İçeriğe atla

Mentha pulegium

Mentha pulegium
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Lamiales
Familya:Lamiaceae
Cins:Mentha
Tür: M. pulegium
İkili adlandırma
Mentha pulegium
L., Sp. Pl.: 577 (1753).

Mentha pulegium (Yarpuz, Filiskin) ballıbabagillerden, çiçekleri birbirinden ayrı halka durumunda, nane türünden, kısa saplı, az veya çok tüylü, güzel kokulu bir bitkidir.

Etimolojisi

Yarpuz, Eski Türkçe kökenli[1] bir kelime olup Divânu Lügati't-Türk'te; yarpuz (يربز) güzel kokulu bir ot, kır nanesi, Majoran.[2] şeklinde tanımlanmıştır.

Filiskin adı ise Yunanca φλισκούνι (fliskoúni) kelimesinden gelmektedir.[3]

Özellikleri

Yarpuz, Ballıbabagiller (Labiatae) familyasından, 10 ile 50 santim yükseklikte, taç yaprakları leylak renginde, keskin kokulu, meyveleri fındıksı tipte, çok yıllık, otsu, sürünücü ya da dik gövdeli bitkidir. Çiçek ve yaprakları bitkinin gövdesinde belli aralıklarla sıralanır.

Yaprakları

Yaprakları kısa saplı 0,8 ile 3 santim uzun ve 0,3 ile 1 santim eninde, leylak renginde oval ve hafif eliptikdir.

Çiçekleri

Leylak rengi-pembe taçyapraklı çiçekler Temmuz ile Eylül aylarında toplu halde yaprakların koltuklarından çıkar. 10-30 çiçekli, çiçek sapı 2–3 mm ve çanakyaprağı borumsu 2,5 ile 3 mm uzunluğundadır.

Yaşam alanı

Yarpuz, nemli çayırlarda, nehir, dere ve göl kıyılarında yetişir. Besin değeri yüksek, kireçi az, humus, daha çok kumlu balçık toprakları sever.

Mutfakta ve tıpta kullanımı

Yarpuz, Yunanlar ve Romalılar tarafından yaygın bir bitki olarak yemeklerinde kullanılmıştır. Ayrıca eski Yunanlar şaraplarını sık sık yarpuz ile tatlandırmışlardır. Yöresel mutfakta, taze ya da kurutulmuş olarak çorbalara, yemeklere ve salatalara eklenir.

Tarih boyunca, bayılma, gaz, safra, gut ve hepatit (muhtemelen, hepatit A) hastalıkları tedavisi için ve temizleyici ilaç olarak kullanılmıştır. Yarpuz, çayı infüzyon yapılan bitki olarak da kullanılır.

Kaynakça

  1. ^ Yarpuz 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Nişanyan Sözlük
  2. ^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
  3. ^ "TDK Büyük Türkçe Sözlük". 31 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2010. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dere otu</span> bitki

Dere otu, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından anavatanı Asya olan tek yıllık bir bitki türüdür. Bitkinin botanikteki adı ise Anethum Graveolens'tir ve bu cinsteki tek türdür. Anavatanı Avrupa'nın güneyi ve Asya'nın batısıdır. Türkiye'de de yabani olarak bulunduğu gibi, kültür bitkisi olarak bahçelerde de yetiştirilir. Dereotu, yaprakları ve tohumlarının yemeklere tat vermek için ot veya baharat olarak kullanıldığı Avrasya'da yaygın olarak yetiştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Limon</span> turunçgillerden bir meyve

Limon, yıl boyunca büyümeyi sürdüren, küçük bir ağaç türü ve bu ağacın meyvesidir. Halk dilinde suluzırtlak, cıcık ve zıvrak da denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ada çayı</span> bitki türü

Çalı, otsu çok yıllık ve tek yıllık yaklaşık 1000 bitki türüyle Ada çayı (Salvia), Ballıbabagiller familyasındaki kokulu bitkilerin en büyük cins'idir.

