İçeriğe atla

Memmedhasan Hacınski

Memmedhasan Hacınski
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Başbakanı
(Geçici)
Görev süresi
30 Mart 1920 - 28 Nisan 1920
Yerine geldiğiNesib Bey Yusufbeyli
Yerine gelenMakam feshedildi.
5. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti İçişleri Bakanı
Görev süresi
22 Aralık 1919 - 15 Şubat 1920
Yerine geldiğiNesib Bey Yusufbeyli
Yerine gelenMustafa Bey Vekilov
2. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Maliye Bakanı
Görev süresi
6 Ekim 1918 - 26 Aralık 1918
Yerine geldiğiAbdülali Bey Emircanov
Yerine gelenI. Protasov[1]
1. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı
Görev süresi
28 Mayıs 1918 - 6 Ekim 1918
Yerine geldiğiMakam oluşturuldu.
Yerine gelenAlimerdan Topçubaşov
Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti Ticaret ve Sanayi Bakanı
Görev süresi
22 Nisan 1918 - 26 Mayıs 1918
Yerine geldiğiMakam oluşturuldu.
Yerine gelenMakam feshedildi.
Kişisel bilgiler
Doğum Memmedhasan Caferkuluoğlu Hacınski
3 Mart 1875(1875-03-03)
Bakü Guberniyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm 8 Mart 1931 (56 yaşında)
Tiflis, Gürcistan
Partisi Müsavat Partisi
Azerbaycan Komünist Partisi
Bitirdiği okul Petersburg Teknoloji Enstitüsü
Mesleği Mimar, politikacı

Memmedhasan Caferkulu oğlu Hacınski Azerice: Məmmədhəsən Cəfərqulu oğlu Hacınski; 1875-1931, Azerbaycanlı mimar, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nde (ADC) içişleri, dışişleri ve maliye bakanlığı görevlerinde bulunmuş politikacı. Ayrıca ADC'nin son başbakanı.

3 Mart 1875 tarihinde Bakü'de dünyaya geldi. Orta öğrenimini Bakü Realny Mektebi'nde, üniversite eğitimini ise Petersburg Teknoloji Enstitüsü'nde, 1902'de tamamladı. Mezun olduktan sonra bir süre Azerbaycanlı iş insanı Şemsi Esedullayev'e ait petrol rafinerilerinin yapımında çalışmış, sonrasında Bakü'ye dönmüştür. Burada Bakü Belediyesinin inşaat departmanının başına getirilmiş, Bakü'nün mimari gelişiminde önemli rol oynamıştır. Döneminde Bakü Bulvarı'nın (Deniz Kenarı Milli Parkı) yapımı 1911'de tamamlanmıştır. Belediye Meclisi Hacınski'nin girişimleriyle, yeni kentsel yatırımlar için 60,000 Rublelik bir ödenek ayırmıştır. Bakü sokak ve caddelerinin genişletilmesi hakkında bir kitap yayınlatmış ve dönemin önemli mimarlarından Adolf Eichler'e Bakü Kurtarıcı Kilisesi (Xilaskar kilsəsi) inşa ettirmiştir.[2] 1913 yılında kısa bir süreliğine belediye yönetiminin başında da bulunmuştur.[3]

1911 yılında illegal olarak kurulan Müslüman-demokrat Müsavat Partisi'ne üye oldu. 1917 Şubat Devrimi sonrası, Müsavat partisi legal faaliyete geçti. Himmet Gazetesi'nin kuruluşuna ve faaliyetlerine aktif olarak katıldı.[4] 22 Mart 1917'de Milli Müslüman Konseyi geçici yönetim komitesi oluşturuldu. Hacınski Konseye başkan şeçildi. Kafkasya Müslümanlarının Bakü'de toplanan kurultayına, Mayıs ayında ise Rusya Müslümanlarının Moskova kongresine katılmış, Rus Parlamentosuna Azerbaycan'dan milletvekili seçilmiştir.

