İçeriğe atla

Menarş

Menarş (Yunanca: Grekçe: μήν (mēn); "ay" + Grekçe: ἀρχή (arkhē); "başlangıç"), dişi insanlarda görülen ilk âdet döngüsünü tanımlar. Terim sosyal ve bilimsel açıdan, kadınlarda doğurganlığın başladığını göstermesinden ötürü, ergenlik döneminin en önemli olaylarından biri olarak kabul edilir.

Menarş yaşı

Menarş yaşı Batı Avrupa ve Kuzey Amerika'da düşüş halindedir.
After: Boaz (1999)[1]

Pek çok kız farklı yaşlarda ilk âdet kanamalarını tecrübe eder. Ortalama olarak menarş 12 ile 15 yaşları asında gerçekleşir.[2][3] Bu zamnalama farklılıklarının, genetik, beslenme ve genel sağlık faktörlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.[4] Bazen yaş, sekize kadar inebilir ve bu durum, normal olabilir.[5] Bu ilk regl, genellikle gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere göre daha geç başlayabilir.[6] Ortalama menarş yaşı ABD'de yaklaşık 12,5;[7] Kanada'da 12,7;[8] Birleşik Krallık'ta 12,9[9] ve İzlanda'da 13,1'dir.[10] Türkiye'de yürütülmüş bir çalışma İstanbul'daki kızların medyan menarş yaşını 12.74 yıl olarak bulmuştur.[11]

Fizyoloji

Menarş, ergenlikte meydana gelen, aşağıdaki fiziksel süreçlerin sonucunda oluşan bir olaydır.

  • Yeterli vücut kütlesine ulaşma (17% yağ oranı).[12]
  • Hipotalamusta bulunan gonadotropin-salınım hormonu (GnRH) pals jeneratörünün disinhibe olması.
  • Pitüiter bez hormonlarına tepki olaraka yumurtalıklar tarafından östrojen salgılanması.
  • 2-3 senelik bir zaman aralığı içinde östrojenin, kalçaları, memeleri ve rahmi büyütmesi, boyu uzatması, yağ oranını arttırması.
  • Östrojenin endometriyumu büyümeye ve damarlanmaya teşvik etmesi.
  • Hormon seviyelerindeki dalgalanmaların endometriyuma sağlanan kan miktarında değişiklikler meydana getirmesi.
  • Endometriyal dokunun aldığı kan miktarındaki ve hormonlardaki dalgalanmalar damar ve dokuların kan ile birlikte vücuttan atılması.

Menarşın oluşmasına işaret eden özel bir hormon keşfedilmemiştir, ancak dalgalanarak yükselenen östrojen seviyesinin endometriyumu kalınlaştırması sonucunda oluştuğu düşünülmektedir.

Âdet kanaması taze ve pıhtılaşmış kan ile endometriyal dokunun bir kombinasyonundan oluşmaktadır. Menarş sonucu oluşan akıntı, ilerleyen yaşlarda oluşucak akıntılarla kıyaslandığında genellikle daha açık renkli ve daha az olmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Boaz N. T. (1999): Essentials of biological anthropology. Prentice Hall, New Jersey, 0-13-080793-1.
  2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Jones2011 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  3. ^ Karapanou, O.; Papadimitriou, A. (2010). "Determinants of menarche". Reprod Biol Endocrinol. Cilt 8. s. 115. doi:10.1186/1477-7827-8-115. PMC 2958977 $2. PMID 20920296. 
  4. ^ "At what age does a girl get her first period?". National Women's Health Information Center. 23 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2011. 
  5. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Women2014Men isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Diaz2006 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  7. ^ Anderson SE, Dallal GE, Must A (Nisan 2003). "Relative weight and race influence average age at menarche: results from two nationally representative surveys of US girls studied 25 years apart". Pediatrics. 111 (4 Pt 1). ss. 844-50. doi:10.1542/peds.111.4.844. PMID 12671122. 
  8. ^ Al-Sahab B, Ardern CI, Hamadeh MJ, Tamim H (2010). "Age at menarche in Canada: results from the National Longitudinal Survey of Children & Youth". BMC Public Health. Cilt 10. s. 736. doi:10.1186/1471-2458-10-736. PMC 3001737 $2. PMID 21110899. 
  9. ^ Hamilton-Fairley, Diana (2004) [1999]. Lecture notes on obstetrics and gynaecology (PDF) (2. bas.). Blackwell. s. 29. ISBN 978-1-4051-2066-1. 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mart 2019. 
  10. ^ Macgússon TE (Mayıs 1978). "Age at menarche in Iceland". Am. J. Phys. Anthropol. 48 (4). ss. 511-4. doi:10.1002/ajpa.1330480410. PMID 655271. 
  11. ^ Atay, Z.; Turan, S.; Guran, T.; Furman, A.; Bereket, A (13 Haziran 2011). "Puberty and Influencing Factors in Schoolgirls Living in Istanbul: End of the Secular Trend?". Pediatrics. 128 (1). ss. e40-5. doi:10.1542/peds.2010-2267. PMID 21669888. 
  12. ^ Frisch RE (Ağustos 1987). "Body fat, menarche, fitness and fertility". Human Reproduction. 2 (6). ss. 521-33. doi:10.1093/oxfordjournals.humrep.a136582. PMID 3117838. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2019. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hormon</span> İç salgı bezlerinden kana geçen ve organların işlemesini düzenleyen adrenalin, insülin, tiroksin ve benzeri fizyolojik etkisi olan maddelerin genel adı

