Memnon

Memnon, şafak tanrıçası Eos'la Troya kral soyundan olan Tithonos'un oğludur. Troya Savaşı'nın İlyada'da anlatılan bölümünün sonrasını ele alan Aithiopis adlı destanın kahramanıdır.

Habeşistan kralı Memnon, Hektor öldükten sonra Troya'ya yardımcı gelir. Sırtında Hephaistos'un yaptığı silahlar vardır. İlkin Aias'la karşılaşır, bu savaş sonuç vermez, sonra Nestor'la karşılaşır, Nestor'un oğlu Antilokhos babasını savunurken Memnon tarafından öldürülür. Akhilleus araya girer çünkü Patroklos öldükten sonra Antilokhos onun en iyi dostu olmuştur. Akhilleus Antilokhos'un öcünü almak ister, ama Thetis bu savaştan Akhilleus'u alıkoymakla uğraşırsa da başaramaz. Bu kez iki tanrıça Eos ve Thetis tanrı Zeus'a başvurur. Zeus, Memnon'un ölmesi yönünde karar kılar.^[1]

Bu fotoğraf, Geç Korint Siyah Figürlü hydrianın ayrıntılı görünümüdür ve yaklaşık MÖ 575-550'de yapıldığı tahmin edilmektedir. Bir su sürahisi olan bu "hydria", savaşın en büyük iki kahramanı Akhilleus ve Memnon'un savaştığı Truva Savaşı'ndan bir ikili çatışmayı tasvir etmektedir. Her savaşçının savaş arabasının yanında hazırda bekleyen arabacıları vardır. Korint alfabesindeki yazıtlar figürleri tanımlamaktadır.

Etiyopya ordusuna liderlik eden Memnon, Polydamas, Helen ve Priam arasındaki bir tartışmanın hemen ardından Truva'ya varır. Bu tartışma, Etiyopya Kralının hiç ortaya çıkıp çıkmayacağına odaklanıyordu. Memnon'un ordusu sayılamayacak kadar büyük olarak tanımlanır ve gelişi onun onuruna büyük bir ziyafet başlatır. Her zamanki gibi, iki lider (Memnon ve bu durumda Priam) şanlı savaş hikâyeleri alışverişinde bulunarak akşam yemeğini bitirir ve Memnon'un hikâyeleri Priam'ın Etiyopya Kralının Truva'nın kurtarıcısı olacağını ilan etmesine yol açar. Buna rağmen Memnon çok alçakgönüllüdür ve akşam yemeğinde övünmenin akıllıca olmadığına inansa da gücünün savaşta görüleceğini umduğu konusunda uyarır.

Ertesi günkü savaştan önce, Memnon'a karşı ilahi aşk o kadar büyüktür ki Zeus diğer tüm Olimposlulara savaşa karışmama sözü verdirir. Savaşta Memnon, Nestor'un oğlu Antilochos'u; Antilochos, Memnon'un sevgili yoldaşı Ezop'u öldürdükten sonra öldürür. İntikam peşinde koşan ve yaşına rağmen Nestor, Memnon'la savaşmaya çalışır, ancak Etiyopyalı savaşçı, böylesine yaşlı bir adamla savaşmanın uygun olmayacağı konusunda ısrar eder ve Nestor'a o kadar saygı duyar ki, savaşmayı reddeder. Bu açıdan Memnon, Akhilleus'a çok benziyor - her ikisi de zamanın savaşçı kültürü tarafından olumlu karşılanan güçlü değerlere sahip.

Memnon Yunan gemilerine ulaştığında Nestor, Akhilleus'a kendisiyle savaşması ve Antilochos'un intikamını alması için yalvarır, bu da iki adamın Hephaistos tarafından yapılan ilahi zırhı giyerken çarpışmasına yol açar ve iki savaşçı arasında başka bir paralellik oluşturur. Zeus ikisini de kayırır ve her erkeği yorulmak bilmez ve kocaman yapar, böylece tüm savaş alanı onların yarı tanrılar olarak çarpışmalarını izleyebilir. Sonunda Akhilleus, Memnon'u kalbinden bıçaklayarak tüm ordusunun dehşet içinde kaçmasına neden olur.

Memnon'un şerefine, tanrılar ondan düşen tüm kan damlalarını toplar ve bunları, ölümünün her yıldönümünde insan etinin kokusunu taşıyacak büyük bir nehir oluşturmak için kullanır.^[2] Liderlerini gömmek için Memnon'a yakın kalan Etiyopyalılar kuşa dönüştüler (biz buna artık Memnonides diyoruz)^[3] ve üzerinde biriken tozu temizlemek için mezarının yanında kalıyorlar.^[4]

Romalı yazarlar ve daha sonra Diodorus Siculus gibi klasik Yunan yazarlar, Memnon'un Afrika'da, genellikle Mısır'ın güneyindeki bir coğrafi bölge olan "Etiyopya"dan geldiğine inanıyorlardı. Miletli Arctinus'un orijinal tarihi çalışması yalnızca parçalar halinde hayatta kaldığı için, Memnon hakkında bilinenlerin çoğu Homeros sonrası Yunan ve Romalı yazarlardan geliyor. Homeros, Odysseia^[5]'de Memnon'dan sadece laf arasında söz eder.

