağır mobilyalar yerinden oynar.
IX. Çok yıkıcıGenel panik; özel tasarlanmış yapılarda önemli hasar, bu yapıların çoğunun iskeletleri eğilir. Zemin sıvılaşmaya başlar. Alelade binalarda büyük hasar, kısmen çöküntü. Bazı binalar temellerinden oynar. Eski köprü ve altyapılar büyük hasar alır. Yumuşak zeminlerde sığ yarıklar oluşur. Sarsıntı sırasında ufuk çizgisinden deprem dalgaları hafifçe görülebilir.
X. Yoğunİyi inşa edilmiş ahşap binalar yıkılır; çoğu tuğla yapı temeliyle beraber yıkılır. Nehir kıyılarında ve dik yamaçlarda ciddi heyelanlar ve su taşkınları yaşanır. Eski ve alelade altyapılar artık kullanılamaz hâldedir. Açık alanda sarsıntı anında ayakta durmak oldukça zorlaşır. Raylar eğrilir.
XI. AşırıBüyük yıkım. Afet bölgesinin zemininde değişiklik başlar. Tuğla yapıların tamamına yakını çöker. Özel tasarlanmış yapıların bir kısmı temellerinden oynar. Köprüler çok büyük oranda yıkılır. Yollar ve kaldırımlar çok büyük hasar alır. Bazı ana yollar ulaşıma kapanır. Yeraltı boruları ve altyapıların büyük bir kısmı kullanılamaz hâle gelir. İletişim sistemlerinde büyük aksaklıklar meydana gelir. Yeryüzünde derin çatlaklar meydana gelir. Yumuşak zeminlerde toprak çökmeleri ve arazi kaymaları net bir şekilde görülebilir. Sarsıntı sırasında deprem dalgaları ufuk çizgisinden çıplak gözle ciddi oranda görülebilir. Raylar ve betonarme pistler kullanılamaz hâle gelir. Deprem bölgesindeki zeminde sıvılaşma en üst düzeyde olur.
XII. AfetselTam yıkım. Afet bölgesinin yeryüzü şekli tamamıyla değişir. Sağlam bina, köprü, yol vb. neredeyse hiçbir yapı kalmaz. Özel tasarlanmış ve sağlam inşa edilmiş ayakta kalmayı başarabilen yapıların neredeyse hepsi artık kullanılamaz hâldedir. Altyapı hatları ve iletişim sistemleri tamamıyla devre dışı kalır. Asfalt pistler çok büyük hasar alır. Modern otoyol ve kara yollarının büyük bir kısmı ulaşıma kapanır. Yeryüzü ufuk çizgisinden bakıldığında deniz dalgalarını andıracak şekilde dalgalanır. Sarsıntı sırasında ufuk ve yataylık kavramı yok olur. Hiçbir cisim yerinde kalamaz.

Fiziksel niceliklerle bağıntı

Mercalli ölçeği, nesnel ölçümlere göre tanımlı değildir (sarsıntı genliği, sarsıntı sıklığı, azami hız, azami ivme gibi). İnsanlar tarafından algılanabilen sarsıntılar ve yapı hasarları, düşük şiddetli olaylarda azami ivme ile, yüksek şiddetli olaylarda ise azami hız ile bağıntı gösterir.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Magnitude / Intensity Comparison". USGS. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Modified Mercalli Intensity Scale". Association of Bay Area Governments. 30 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "ShakeMap Scientific Background". USGS. 25 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Deprem</span> yer kabuğunda beklenmedik anda ortaya çıkan enerji atımı

Deprem, yer sarsıntısı, seizma veya zelzele, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ve bu dalgaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Sismik aktivite ile kastedilen, meydana geldiği alandaki depremin frekansı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler sismograf ile ölçülür. Bu olayları inceleyen bilim dalına da sismoloji denir. Depremin büyüklüğü Moment magnitüd ölçeği ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı büyüklükteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü büyüklükteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvveti üzerinde etkilidir, bu sebepten yeryüzüne yakın noktalarda gerçekleşen depremler daha çok hasara neden olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">1999 Gölcük depremi</span> 17 Ağustos 1999da Kocaelide meydana gelen 7.4-7.6 büyüklüğündeki deprem

1999 Gölcük Depremi, İzmit Depremi, Marmara Depremi veya 17 Ağustos 1999 depremi, 17 Ağustos 1999 sabahı, yerel saatle 03.02'de meydana gelen Kocaeli/Gölcük merkezli deprem. Aletsel büyüklüğü Mw=7,4 veya Mw=7,6 (USGS) ölçülen deprem, büyük çapta can ve mal kaybına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hortum (meteoroloji)</span> kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönerek gezen bir rüzgâr türü

Hortum, kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönerek gezen bir rüzgâr türüdür. Bu "hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir. Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından üretilmiştir ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">1988 Spitak depremi</span>

Gümrü Depremi olarak da adlandırılan Spitak Depremi, o tarihte Sovyetler Birliği bünyesinde bulunan Ermenistan'ın Spitak bölgesinde 7 Aralık 1988 günü yerel saatle 11.41'de meydana gelen 6.8 büyüklüğünde bir sarsıntıdır.