Hormon,, çok hücreli organizmalarda fizyoloji ve davranışı düzenlemek için karmaşık biyolojik süreçler yoluyla uzak organlara veya dokulara gönderilen sinyal molekül sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kız</span> erişkin olmayan dişi birey

Kız, çocuk veya genç yaştaki dişi. Kız kavramının yaş limiti kültürler arasında değişebilir.

Psikopati (Psikopatlık); çekici, manipülatif, duygusal yönden acımasız ve suç işleme potansiyeline sahip kişilik yapıları için kullanılır. Bazen sosyopati ile eş anlamlı olarak kabul edilen psikopati, kalıcı antisosyal davranış, bozulmuş empati, pişmanlık ve cesur, sınırsız ve bencil özellikler ile karakterize edilir. Tarih boyunca sadece kısmen örtüşen ve bazen çelişkili olabilen farklı psikopati kavramları kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Östrojen</span> Birincil dişi cinsiyet hormonu

Östrojenler, kadınların adet döngüsünde ve diğer memeli hayvanların dişilerinde estrus döngüsünde önemli rol oynayan bir grup steroid hormondur. Hormon tüm omurgalılarda ve bazı böceklerde de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Böbrek taşı</span> böbreklerde biriken sert madensel maddeler

Tıpta nephrolithiasis' veya urolithiasis olarak da bilinen böbrek taşı hastalığı, idrar yolunda katı madde parçası oluşması durumudur.

Ergen veya adolesan, çocukluk ile yetişkinlik dönemi arasındaki fiziksel, cinsel, toplumsal ve psikososyal geçiş dönemindeki kişidir. Bu dönemde görülen fiziksel ve cinsel gelişim ergenlik dönemi olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Akrosiyanoz</span> Damar hastalığı

Akrosiyanoz, ayaklarda ve yüzün distal kısımlarında da ortaya çıksa da, en yaygın olarak ellerde ortaya çıkan ekstremitelerin kalıcı mavi veya siyanotik renk değişikliğidir. 100 yıldan fazla bir süre önce tanımlanmış olmasına ve uygulamada alışılmadık olmamasına rağmen, bu olgunun doğası hala belirsizdir. "Akrosiyanoz" terimi, genellikle ellerin, ayakların veya yüzün bazı kısımlarında mavi renk değişikliği görüldüğü durumlarda uygunsuz bir şekilde kullanılır. Akrosiyanozun başlıca (birincil) formu, bazen nispeten iyi huylu bir nörohormonal bozukluğun neden olduğu iyi huylu bir kozmetik durumdur. Nedeni ne olursa olsun, iyi huylu form tipik olarak tıbbi tedavi gerektirmez. Özellikle çocuklarda ve genel sağlık durumu kötü olan hastalarda, ekstremitelerin soğuğa uzun süre maruz kalması durumunda tıbbi bir acil durum ortaya çıkacaktır. Bununla birlikte, donma akrosiyanozdan farklıdır, çünkü ağrı genellikle ilk duruma eşlik ederken, ikincisi çok nadiren ağrı ile ilişkilidir. Akrosiyanozdan ayırt edilmesi gereken cilt rengi değişiklikleriyle birlikte elleri, ayakları ve yüzün bölümlerini etkileyen bir dizi başka durum da vardır: Raynaud fenomeni, pernio, akrorygosis, eritromelalji ve mavi parmak sendromu. Bazı olgularda, özellikle bu sendromlar bir arada olduğunda tanı koymak zor olabilir. Akrosiyanoz, bağ dokusu hastalıkları ve merkezi siyanoz ile ilişkili hastalıklar gibi daha ciddi bir tıbbi sorunun işareti olabilir. Diğer nedensel koşullar arasında enfeksiyonlar, toksisiteler, antifosfolipid sendromu, kriyoglobulinemi, neoplazmalar bulunur. Bu durumlarda, gözlenen deri değişiklikleri "ikincil akrosiyanoz" olarak bilinir. Daha az simetrik dağılıma sahip olabilirler ve ağrı ve doku kaybı ile ilişkili olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Yuzuru Hanyu</span> Japon artistik patinajcı (d. 1994)