<span class="mw-page-title-main">Çiçek</span> bazı bitkilerin üreme organı

Çiçek bitkilerde üremeyi sağlayan organları taşıyan yapı. Bir çiçek, 4 kısımdan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Su yoncası</span>

Acı yonca, Menyanthaceae familyasına dahil cinslerden Menyanthes içindeki tek tür olan, çok yıllık ve otsu bir çiçekli bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuş iğdesi</span>

Kuş iğdesi, iğdegiller (Elaeagnaceae) familyasından kışın yaprağını döken çoğunlukla çalı, bazen 7–8 m'ye kadar boylanabilen bir iğde türü.

<span class="mw-page-title-main">Kimyon</span> Bitki türü, baharat çeşiti

Kimyon, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından Mayıs-Haziran ayları arasında, beyaz ve pembemsi renkli çiçekleri açan, 40–60 cm boyunda, bir yıllık otsu bir bitki türü. Anavatanı Doğu Akdeniz ve Orta Doğu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Müge</span> Çiçek türü

Müge, çiçekli bitkilerin Ruscaceae familyasına dahil cinslerden Convallaria içindeki tek türdür. Kuzey yarım kürenin ılıman iklimli tüm bölgelerinde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Leylak</span> bitki cinsi

Leylak, zeytingiller (Oleaceae) familyasından, 20'ye yakın türü bulunan, bahçe ve parkların süslenmesinde çok kullanılan soğuklara oldukça dayanıklı ağaççıkların ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Pırasa</span>

Pırasa, yılın her mevsiminde yetişen veya iki senede bir yetişen ve genellikle yaprakları için yetiştirilen bir bitkidir. Bazı ülkelerde, tipik olarak salata, hamburger, "taco" ve daha birçok yiyecekte soğuk ve çiğ olarak yenir. Çin dahil olmak üzere bazı yerlerde, pırasa pişirilerek yenir ve pırasanın sapı en az yaprakları kadar önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Menekşe</span> genellikle mor renkte çiçek

Menekşe, menekşegiller (Violaceae) familyasına bağlı Viola cinsini oluşturan çoğunlukla saksılarda yetiştirilen bitki türlerinin ortak adı. 400 ile 500 arası türü bulunmaktadır. Dünyanın birçok yerinde yetişebilmekle beraber en çok kuzey yarımkürede yetişir. Ayrıca Hawai ve Güneydoğu Asya'da da yetişebilir. Doğada aydınlık, fakat gölgede ve nemli bölgelerde yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Ballıbabagiller</span> bitki familyası

'Lamiaceae, Labiatae veya Türkçe adıyla 'Ballıbabagiller; 236 cins ve 7,280 tür ile temsil edilir ve dünya çapında özellikle ılıman kuşakta yayılış gösteren bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dar yapraklı sinirli ot</span>

Dar yapraklı sinirli ot, sinirli otgiller (Plantaginaceae) familyasından yaygın bir bitki türü.

<i>Ajuga reptans</i>

Ajuga reptans, ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından çok yıllık otsu bitki türü.

<i>Primula auriculata</i>

Primula auriculata, Primulaceae familyasından 20–25 cm kadar kısa köksaplı bir Primula türü.

<span class="mw-page-title-main">Çay (bitki)</span> Çaygiller familyasından bir bitki türü

Çay, çaygiller (Theaceae) familyasından nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir tarım bitkisi. Yeşil çay, siyah çay, fermente çay, beyaz çay, sarı çay, bitki çayı ve oolong farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan Kukicha çayı yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir. Çay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir.

Mine ayrıca Türkçede şu anlamlara da gelebilir:

<i>Rhododendron caucasicum</i>

Rhododendron caucasicum, Ericaceae (fundagiller) familyasından, en çok bir metreye kadar boylanabilen, kısa boylu, çiçekleri güzel kokulu, her dem yeşil bir çalıdır.

Primula longipes, Josef Franz Freyn ve Paul Ernst Emil Sintenis tarafından tanımlanmış, Primulaceae (çuhaçiçeğigiller) familyasından bir bitki türüdür.

<i>Scutellaria integrifolia</i>

Scutellaria integrifolia, ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından çok yıllık bir bitki türüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.