<span class="mw-page-title-main">1906 San Francisco depremi</span> 18 Nisan 1906 Çarşamba günü yerel saate göre sabaha karşı 5:12de vuran yüksek şiddetli deprem

1906 San Francisco depremi San Francisco, CA ve Kuzey Kaliforniya'yı 18 Nisan 1906 Çarşamba günü yerel saate göre sabaha karşı 5.12'de vuran yüksek şiddetli depremdir. Depremin büyüklüğü genel olarak 7,9 Mw kabul edilir. Buna karşın depremin büyüklüğü en az 7,7 Mw en fazla 8,25 Mw olarak ileri sürülmüştür. Esas sarsıntı merkezi şehrin 2 mil (3 km) uzağında, denizdeki Mussel Kayalıkları'dır. Bölge; San Andreas Fay Hattı'ndan kaynaklanan bu depremle kuzey-güney doğrultusunda 296 mil (477 km) ikiye ayrılmıştır. Sarsıntı Oregon'dan Los Angeles'a; hatta denizden oldukça uzak olan Nevada'nın merkezine kadar geniş bir alanda hissedilmiştir. Deprem ve sonucunda oluşan büyük yangın, Amerika Birleşik Devletleri tarihinde meydana gelen en kötü doğal afet olarak kabul edilir. Deprem ve bunun sonucunda oluşan yangın sebebiyle ölenlerin sayısının 3.000'den fazla olduğu tahmin edilmiştir. Bu rakam Kaliforniya tarihinde bir doğal afetten dolayı ölen en fazla kişi sayısıdır. Depremin ekonomik etkileri, yakın geçmişte meydana gelen Katrina Kasırgası ile benzerlik göstermektedir.

Beaufort rüzgâr şiddeti skalası, Sir Kaptan Francis Beaufort tarafından bulunmuş olan ve gemicilikte rüzgâr ve deniz durumunu görsel müşahedelere göre belirlemeye çalışan skaladır. Bofor skalası diye okunur.

<span class="mw-page-title-main">2010 Şili depremi</span> Şilide gerçekleşen büyük deprem

2010 Şili Depremi Şili'nin Maule Bölgesi sahilinde meydana geldi. 27 Şubat, 2010, 03:34 Yerel zaman, Moment magnitüd ölçeğinde 8.8 büyüklüğünde ve yaklaşık üç dakika süren bir deprem. Sarsıntıyı en kuvvetli hisseden şehirler- Mercalli şiddet ölçeği VIII (yıkıcı)- Talcahuano, Arauco, Lota, Chiguayante, Cañete ve San Antonio idi. Deprem Şili'nin başkenti Santiago'da Mercalli şiddetli ölçeğine göre VII olarak hissedildi. Sarsıntı, Arjantin'in pek çok şehrinde Buenos Aires, Córdoba, Mendoza ve La Rioja'da hissedildi. Sarsıntılar kuzeyde hissedildiği kadar Peru'nun güneyindeki şehri Ica'da da hissedildi. Tsunami alarmı 53 ülkede yayımlandı, ve tsunami Şili'nin Valparaíso denizinde 2.6 m yüksekliğinde kayıt edildi. Başkan Michelle Bachelet bir "Felaket durumu" ilan etti. Ayrıca ölülerin en az 723 kişi olduğunu teyit etti. Çok kişinin kayıp olduğu rapor edildi. Sismologlar, depremin çok kuvvetli olması nedeniyle gün uzunluğunu 1,26 mikro saniye kısalttığını ve dünyanın dönüş eksenini 3 inç veya 2,7 milyarsaniye oynattığını tahmin etmekteler. Depremin merkezi, Maule Bölgesi sahilinde, Curanipe'nin yaklaşık 8 km batısı ve Şili'nin ikinci en büyük şehri Concepción'ın 115 km kuzey-kuzeydoğusu. Deprem ayrıca, deprem merkezine yaklaşık 4.700 mil (7.600)km uzaklıktaki Birleşik Devletler New Orleans'ın kuzeyindeki Pontchartrain Gölü'nde durgun dalgaya sebep oldu.

