İçeriğe atla

Memel Kuşatması

Memel Kuşatması
Doğu Cephesi, II. Dünya Savaşı
TarihEsas taarruz: 5-22 Ekim 1944 / Kuşatma: 28 Ocak 1945
Bölge
Klaipėda (Litvanya / Doğu Prusya)
Sonuç SSCB zaferi
Taraflar
Nazi Almanyası AlmanyaSovyetler Birliği SSCB
Komutanlar ve liderler
Nazi Almanyası Erhard Raus
Nazi Almanyası Hans Gollnick		Sovyetler Birliği İvan Bagramyan
Güçler
3. Panzer Ordusu
28. Kolordu		1. Baltık Cephesi
Kayıplar
? ?

Memel Kuşatması ya da Memel Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Sovyet kuvvetlerinin 1944 yılı sonlarında başlattıkları Memel Taarruz Harekâtı'dır. Memel, Klaipėda'nın Almanca adıdır. Sovyet taarruzu, Memel'in küçük bir kesiminde ve limanında Alman kuvvetlerinin üç ay boyunca kuşatma altında tutulmasına yol açmıştır.

Buradaki Alman köprübaşı, 1945 yılı başlarında Sovyet kuvvetlerince girişilen bir başka genel taarruz olan Doğu Prusya Taarruzu'nun bir alt harekâtıyla ortadan kaldırılmıştır.

Harekât öncesi

STAVKA'nın Belarus Stratejik Taarruzu (Bagration Harekâtı olarak bilinir), 1944 yılının Ocak - Ağustos aylarında Alman Merkez Ordular Grubu'na yüklenmişti. Harekât, Ordular Grubu'nu bugünkü Belarus'tan, Litvanya'dan ve Polonya'nın büyük bir bölümünden geri atmıştır. Aynı yılın Ağustos ve Eylül aylarında Alman karşı taarruzu Doppelkopf Harekâtı Sovyet ilerlemesini durdurmayı başardı ve Merkez Ordular Grubu ile Kuzey Ordular Grubu arasındaki bağlantıyı korudu. Fakat STAVKA, 1. Baltık Cephesi'nin Alman 3. Panzer Ordusu mevzilerine karşı bir taarruz geliştirmesi için gereken hazırlıkları sürdürdü. Bu taarruz, Memel'e yönelecek ve bu iki Ordular Grubu arasındaki bağlantıyı kesecekti.

Planlama

General İvan Bagramyan, taarruzunun ana darbesini Şiaulyay'ın 19 km. batısına planladı. Emrindeki kuvvetleri yarısını bu bölgeye yapacağı taarruzu için topladı. Kıt'a kaydırmalarında, Alman kuvvetlerinin önlem almasını önlemek için, Rusların maskirovka adını verdikleri gizleme ve yanıltma yöntemlerini kullandı. Tüm bunlar, Alman komutanlığının, Sovyet taarruzunun ana istikametinin Riga yönünde olacağını düşünmesini sağlamak içindi.[1]

Kuvvetler

Harekâttaki Alman kuvvetleri, General Erhard Raus komutasındaki 3. Panzer Ordusu'nun kuzey kanadı birleridir. Bunlar, General Hans Gollnick komutasındaki 28. Kolordu ile General Siegfried Heinrici'nin 40. Panzer Kolordusu'dur. Harekâttaki Sovyet kuvvetleri ise General İvan Bagramyan'ın 1. Baltık Cephesi kuvvetleridir.