Hacınski 15 Kasım 1917'de Transkafkasya Ticaret ve Sanayi Komiserliği'nde komiser yardımcısı, 22 Nisan 1918'de kurulan Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nde ise Sanayi ve Ticaret Bakanı görevini icra etmiştir.

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti

28 Mayıs 1918 tarihinde ADC ilan edildi. Hacinski, Fetali Han Hoyski tarafından kurulan ilk kabinede Dışişleri Bakanı olarak görevlendirildi ve bu görevi 6 Ekim 1918 tarihine kadar devam ettirdi. İkinci ADC hükûmetinde de 15 Şubat 1920 tarihine kadar İçişleri Bakanlığı görevini yürüttü.[3] 1918 senesinin Mart ayının sonunda, Bakü'de Rus-Ermeni Bolşevikleri ve Taşnaklar tarafından başlatılan saldırılarda binlerce Azeri hayatını kaybetmiş, benzer olaylar Şamahı, Kürdemir, Salyan, Guba, Lenkeran gibi illerde de yaşanmıştır. Genç hükûmetin iç politikasında çözmesi gereken iki mühim mesele vardı. Birisi bağımsızlık meselesine tutumlarında İlhakçılar'ın (Azerbaycan'ın Osmanlı'ya birleşerek, onun bir vilayeti gibi yönetilmesini savunanlar) talep ve baskıları, bir diğeri Azerbaycan'ın resmi başkenti Bakü iken onun Rus-Ermeni birlikleri tarafından işgal altında olması ve onların geçici başkent olan Gence şehrine saldırı planlamaları. Gence'nin işgali ise bağımsızlığın sonu anlamına geliyordu. Sonuç olarak elinde hiçbir düzenli ordusu olmayan şura Osmanlı'dan yardım istedi. Milli Şuranın başkanı Mehmet Emin Resulzade ve dış işleri bakanı Hacınski 4 Haziran 1918 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile dostluk anlaşması imzaladılar. Bu anlaşma Azerbaycan Cumhuriyeti'nin milletlerarası arenada tanınması ve toprak bütününün müdafaası için çok önemli bir adımdı.[5]

2 Nisan 1920'de ADC'nin yeni hükûmetinin kurulması görevi Hacınski'ye verildi. Hacınski kabinesini oluşturmak için Azerbaycan Parlamentosu'na giren tüm parti ve fraksiyonların önderleri ve Bolşeviklerle de görüşmeler yapmıştır. Hacınski Bolşevikleri yeni bakanlar kurulunun bünyesine dahil ederek zaman kazanmak, Samur Köprüsü'nün kuzey tarafında bulunan XI. Kızıl Ordu'nun Bakü üzerine yürüyüşünü engellemeyi amaçlıyordu. Azerbaycan ordusunu acil olarak Bakü'ye getirmek istiyordu. Aynı yılın Mart ayında Azerbaycan ordusu Dağlık Karabağ'ı Taşnak işgalinden kurtarmak için gönderilmiş, henüz Bakü'ye dönmemişti.[6] 22 Nisan 1922'de Bolşevikler Hacinski'nin teklifini reddettiler. Durumu meclis vekili Mehmet Yusuf Caferov'a bildiren Hacinski, Müsavat Partisi'niden istifa ederek Bolşeviklere katıldı. 28 Nisan 1920 tarihinde Kızıl Ordu'nun işgali sonucunda, ADC'nin varlığı son buldu.[3]

Sovyet Azerbaycanı

Hacinski Sovyet yönetiminde, Azerbaycan Tarım Konseyinde çalıştı. 1923 yılında Transkafkasya Devlet Planlama komitesinde başkan yardımcısı olarak görev aldı. Sonrasında Lavrenti Beriya'nın emri ile tutuklandı. Hapishanede işkencelere maruz kalan Hacinski, 9 Şubat 1931'de, Tiflis'te hapisteyken hayatını kaybetti.[3][4]