<span class="mw-page-title-main">1556 Marmara Denizi depremi</span> deprem

10 Mayıs 1556 Marmara Denizi depremi orta Marmara Denizi'nin kuzey sahilleri, İstanbul ve Bursa'da hissedilmişti

<span class="mw-page-title-main">115 Antakya depremi</span>

115 Antakya depremi, 13 Aralık 115 tarihinde Antakya'da meydana gelen ve yüzey dalgası büyüklüğü 7.5 Ms, günümüz ölçümleri ile mercalli şiddet ölçeğinde tahmini ise maksimum XI. (Aşırı) yoğunlukta meydana gelen deprem. Antakya ve çevresinde yaklaşık 260.000 kişinin ölümüne sebebiyet verdiği düşünülen ve çok ciddi maddi hasara neden olan deprem, günümüzde Türkiye coğrafyası sınırları içerisinde en çok can kaybına sebep olan deprem olarak kayıtlara geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1944 Bolu-Gerede depremi</span>

1944 Bolu-Gerede depremi ya da Gerede-Çerkeş depremi, 1 Şubat 1944 tarihinde yerel saat ile 05.22'de 7.4 Ms büyüklüğünde (tahmini) meydana gelen deprem. Mercalli şiddet ölçeğine göre en büyük şiddet IX–X (Şiddetli-Yoğun) olarak hissedildi. Depremin yaşandığı esnada uyanık olan bazı kimseler deprem olmadan hemen önce havada şiddetli bir ışık hüzmesinin olduğunu ve hemen ardından alttan yukarıya doğru şiddetli bir sarsıntının olduğunu, sonrasında ise çok şiddetli bir uğultu sesi ile sonlandığını belirtirler. Uzmanlar tarafından önümüzdeki 14-15 yıl içerisinde bu fay hattında 7 ve üzeri büyüklükte yeni bir deprem olabileceği öngörülüyor.

<span class="mw-page-title-main">2017 Ege Denizi depremi</span>

2017 Ege Denizi depremi, 21 Temmuz 2017 tarihinde merkez üssü Türkiye'nin Muğla ilinin Bodrum ilçesinin 10 km güneydoğusunda ve Yunanistan'ın İstanköy adası açıklarında yerin 5 km altında richter ölçeğine göre 6.6 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem.

<span class="mw-page-title-main">1948 Aşkabat depremi</span>

1948 Aşkabat depremi, 6 Ekim 1948 tarihinde Sovyetler Birliği'nin Türkmenistan SSC'nin başkenti Aşkabat yakınlarında meydana gelen bir depremdir. Deprem richter ölçeğine göre 7,3 şiddetinde olup Mercalli ölçeği göre X (yoğun) olarak kaydedilmiştir. Türkmenistan hükûmetinin sansürü nedeniyle deprem Sovyet medyasında geniş bir şekilde rapor edilmedi. Tarihçiler, zayiat ve hasarın kapsamını bildirme yasağının Sovyet hükûmetinin yeterli tepki için yeterli mali kaynak tahsis etmesine izin vermediği konusunda hemfikirdir.

<span class="mw-page-title-main">1929 Suşehri depremi</span> 1929da Sivasın Suşehri ilçesinde meydana gelen deprem

1929 Suşehri depremi, 18 Mayıs 1929 tarihinde merkez üssü Sivas'ın Suşehri ilçesi olan, yerin 10 km derinliğinde richter ölçeği'ne göre 6.1 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem. Farklı kaynaklara göre deprem sonucunda Suşehri, Koyulhisar ve Şebinkarahisar ilçelerinde toplam 64 kişi öldü, 72'den fazla kişi ise yaralandı. Ayrıca 1357 hane tamamen yıkılırken, 364 hane ise ağır hasar aldı.

