Menekşe

Menekşe
	Orman menekşesi (Viola reichenbachiana)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Plantae;
Bölüm:	Magnoliophyta ; (Kapalı tohumlular);
Sınıf:	Magnoliopsida ; (İki çenekliler);
Takım:	Malpighiales;
Familya:	Violaceae ; (Menekşegiller);
Cins:	Viola; L.
Türler
	Menekşe takson listesi

Menekşe, menekşegiller (Violaceae) familyasına bağlı Viola cinsini oluşturan çoğunlukla saksılarda yetiştirilen bitki türlerinin ortak adı. 400 ile 500 arası türü bulunmaktadır. Dünyanın birçok yerinde yetişebilmekle beraber en çok kuzey yarımkürede yetişir. Ayrıca Hawai ve Güneydoğu Asya'da da yetişebilir. Doğada aydınlık, fakat gölgede ve nemli bölgelerde yetişir.

Özellikler

Genellikle uzun ömürlü olabilen menekşe türü, bazen dönemlik de yaşayabilir. Yaprakları kalp şeklini andırır ve düzensiz, asimetrik (çarpık) çiçekleri bulunur. Bu çiçekleri menekşe familyasının içindeki türlerin ayırt edici özelliğidir. Çiçeklerinin rengi genellikle, çiçeğin adını verdiği menekşe rengindedir. Fakat mavi, sarı, beyaz, pembe ya da çok renkli açan türleri de bulunur. Çok bol çiçek açar, tüm bahar ve yaz döneminde çiçek açtığı görülebilir.

Kullanımı

Gıda

Tatlılar

Menekşe çiçeği, salata süsü olarak ya da balık yemeklerinde tat vermesi için kullanılır. Tatlılarda da, sufle, krema ve bu tarz yemeklere tat vermesi için eklenir. Taze yaprakları da, çiğ olarak veya pişirilerek sebze yemeği olarak yenebilir. Çiçekleri, yaprakları ve kökleri A ve C vitamini açısından zengindir. Bir tür antioksidan olan anthyocynanin içerirler.

Şekerler

Şeker menekşesi ya da kristalize menekşe şeker şurubunda bekletilmiş olan tatlıdır. Sıcak şurup taze yaprakların üzerine dökülür ve şeker kristalize oluncaya kadar bekletirili ve kurutulur. Bu yöntem gül ve portakal yaprakları için de geçmişte kullanılmıştır. Bu şekerler hala Toulouse'da yapılmaktadır. Ayrıca tatlıları süslemek için de kullanılırlar.

İçecekler

Ayrıca likörlere tat vermesi için de kullanılır: Creme Yvette, Creme de Violette ve Parfait d'Amour gibi. Çin bitki çaylarında kullanılır.

Yetiştirilmesi

Işıklandırma koşulları

Menekşeler ışıklı ortamları severler, fakat doğrudan güneş ışığına maruz kalmamaları gerekir. Doğada da ağaç gövdelerinde ve gölgede yaşarlar. Çiçeklenmesi için olabildiğince fazla ışık görmesi gerekir, ama bu ışık direkt güneş ışınları olmamalıdır. Bu ışıklandırma hafif bir sabah güneşi gören bir pencere önü, yapay ışık, filtrelenmiş güneş ışığı veya lamba ışığı olabilir. Çiçek vermeyen menekşeler daha aydınlık hatta ev aydınlatmasının olduğu ortamlara alınmalıdır.

Sulama koşulları

Toprağı sürekli nemli tutulmalıdır. Alttan sulandığı durumlarda sürekli su eklemek zorunda kalınmaz. Bu sayede ihtiyacı olduğu kadar suyu alttan emecektir. Alttaki haznenin su dolması durumunda 2-3 hafta fazladan sulamaya ihtiyaç kalmaz.
Sulama sırasında kesinlikle yapraklara su değmemelidir. Bu durumda yaprakta lekeler oluşur, hatta yaprak ölebilir.

Gübre

Gübre eklenmesi çiçeklenmeyi artırır.

Sıcaklık koşulları

Oda sıcaklığı (20-25°) ve % 80 nemlilik oranı uygun seviyelerdir. Geceleri oda sıcaklığının düşmesine, (18°) tahammül ederler. Fakat hızlı sıcaklık değişimlerinden kaçınmak gerekir.

Dikme önerileri

Doğrudan saksının üstüne dikilebilir. Ayrıca köklenmemiş yaprakları suyun içinde tutarak da yetişebilir.

Saksılara ayırma

Menekşe bitkisi birden fazla saksıya ayrılabilir. Yaprakları en az 2–3 cm sapı kalacak şekilde kopartılır. Yaprak 4'te biri toprağın içinde kalacak şekilde dikilir. Toprağı olabildiğince ıslak tutulmalıdır. Bu dönem su dolu bir bardakta da geçilebilir. 6 aydan sonra eskisi gibi bir menekşe bitkisi olacaktır.