Kaynakça

  1. ^ "Ministry of Finance of Republic of Azerbaijan. History of the ministry". 2 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2010. 
  2. ^ Fuad Akhundov (Yaz 2000). "Seaside Boulevard. A Glimpse Back Through History". Azerbaijan International. ss. 36-39. 15 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2010. 
  3. ^ a b c d "Ministers of Foreign Affairs of Azerbaijan. Mammad Hasan Hajinski". 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2010. 
  4. ^ a b "Presidential Library. Mammad Hasan Hajinski" (PDF). s. 68. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2010. 
  5. ^ Atakhan Pashayev (Kış 2005). "Perspective - Nariman Narimanov. Early Years of Bolsheviks - Wrong Direction". Azerbaijan International. ss. 36-39. 18 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2010. 
  6. ^ Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003, Volume 2003. Birleşik Krallık: Europa Publications. 2002. s. 105. ISBN 1-85743-137-5. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2010. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Muharebesi (1918)</span> 1. Dünya Savaşı sırasında Rus ve Türk orduları arasında geçen savaş

Bakü Muharebesi, 1918 yılında Azeri ve Dağıstanlı gönüllülerle takviye edilen ve Kafkas İslam Ordusu adı verilen Osmanlı Ordusu'nun Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu, Merkezi Hazar Diktatörlüğü ve Beyaz Ordu karşısında Bakü'yü almak için giriştiği muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Fetali Han Hoyski</span> Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin ilk başbakanı

Fetali Han Hoyski, Azeri avukat, Rus İmparatorluğu Devlet Meclisi üyesi ve daha sonra 1918'de kurulan bağımsız Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı.

Azerbaycan Millî Şûrası, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk delegeli yasama organıdır. İlk olarak 27 Mayıs 1918 ve 17 Haziran 1918 tarihleri arasında, daha sonra 16 Kasım 1918 ve 3 Aralık 1918 tarihleri arasında etkin olmuş bu kurumun sonraki varisi, ülkede genel seçim yoluyla oluşturulan Azerbaycan Parlamentosu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Stepan Şaumyan</span> Ermeni-Sovyet siyasetçi (1878-1918)

Stepan Gevorgiyeviç Şaumyan, Ermeni asıllı Rus komünist ve Bolşevikdir. 1917 Ekim Devrimi sırasında Kafkaslarda önde gelen Bolşevik önderlerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Nesib Bey Yusufbeyli</span> Siyasetçi

Nesib Bey Yusufbeyli, Azeri devlet adamı, gazeteci.

Himmet Partisi, Himmet Sosyal-Demokrat Müslüman Teşkilatı veya kısaca Himmet, Azerbaycan'ın ve tüm İslam Dünyasının ilk sosyal demokrat nitelikteki siyasi partisi. Sol kanadı 1920 yılında Bakü'deki komünist Adalet Fırkasıyla birleşerek, Azerbaycan Komünist Partisi'ni kurdu. Himmet Gazetesi adında yayın organları vardı.

<span class="mw-page-title-main">Hamid Sultanov</span> Azerbaycanlı siyasetçi

Hamid Hasan oğlu Sultanov, Azeri Sovyet siyasetçi, Azerbaycan SSC İç İşleri Halk Komiseri ve sonra Nahçıvan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Davud Hüseynov</span> Azerbaycanlı politikacı (1894-1938)

Mirzə Davud Hüseyinov — Azerbaycan Devrim Komitesi Başkan Yardımcısı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin 1921 Mayıs-Aralık tarihleri arasında Dış İşleri Bakanı, 1925 yılı içinde Maliye Bakanı. Ayrıca Yüksek İktisat Şûrası Başkanlığı, Transkafkasya SFSC XKS Başkan Yardımcılığı, Transkafkasya SFSC Halk Maliye Komiserliği, Tacikistan Komünist Partisi Merkez Komite Birinci Kâtipliği (1930-1933) görevlerinde de bulunmuştur.