  • 5. Muhafız Tank Ordusu - General Vasili Volski
  • 4. Vurucu Ordu - General Petr Malyshev
  • 6. Muhafız Ordusu - General Ivan Chistyakov
  • 33. Ordu - General Viacheslav Tsvetaev
  • 43. Ordu - General Afanasii Beloborodov
  • 51. Ordu - General Yakov Kreizer

Taarruz

General Bagramyan'ın taarruzu, 5 Ekim 1944 günü General Erhard Raus'un 3. Panzer Ordusu'na karşı, 100 km.lik bir cephe hattı üzerinden başladı. Esas yarma darbesi, görece zayıf olan 551. Volkgrenadier Tümeni mevzilerine yönelmiştir.[2] Son Alman savunma hattı daha ilk gün çöktü ve Kızıl Ordu kuvvetleri 16 – 17 km.lik bir girme oluşturdular. Bunun üzerine General Bagramyan, General Vasili Volski'nin 5. Muhafız Tank Ordusu'nu, Memel'in kuzeyinde sahile ulaşmak için cepheye sürmüştür. 3. Panzer Ordusu'nun cephe hattının geneli 7 Ekim'de çökmüştü ve General Beloborodov'un 43. Ordu'su daha da güneye ilerleyen bir girme sağladı. Bu birlikler iki gün içinde Memel'in güneyinde sahile ulaştılar. Bu arada General Volski, Memel'i kuzeyden çevirmişti. Güneyde ise General Çernyahovski'nin 3. Belarus Cephesi kuvvetleri Tiltis'e ilerledi. 3. Panzer Ordusu Karargâhı 5. Muhafız Tank Ordusu'na bağlı birlikler tarafından ele geçirildi. General Raus ve karargâh kadrosu, Memel'de bizzat çatışmalara girmek zorunda kaldılar.[3]

Alman Merkez Ordular Grubu Komutanı General Schörner, 9 Ekim'de Riga'da kuşatılan birlikler serbest kalırsa, Memel'i kurtarmak için bir taarruza girişileceğini bildirdi. Bu konuda karar, ertelendi. Fakat Alman Deniz Kuvvetleri, sivil halktan bazı gruplarla birlikte garnizonun büyük bir kısmını deniz yoluyla tahliye etmeyi başardı.[4] Kentin savunması ise General Hans Gollnick komutasındaki 28. Kolordu tarafından üstlenilmiştir.

Cephenin bu en kuzey kesiminde elde edilen başarı, STAVKA'yı 3. Belarus Cephesi'ne Doğu Prusya'ya yönelik bir taarruz başlatma yetkisi vermek yönünde cesaretlendirmiştir. Gumbinnen Harekâtı kapalı adıyla girişilen bu taarruz, son derece güçlü Alman savunması karşısında fazla bir ilerleme gösteremedi ve birkaç günün sonunda durduruldu.

Kuşatma

Sovyet Gumbinnen Harekâtı'nın durdurulması, Memel'e çekilmiş Alman birliklerinin, esas olarak 43. Ordu'dan oluşan Sovyet birliklerince bir abluka altına alınmış olduğu anlamına geliyordu. Büyük ölçüde Gross Deutschland Tümeni, 58. Piyade Tümeni ve 7. Panzer Tümeni unsurlarından oluşan Alman kuvvetleri, taktik savunmayı ağır tahkimata ve Baltık kıyı açığındaki gemi topçusuna dayandırmıştır. Deniz topçusu, özellikle Prinz Eugen ağır kruvazörüdür.

Abluka ve savunma, Kasım ve Aralık ayları ile 1945 yılın Ocak ayının büyük bir bölümünde sürmüştür. Bu süre içinde siviller ve yaralı askerler deniz yoluyla tahliye edilmiştir. Yine bu süre içinde ağır kayıplara uğramış olan Gross Deutscland Tümeni ve 7. Panzer Tümeni bölgeden çekildi ve onlardan kalan boşluk, deniz yoluyla bölgeye intikal ettirilen 95. Piyade Tümeni ile doldurulmaya çalışıldı.

