Menemen
| Menemen | |
|---|---|
 Menemen Cumhuriyet Meydanı | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | İzmir |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Fatih Yılmaz |
| • Belediye başkanı | Aydın Pehlivan (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 573 km² |
| Rakım | 30 m |
| Nüfus (2018, 2020) | |
| • Toplam | 174.564, 186,182 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 186.182 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 35660 |
| İl alan kodu | 0232 |
| İl plaka kodu | 35 |
Resmî site http://www.menemen.bel.tr | |
Menemen, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin kuzeyinde Aliağa ve Foça, güneyinde Çiğli, Karşıyaka ve Bornova ilçeleri, doğusunda Manisa ili, batısında İzmir Körfezi bulunmaktadır. Nüfusu 2022 yılı itibarıyla 200.904 kişidir. Menemen yemeği, çileği, testileri ve diğer çömlekçilik ürünleri ile ünlüdür. Cumhuriyet tarihinin en önemli olaylarından biri olan ve laik devlet düzenine karşı çıkan Menemen İsyanı burada yaşanmıştır.
Tarihçe
16 Haziran 1919 günü, işgal esnasında halka itidal telkin etmiş bulunan Menemen Kaymakamı Kemal Bey ve maiyetindeki 6 jandarma şehit edilmiştir. 17 Haziran 1919 günü Bergama baskınında hezimete uğrayarak dönmüş bulunan Yunan birliklerinin Menemen'de gerçekleştirdikleri, muhtemelen 1000'e yakın kişinin bir gün içinde öldürüldüğü katliam Ege Bölgesi'de işgal döneminin en kara sayfalarından birini oluşturmuştur.[3]
İşgale rağmen Menemenli hiçbir zaman Yunan buyruğu altına girmemiş zaman zaman dağlara çıkarak Yunan askerî birliklerine baskınlar yaparak zayiatlar verdirmişlerdir.
Menemen, Türk Kurtuluş Savaşı sonrasında zafer kazanan Türk Ordusu'nun 9 Eylül 1922'de şehre girmesiyle tekrar bağımsızlığına kavuşmuştur. 9 Eylül günü Menemen'in kurtuluş günü kabul edilmiştir.
23 Aralık 1930 günü Derviş Mehmet isminde şeriatçı ve kendini Mehdi ilan eden bir kişi ve yandaşları hükûmet konağına gelerek irticai isyan çıkarmıştır ve bu isyan sonucunda Mustafa Fehmi Kubilay isimli yedek subay, bir bekçi ve bir jandarma ölmüştür. Bu olayın haberi Mustafa Kemal Paşa'ya ulaştıktan sonra Menemen ilçesi için Vilmodit ilan edilmiştir ama Paşanın emri hemen yerine getirilmediği için zamanla unutulup iptal edilmiştir. Bu isyan tarihe "Menemen Olayı" olarak geçmiştir. İsyanın sorumluları idam cezasına çarptırılmıştır.
Coğrafya
İzmir'in kuzeyinde yer alan Menemen, il merkezine 33 km uzaklıktadır. İlçenin kuzeyinde Aliağa ve Foça, güneyinde Çiğli, Karşıyaka ve Bornova ilçeleri, doğusunda Manisa ilinin Yunusemre ilçesi, batısında İzmir Körfezi bulunmaktadır. Yüzölçümü 573 km2'dir.[1] Kıyı bölgesinde Gediz Deltası yer almaktadır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[4] | 28.298 | 9.513 | 18.785 |
| 1935[5] | 36.547 | 13.377 | 23.170 |
| 1940[6] | 37.885 | 12.634 | 25.251 |
| 1945[7] | 36.472 | 10.572 | 25.900 |
| 1950[8] | 40.466 | 11.252 | 29.214 |
| 1955[9] | 53.971 | 14.218 | 39.753 |
| 1960[10] | 54.606 | 15.155 | 39.451 |
| 1965[11] | 68.523 | 16.588 | 51.935 |
| 1970[12] | 66.739 | 16.734 | 50.005 |
| 1975[13] | 68.476 | 18.464 | 50.012 |
| 1980[14] | 79.623 | 21.832 | 57.791 |
| 1985[15][a] | 62.915 | 24.998 | 37.917 |
| 1990[16] | 76.043 | 29.006 | 47.037 |
| 2000[17] | 114.457 | 46.079 | 68.378 |
| 2007[18] | 126.934 | 53.940 | 72.994 |
| 2008[19] | 125.478 | 113.870 | 11.608 |
| 2009[20] | 128.113 | 116.147 | 11.966 |
| 2010[21] | 131.394 | 119.230 | 12.164 |
| 2011[22] | 134.889 | 122.722 | 12.167 |
| 2012[23] | 138.143 | 125.984 | 12.159 |
| 2013[24] | 142.836 | 142.836 | veri yok |