Yuzuru Hanyū, Japon buz patencidir. 2 kez Olimpiyat şampiyonu, 2 kez Dünya şampiyonu, 1 kez 2010 Dünya Gençler şampiyonu, 1 kez 2009-10 Gençler Grand Prix şampiyonu, 4 kez ISU Grand Prix Finali şampiyonu, 4 Kıta şampiyonu ve 6 kez Japonya ulusal şampiyonu olmuştur. Artistik buz pateni tarihinde Super Slam tamamlayan ilk ve tek erkek sporcudur.

<span class="mw-page-title-main">Fred Brooks</span> Amerikalı yazılım mühendisi ve bilgisayar bilimci (1931-2022)

Frederick Phillips Brooks, Jr., Amerikalı yazılım mühendisi ve bilgisayar bilimcisidir. The Mythical Man-Month adlı kitabın yazarıdır ve 1999 yılında Turing Ödülü almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rahim kanseri</span> rahim içinde yerleşen kadın üreme organı kanseri

Rahim kanseri, kadın genital sisteminde rahim içini döşeyen endometriyumdan kaynaklanan bir kanserdir. Kanser, vücudun diğer bölümlerine yayılma veya dağılma yeteneğine sahip hücre'lerin anormal büyümesinin sonucudur.

<span class="mw-page-title-main">Dehidroepiandrosteron</span>

Dehidroepiandrosteron veya Dhea, böbrek üstü bezlerinde salgılanan bir hormondur ve hipofiz bezinde salgılanan ACTH'un kontrolündedir. Zayıf bir erkeklik hormonudur fakat erkeklerde salgılandığı zaman erkeklik hormonlarına dönüşmektedir. Kadınlarda da aynı durum söz konusu olup salgılandığı vakit kadınlık hormonuna dönüşmektedir. Dhea hormonu sayesinde erkeklerdeki kıllanma meydana gelir. Kadınlarda eğer aşırı kıllanma, kellik, adetten kesilme, kısırlık ve akne gibi şikayetlerin olması halinde Dhea hormonuna bakılır. Erkeklerde ise erken ergenlik olduğu zaman, ses kalınlığında, pubik kıllanmada ve erken büyüyen penis gibi durumlarında da Dhea hormonu araştırılır. Dhea hormonu doğum anından itibaren olmak üzere aniden düşer ve ergenlik döneminde de yeniden yükselişe geçer. İlerleyen yaşla beraber düşme eğilimine girer.

<span class="mw-page-title-main">Âdet döngüsü</span> kadın üreme sisteminde (özellikle rahim ve yumurtalıklar) oluşan, hamileliği mümkün kılan düzenli doğal değişim

Âdet döngüsü, kadın üreme sisteminde oluşan, hamileliği mümkün kılan düzenli doğal değişimdir. Döngü oosit üretiminde ve rahmin hamilelik için hazırlanmasında gereklidir. Kadınların %80 kadarı âdetten 1-2 hafta önce bazı semptomlar yaşadığını bildirmiştir. Bu yaygın semptomlar arasında akne, memelerde hassasiyet, şişkinlik, yorgunluk hissi, sinirlilik ve ruh hâli değişiklikleri yer almaktadır. Bu semptomlar, gündelik hayatı etkiler ve bu nedenden ötürü bu durum, kadınların %20 ila 30'unda premenstrüel sendrom olarak nitelendirilir. %3 ila 8 oranında şiddetli geçer.