Transkafkasya Seymi veya Mâverâ-yı Kafkas Seymi, Ekim Devriminden sonra Güney Kafkasya'da var olan ve Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin yüce yasama organı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan askerî tarihi</span>

Modern Azerbaycan ordusunun tarihi, 1918'de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri 26 Haziran 1918'de kurulduğunda, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ne dayanmaktadır. ADR Savunma Bakanı Dr. Khosrov bey Sultanov olmuştur. Bakanlık resmi olarak kurulduğunda, General Samet bey Mehmandarov, bakan ve Lt-Gen, Aliağa Şıhlinski yardımcısı oldu. ADR Ordusu Genelkurmay Başkanı Maj-Gen'di. Habib Bey Salimov, Mammad Bey Şulkevich ve Maj-Gen. Abdulhamid Bey Gaytabaşı da rehber oldular.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli</span>

Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli veya Ermenistan'ın Sovyetleştirilmesi, Rus-Ermeni savaşı, Sovyet Rusya'nın 11. Ordusunun, Eylül ayından başlayarak 4 Aralık 1920 tarihine kadar geçen sürede, eski Rus İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu toprakları üzerinde kurulmuş olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nde yeni Sovyet hükûmeti kurmak için gerçekleştirdiği askerî seferdir. Müdahale, Ermeni Bolşeviklerin başkent Erivan ve diğer şehirlerde çıkardıkları ayaklanma ile de eş zamanlıdır. Müdahale, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesine ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Feridun Bey Köçerli</span> Azerbaycanlı yazar

Firidun bey Ehmedbeyoğlu Köçerli, Azerbaycanlı yazar, filolog ve edebiyat eleştirmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Binegedi Savaşı</span>

Binegedi savaşı, Nuri Paşa liderliğindeki Osmanlı-Azerbaycan koalisyon güçleri ile Lionel Dunsterville liderliğindeki İngiliz-Ermeni-Beyaz Rus kuvvetleri arasında 26-31 Ağustos 1918 tarihleri arasında I. Dünya Savaşı'nın bir parçası olarak meydana gelen bir savaştı. Savaş, Bakü Savaşı'nın önemli bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Aslan Bey Safikürdski</span>

Aslan Bey Safikürdski Ağalar Bey oğlu, bilinen adıyla Aslan Bey Safikürdlü Azerbaycanlı devlet adamı. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Çalışma ve Adalet Bakanı ve Posta Hizmetleri ve Telgraf Bakanı olarak Azerbaycan Millî Meclisi ve daha sonra Azerbaycan Parlamentosu üyeliği yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ağa Aşurov</span>

Ağa Aşurov Hacı Aslan oğlu Azerbaycanlı devlet adamı. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Sanayi ve Ticaret Bakanı, Posta ve Telgraf Bakanı ve Azerbaycan Parlamentosu üyesi olarak görev yaptı.

Camo bey Hacınski - Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin 4. ve 5. hükûmetlerinde Posta ve Telgraf Bakanı ve Halk Cumhuriyeti Cumhuriyet Ulusal Konseyi üyesi, politikacı, devlet adamı, tiyatro ve sanat eleştirmenidir. Bazı kaynaklarda Azerbaycan marşının sözlerinin yazarı olarak geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abdulali Bey Emircanov</span>

Abdulali Bey Emircanov Şirali bey oğlu, Maliye Bakanı, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Devlet Kontrolörü olarak görev yapan ve Azerbaycan Ulusal Konseyi ve daha sonra Azerbaycan Parlamentosu üyesi olan bir Azerbaycanlı devlet adamıydı.

Bağır Bey Aliasger oğlu Rzayev ve ya Memmedbağır Rzayev – Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu üyesi, Aras Türk Cumhuriyeti bakanlarından biri, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Şûrası'nın, Transkafkasya Seymi'nin Müslüman Sosyalistler Fraksiyonu'nun üyesi.

Korgeneral Sir William Montgomerie Thomson (1877–1963) 1918'de Bakü'nün askeri valiliğini yapmış olan Britanya Ordusu'ndaki kıdemli bir memurdu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.