| 2014[25] | 148.662 | 148.662 | veri yok |
| 2015[26] | 156.974 | 156.974 | veri yok |
| 2016[26] | 163.565 | 163.565 | veri yok |
| 2017[26] | 170.090 | 170.090 | veri yok |
| 2018[26] | 174.564 | 174.564 | veri yok |
| 2019[26] | 179.881 | 179.881 | veri yok |
| 2020[26] | 186.182 | 186.182 | veri yok |
| 2021[26] | 193.229 | 193.229 | veri yok |
| 2022[26] | 200.904 | 200.904 | veri yok |
Not: 2008 yılında bazı belde ve köyler mahalle statüsüne geçtiğinden şehir nüfusu artıp kır nüfusu azalmıştır. 2013 yılında ise Büyükşehir yasası nedeniyle köylerin tamamı mahalle statüsüne geçtiğinden kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kültür
Mutfak
Yumurta, biber, domates ve bazen soğan kullanılarak yapılan bir yemek olan menemen, ilk kez mübadele ile ilçeye gelen Girit Türkleri tarafından yapılmıştır ve adını ilçeden almaktadır.[27][28]
Yönetim
- Belediye başkanları[29]
| Belediye başkanları, partileri ve aldıkları oy oranları | |||
|---|---|---|---|
| Yıllar | Belediye Başkanı | Parti | Oy oranı (%) |
| 2024 | Aydın Pehlivan | Adalet Ve Kalkınma Partisi | 48,75 |
| 2021 | Kura Çekimi İle Başkan Vekili Olarak Belirlenmiştir[30] | ||
| 2019 | Serdar Aksoy | Cumhuriyet Halk Partisi | 53,29 |
| 2014 | Tahir Şahin | 43,50 | |
| 2009 | 40,80 | ||
| 2004 | 42,70 | ||
| 1999 | 23,30 | ||
| 1994 | İlhami Gürsoy | Doğru Yol Partisi | 39,50 |
| 1989 | Kadir Yıldırım | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | 41,96 |
| 1984 | İlhami Gürsoy | Doğru Yol Partisi | 45,59 |
| 1977 | Adalet Partisi | 59,45 | |
| 1963 | Yücel Dirik | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1950 | Bedri Onat | Demokrat Parti | Bilinmiyor |
| 1946 | İdris Tınaz | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1946 | Hüsnü Evlioğlu | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1943 | Muhittin Çiftçi | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1932 | İdris Tınaz | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1931 | Fadıl Arat | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1930 | Akif Uluözen | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1927 | Kenan Ali Gemicigil | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1925 | Aziz Bey | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1923 | Ahmet Kemal Bey | Bilinmiyor | Bilinmiyor |
| 1919 | Süleyman Bey | Hürriyet ve İtilaf Fırkası | Bilinmiyor |
Kaymakamlar[31]
| Kaymakam | Yıllar |
|---|---|
| Fatih YILMAZ | 2020- |
| Mustafa ÖZKAYNAK | 2018-2020 |
| Gülihsan YİĞİT | 2015-2018 |
| Mustafa GÜRDAL | 2012-2015 |
| Turgut SUBAŞI | 2006-2012 |
| Mustafa ERGÜN | 2003-2006 |
| Bekir Şahin TÜTÜNCÜ | 2000-2003 |
| Nurettin YÜCEL | 1997-2000 |
| Mehmet Özcan | 1994-1997 |
| Ümit OLTULU | 1988-1994 |
| Yıldırım KARTAL | 1984-1988 |
| Servet ÇİFTLİKLİ | 1980-1983 |
| Ardahan TOTUK | 1979-1980 |
| Mehmet ÖZGÜN | 1978-1979 |
| Necati DEVELİOĞLU | 1975-1978 |
| Cemil AKINÇ | 1970-1975 |
| Salim ÇANKIRI | 1968-1969 |
| Şerafettin TARHAN | 1964-1968 |
| Ahmet Nazım PEŞTEMALCİ | 1961-1964 |
| Mehmed Tevfik İMSEL | 1960-1961 |
| Hamdi semih IŞIKLI | 1958-1960 |
| Muammer DURAK | 1955-1958 |
| Azmi BERKER | 1954-1955 |
| Nazım BAŞLAMIŞLI | 1953-1954 |
| Mesud Sani SALTER | 1951-1953 |
| Kani ÖZCAN | 1950-1951 |
| İbrahim Nabi ERSAKA | 1948-1950 |
| Mustafa Eşref OKUR | 1945-1948 |
| Niyazi DALOKAY | 1941-1945 |
| Ruhi ÇALIŞIRLAR | 1939-1941 |
| Mehmet Emin ERGÜVEN | 1936-1939 |
| Rahmi GÖKÇE | 1935-1936 |
| Emin BEY | 1935-1935 |
| Ali Nihad ŞENMAN | 1932-1935 |
| Hasip BEY | 1930-1931 |