<span class="mw-page-title-main">1668 Kuzey Anadolu depremi</span> Kuzey Anadolu, Osmanlı İmparatorluğunda (bugünkü Türkiye) 8.0 büyüklüğünde 1668 yılındaki deprem

1668 Kuzey Anadolu Depremi, 17 Ağustos 1668 tarihinde Kuzey Anadolu'da oluşan çok şiddetli bir depremdi. Dünya'nın büyük depremleri arasında sayılan bu deprem, Anadolu coğrafyasında bilinen en büyük deprem olarak tarihe geçmiştir ve 1668 yılında Dünya'nın çeşitli yerlerinde gerçekleşen 8 Richter ölçeğindeki deprem felaketlerinden birisidir. Depremin merkez üssü Ladik Gölü'nün güney kıyısındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Sismik şiddet ölçekleri</span>

Sismik şiddeti ölçekleri, bir konumda depremden kaynaklanan yer sarsıntısının yoğunluğunu veya şiddetini kategorilere ayırır. Deprem şiddetinin değerlendirilmesi için “şiddet ölçekleri” kullanılır. Bu şiddet ölçekleri uzun yıllara bağlı olan verileri değerlendirerek hazırlanır. Deprem şiddeti, depremin hissedildiği yerde depremin yarattığı etkiye denir. Bu etkiler; doğaya, yapılara veya insanlara karşı olabilir. Yapıların sağlamlığı, depremin büyüklüğü, uzaklığı ve odak derinliği yerden yere değişiklik gösterdiğinden dolayı depremlerin yarattığı etkiler değişiklik gösterebilir. Bu değişikliklerden dolayı da depremin şiddeti sabit kalmayabilir. Yani büyüklükleri aynı olan iki depremin şiddetleri farklı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">1935 Erdek-Marmara Adaları depremi</span> Türkiyede meydana gelen bir deprem

1935 Erdek-Marmara Adaları depremi, 4 Ocak 1935 tarihinde Marmara Adası ve Erdek'te meydana gelen depremdir. Deprem 6,4 Mw  büyüklüğündeydi ve Mercalli şiddet ölçeğine göre VIII (Yıkıcı) şiddetindeydi. 5 kişi öldü, 600 bina hasar gördü.

<span class="mw-page-title-main">1856 Girit depremi</span> Ege Denizinde yaşanan bir deprem

1856 Kandiye depremi veya Rodos depremi olarak da bilinen 1856 Girit depremi, 12 Ekim sabahında yerel saatle 02.45'te meydana gelen bir depremdir. Mercalli şiddet ölçeğinde merkez üssünde XI(Aşırı) veya XII(afetsel) seviyesine ulaşan bu son derece yıkıcı deprem, Helen yayı adı verilen bir tektonik alan üzerinde meydana gelmiş olup yaklaşık 61 ile 100 kilometre derinliğinde Richter ölçeğinde tahmini olarak 7,7 Mw  ile 8,3 Mw  büyüklüğündeydi.

Aralık 2023 Filipinler depremi, Filipinler'in Mindanao bölgesinde 2 Aralık 2023 tarihinde meydana gelen 7,5 büyüklüğündeki deprem.

<span class="mw-page-title-main">1668 Şantung depremi</span> Çinin Şantung eyaletinde Qing Hanedanlığı döneminde 25 Temmuz 1668de meydana gelen 8,5 büyüklüğündeki deprem

1668 Şantung Depremi veya Büyük Tancheng Depremi, 25 Temmuz 1668 tarihinde Doğu Çin'de, bugünkü Şantung eyaleti'nde gerçekleşen çok şiddetli bir depremdi. Dünya'nın büyük depremleri arasında sayılan bu deprem, Çin coğrafyasının en büyük depremlerinden biri olarak tarihe geçmiştir ve 1668 yılında Dünya'ın çeşitli yerlerinde gerçekleşen 8 Richter ölçeğindeki deprem felaketlerinden birisidir. Tahmini büyüklüğü 8,5 Ms ve Mercalli şiddet ölçeğinde XII'ydi. Deprem, bölgede yıkıcı bir etki yarattı; merkez üssünden 1.000 km'ye kadar hasara, birkaç yüz kilometre içinde ise ciddi hasara neden oldu ve 43.000 ila 50.000 insanın ölümüne neden oldu. Çin tarihinin en yıkıcı depremlerinden biri olarak kabul ediliyor. Deprem odağı Linyi'nin hemen kuzeydoğusundaydı. Bu deprem, Doğu Çin'de bilinen en güçlü depremdir, Çin'de bilinen en güçlü depremlerden biridir ve karada meydana gelen en güçlü depremlerden biridir.

Çin sismik yoğunluk ölçeği (CSIS), Çin Halk Cumhuriyeti'nde sismik yoğunluğu ölçmek için kullanılan ulusal bir standarttır. CSIS'in referans aldığı EMS-92'ye benzer şekilde, sismik etkiler 12 yoğunluk derecesine veya liedu'ya, Roma rakamlarıyla I'den XII'ye kadar verilen derecedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.