Vajinal kanama, vajinadan çıkan herhangi bir kan akışını tanımlamak için kullanılan terim. Kanamanın kaynağı vajina duvarında olabilir ancak genellikle rahimde olmaktadır. Çoğu zaman kanama âdet döngüsü çerçevesinde gerçekleşirken, hormonal veya üreme organları kaynaklı sorunlar yüzünden de meydana gelebilir. Özellikle hamilelik esnasında meydana gelen vajinal kanamalar olası hamilelik komplikasyonlarının işareti olduğu için doktor kontrolü gerektirmektedir.

1,7-Oktadien (C8H14) hafif alev alan bir organik bileşiktir.

<span class="mw-page-title-main">Hipotalamus-hipofiz-gonad aksı</span> Üreme, ergenlik, cinsel dimorfizm ve davranışla ilişkili hormonal yolak

Hipotalamus-hipofiz-gonad aksı hipotalamus, hipofiz bezi ve gonadal bezlerin arasındaki etkileşimi ifade eder. Bu bezler genellikle birlikte işlev gösterdiğinden, fizyologlar ve endokrinologlar bunlardan tek bir sistem olarak bahsetmeyi uygun ve açıklayıcı buluyorlar.

Marvel Sinematik Universe (MCU) bir olan medya franchising ve paylaşılan kurgusal evren arasında ayardır süper kahraman dizileri içinde görünen karakterlere göre Marvel Comics yayınları. MCU ilk olarak 2013'ten 2020'ye kadar ABC, Netflix, Hulu ve Freeform'da yayınlanan Marvel Television dizileriyle televizyona genişledi. Marvel Studios films- arkasında -the yapım stüdyosu üzerine dizi bırakmadan başlayacak Disney+ parçası olarak 4. Evre'nın başlangıcı olan WandaVision dizisi ile başladı.

İnsan vücudunun gelişimi, döllenmeden olgunluğa kadar olan büyüme sürecidir. Süreç, bir dişinin yumurtalığından salınan bir yumurtanın, bir erkekten gelen bir sperm hücresinin döllemesi ile başlar. Ortaya çıkan zigot, mitoz ve hücre farklılaşması yoluyla gelişir ve ortaya çıkan embriyo daha sonra rahim içinde implante olur. Doğumdan sonra büyüme ve gelişme devam eder ve genetik, hormonal, çevresel ve diğer faktörlerden etkilenerek hem fiziksel hem de psikolojik bir gelişme gözlenir. Bu, yaşam boyunca devam eder: çocuklukta ve ergenlikten yetişkinliğe.

Elagoliks, kadınlarda endometriozis ile ilişkili ağrı tedavisinde kullanılan gonadotropin salgılatıcı hormon antagonisti bir ilaçtır. Ayrıca kadınlarda rahim miyomlarının ve ağır adet kanamalarının tedavisi için geliştirilme aşamasındadır. İlaç, erkeklerde prostat kanseri ve prostat büyümesi tedavisi için de araştırılmıştır, ancak bu durumlar için geliştirme durdurulmuştur. Elagoliks günde bir veya iki kez ağızdan alınır.

Buserelin, öncelikle prostat kanseri ve endometriozis tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Ayrıca menopoz öncesi meme kanseri, rahim miyomları ve erken ergenlik gibi diğer endikasyonlar için, kadın kısırlığında üremeye yardımcı olarak ve transseksüel hormon tedavisinin bir parçası olarak kullanılır. Ayrıca buserelin veteriner hekimlikte de kullanılmaktadır. İlaç tipik olarak günde üç kez burun spreyi olarak kullanılır, ancak yağ içine enjeksiyon için bir solüsyon veya implant olarak da kullanılabilir.

Biyoloji ve tıpta feminizasyon, bir organizmada genellikle türün dişisine özgü fiziksel özelliklerin gelişmesidir. Bu, cinsel farklılaşmaya katkıda bulunan normal bir gelişim sürecini temsil edebilir. Feminizasyon ayrıca çevresel faktörler tarafından da tetiklenebilir ve bu fenomen birkaç hayvan türünde gözlemlenmiştir. Transseksüel hormon tedavisi durumunda, kasıtlı olarak yapay olarak indüklenir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.