| Hasan İhsan KAHYAOĞLU | 1928-1930 |
| Hasan Bey | 1926-1927 |
| Azmi Bey | 1924-1925 |
| İbrahim Bey | 1923-1923 |
| Kemal Bey | 1918-1919 |
| Mustafa Adli Bey | 1914-1918 |
| Ali Vefa Bey | 1914-1914 |
| Hilmi URAN | 1911-1914 |
| Hacı Esad Bey | 1909-1911 |
| Ali Rıza Bey | 1908-1909 |
| Ali Bey | 1908-1908 |
| Emrullah Bey | 1906-1908 |
| Feridun Bey | 1904-1906 |
| Hasan Refet CANITEZ | 1902-1904 |
| Osman Nuri Bey | 1902-1902 |
| Mehmet Remzi Bey | 1901-1902 |
| Mehmet Arif Bey | 1899-1901 |
| Tahir Kenan Bey | 1896-1899 |
| Ahmet Reşid Bey | 1894-1896 |
| Hüseyin Avni Bey | 1890-1894 |
| Hüseyin Halis Bey | 1886-1890 |
| Mehmet Naim Bey | 1883-1886 |
| Saffet Bey | 1881-1882 |
| Hasan Ziya Bey | 1880-1881 |
| Ahmet Şeriyi Bey | 1879-1880 |
| Cemal Bey | 1878-1879 |
Eğitim
Bakırçay Üniversitesi ilçede yer almaktadır.
Altyapı
Menemen-Çandarlı Otoyolu ilçeden geçmektedir. İlçede ulaşım İZBAN trenleri ve İZTAŞIT otobüsleri ile sağlanmaktadır. İlçede bir Bisim istasyonu bulunmaktadır.[32]
Notlar
Kaynakça
- ^ a b "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ Celâl Bayar hatıralarında (Ben de yazdım 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) Menemen'de yaşanan zor günler yöre tüccarından Çerkes Sefer Efendi'nin ağzından şu şekilde aktarır: Çarşı kahvesinde eşraftan birkaç kişi oturuyorduk. Öğleye doğru Rum mahallesinden silah sesleri gelmeye, herkes dükkânlarını kapayıp evlere doğru koşmaya başladı. Ben de derhal kendimi evime attım. Şehrin üzerine mermi yağıyordu. Saat yarımda başlayan bu ateş öğleden sonra dörde kadar sürdü. Ne olup bittiğini anlamak üzere kendimi dışarıya attım. Sokağa adımımı atar atmaz önümde üç kadının cansız yattığını gördüm. Bir iki adım ilerledim. Bir yanda on yaşında bir erkek çocuk yatıyordu. Biraz daha ilerledim. Dizinden vurulmuş bir kız çocuğu kapı önünde yuvarlanmış, korkudan rengi uçmuş, imdat bekliyordu. Artık daha ileriye gitmeye cesaret edemedim. Komşum İshak Efendi de evinin önünde öldürülmüştü. Tekrar eve döndüm. Bir süre sonra kasaba yakınındaki çiftlik bahçemde çalışan hizmetçim Todori geldi, ağlayarak yardımcısı Ahmet'in öldürüldüğünü, sığırların da Yunanlar tarafından alındığını anlattı. 18 Haziran Çarşamba gününe kadar evimden çıkmadım. O gün asayiş sağlandı. İzmir'den İngiliz ve Fransız mümessilleri geldi dediler. Biraz cesaret alarak çıktım. Mahallemizin İslam mezarlığı yönünde arabalarla Türk ölülerinin götürülerek gömüldüğünü gördüm.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Menemen Nüfusu - İzmir". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "İzmir Menemen Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Menemen denince ilk akla gelen lezzet; Menemen Yemeği". İzmir Kültür ve Turizm Dergisi. 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2018.
- ^ Yaşin, Mehmet (9 Temmuz 2016). "Yaz sofralarının kraliçesi menemen". Hürriyet. 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2018.
- ^ Menemen Tarihi Albümü. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021.
- ^ "Menemen Belediye Başkan Vekili, kura çekimiyle AK Parti'nin adayı Aydın Pehlivan oldu". tr.sputniknews.com. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ "Tarihçe". www.menemen.gov.tr. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2023.
- ^ "İstasyonlar". Bisim. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2021.
Dış bağlantılar
- Menemen Belediyesi 3 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T.C. Menemen Kaymakamlığı 20 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