Herodotos, Susa'yı "Memnon şehri" olarak adlandırdı,^[6] Herodotos, Mısır ve Etiyopya kıyafetleri giymiş iki uzun heykeli anlatır; Memnon olarak tanımlayın; Sesostris olduğuna inandığını daha önce belirttiği için aynı fikirde değil.^[7] Heykeller Smyrna'dan Sardis'e giden yol üzerindeydi.^[8] Herodotos, eski yolun yakınında bu tanıma uyan bir oyulmuş figür tanımladı.^[9]

Pausanias, Memnon'un seyahatlerine Afrika'da başladığı söylendiğinde Mısır'daki devasa bir heykel'e nasıl hayret ettiğini anlatıyor:

Mısır Thebes'de, Nil'i sözde Pipes'e geçerken, hala oturan ve ses çıkaran bir heykel gördüm. Birçoğu ona A'dan söyledikleri Memnon diyor. Etiyopya'yı ve Mısır'ı Susa'ya kadar istila etti. Ancak Thebaililer bunun Memnon'a değil, Phamenoph adlı bir yerliye ait bir heykel olduğunu söylüyorlar ve bazılarının bunun Sesostris olduğunu söylediğini duydum. Bu heykel Kambyses tarafından ikiye bölünmüş ve günümüzde baştan ortaya doğru atılmıştır; ama geri kalanlar oturuyor ve her gün güneşin doğuşunda bir ses çıkarıyor ve bu ses en iyi şekilde bir arpın veya bir tel kırıldığında çıkan lirin sesine benzetilebilir.^[10]

Lemnoslu Philostratus Imagines (work by Philostratus)|Imagines adlı çalışmasında Memnon'u tasvir eden bir sahnenin çizimini anlatıyor: Homer'deki sahne böyledir, ancak ressamın anlattığı olaylar şöyledir: Etiyopya'dan gelen Memnon, bu babanın önüne atılan Antilokhus'u öldürür ve görünüşe göre Akhalar arasında terör estirir - çünkü Memnon'un zamanından önce siyah adamlar sadece bir hikâye konusuydu - ve Achaean'lar cesedi ele geçirerek, hem Atreus'un hem de Ithacan'ın oğulları ve Tydeus'un oğlu ve aynı adı taşıyan iki kahraman olan Antilochus'a ağıt yakıyor.^[11]

Manetho'ya göre Memnon ve 18. hanedanın 8. Firavunu IV. Thutmose tek ve aynı kraldı.^[12]

Eski Yunan şairlerine göre, Memnon'un babası Tithonus, şafak tanrıçası Eos tarafından Truva'dan kaçırılmış ve Oceanus kıyılarında dünyanın öbür ucuna götürülmüştür.^[13]

Hesiod'a göre Eos, Etiyopyalıların Kralı ve yüce Etiyopyalı^[14] Tithonus'a bronz silahlı Memnon'u doğurdu. Batı rüzgarı tanrısı Zephyrus, tıpkı Memnon gibi, Eos'un başka bir babadan Astraeus'tan ilk doğan oğluydu, bu da onu Memnon'un üvey kardeşi yapıyor. Quintus Smyrnaeus'a göre Memnon, Oceanus kıyısındaki Hesperides tarafından büyütüldüğünü kendisi söyledi.^[15] Memnon, Batı Okyanusu'nda yaşıyor ve babası oraya sürülürse, daha önceki alimler ^[] görüşlerine dayanarak teklifte bulundular.

Memnon öldüğünde, Eos oğlunun ölümü için büyük bir yas tuttu ve Yunanların ve Truva atlarının orduları tarafından fark edilmeden oğlunun cesedini özgürce çalabilmek için kardeşi Helios'un (Güneş) ışığını söndürdü ve Nyx'e (Gece) yalvardı.^[16] Ölümünden sonra Eos, belki de uyku tanrısı Hypnos ve ölüm tanrısı Thanatos'un yardımıyla katledilen Memnon'un cesedini Etiyopya'ya geri taşıdı,^[17] ve ayrıca Zeus'tan Memnon'u ölümsüz yapmasını istedi, dileği yerine getirildi.^[18]

Mısır'da Theban Nekropolü'ndeki III. Amenhotep'in heykelleri, Romalılar tarafından Memnon Heykeli olarak biliniyordu. Yaşlı Pliny ve diğerlerine göre sabah saatlerinde bir heykel ses çıkardı.^[19]

Memnon, Truva Savaşı'nda öldüğünde şu an Balıkesir, Gönen'in Ulukır köyü civarlarında olan Güvercinli Köprü'nün batı yakasına gömülmüş ve burada zamanla Memnon köyü kurulmuştur.^[20] Kaynaklarda Memnon'un mezarının bulunduğu yerin bir kasaba olduğu şeklinde bilgiler de mevcuttur.^[21] Memnon köyü günümüzde Ulukır köyünün hudutlarında olup, Güvercinli Köprü'nün batı yakasındadır. Çanakkale yolu üzerinde söz konusu bölgeye gelindiğinde höyük türünden yükseltiler açıkça fark edilmektedir.^[22] Ayrıca Güvercinli Köprü ismini, Memnon ve arkadaşlarının güvercine dönüşmüş ruhlarından almaktadır.

Wikimedia Commons'ta Memnon ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.