Memel'in düşüşü

Memel, 27 Ocak 1945 tarihinde Sovyet kuvvetlerinin kontrolüne geçmiştir. STAVKA'nın daha güneyde Doğu Prusya Taarruzu'nun başarısı, bölgeyi savunulamaz duruma düşürmüştür. Bu durumda Alman 28. Kolordu'sunun kentten Samland Yarımadası'na çekilerek buradaki savunmaya destek olmasına karar verilmiştir. Ayrıca 58. ve 95. Piyade Tümenlerinden sağ kalan unsurlar, Curonian kıstağından çekildi. Bu geri çekilmede 58. Piyade Tümeni artçı olarak görev yapmıştır.[5] Son Alman askeri 28 Ocak günü saat 04:00'da Memel'den ayrılmıştır. Birkaç saat sonra Sovyet öncü unsurları limanı ele geçirdi.

Sonuç

Memel, 1923 - 1939 yılları arasında Litvanya'nın bir parçası idi. Daha sonra Barbarossa Harekâtı ile Almanya'nın topraklarına katıldı. II. Dünya Savaşı sonrasında ise Sovyet yönetimi altında Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak devam etmiştir. Kentin adı, 1947 yılında geleneksel Litvanya dilindeki adı olan Klaipėda olarak değiştirildi.[6]

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

  1. ^ Glantz, Sh: 434 - 5
  2. ^ Mitcham, Sh: 151
  3. ^ Glantz, Sh: 440
  4. ^ Mitcham, Sh: 152
  5. ^ Tahliye edilen birliklerin büyük kısmı daha sonra Pillau civarında imha edildi. 95. Piyade Tümeni, Palmicken'de Nisan ortalarında tecrit edildi ve imha oldu.
  6. ^ Recognising Borders: Coping with Historically Contested Territory 6 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Christian Wellmann erişim tarihi: 01.03.2007

Kaynakça

  • İngilizce Wikipedia maddesinden yararlanılmıştır. Battle of Memel
  • Soviet Military Deception in the Second World War - David M. Glantz
  • German Defeat in the East 1944 - 45 - S. Mitcham
  • Panzer Operations - Erhard Raus

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Küçük Satürn Harekâtı</span>

Küçük Satürn Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Stavka'nın gerçekleştirdiği bir karşı taarruzdur.

<span class="mw-page-title-main">Kış Fırtınası Harekâtı</span>

Kış Fırtınası Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Stalingrad Muharebesi sonucunda kuşatılan Mihver kuvvetleri kurtarmak için girişilen bir Alman taarruz harekâtıdır. Taarruz, 12 - 23 Aralık 1942 tarihleri arasında esas olarak Alman 4. Panzer Ordusu tarafından yürütülmüştür. Kızıl Ordu 19 ve 20 Kasım 1942 tarihlerinde başlattığı bir karşı taarruzla (Uranüs Harekâtı Stalingrad'daki Mihver kuvvetleri kuşatmıştı. Hitler'in kararıyla, esas olarak Alman 4. Panzer Ordusu'nun takviye edilmesiyle oluşturulan Don Ordular Grubu, dışarıdan bir yarma hareketiyle Kızıl Ordu kuşatmasına saldırmıştır. Stalingrad'da kuşatılmış bulunan Mihver kuvvetleri General Friedrich Paulus komutasında yeniden tertiplenirken Don Ordular Grubu da General von Manstein komutasına verilmişti. Don Ordular Grubu, B Ordular Grubu yerine geçtiği için aslında bütün bu teşkiller Mareşal von Manstein emrindedir. Bu arada Stavka, Kafkasya'da petrol sahalarını ele geçirmek için muharebe halindeki A Ordular Grubu'nu, geri çekilme hattını keserek tecrit etme planları içindedir. Bu harekât planına Satürn Harekâtı kapalı adı verilmiştir. Stalingrad'da kuşatılmış birliklerin, Kurtarma harekâtına kadar ikmali için tek çözüm Luftwaffe'nin hava köprüsüyle ikmal sağlamasıydı. Luftwaffe bu görevi yerine getirmekte başarısız oldu. Bu durumda, başarılı bir yardım hareketi ancak mümkün olduğunca erken başlarsa, işe yarar olabileceği açıkça ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lvov-Sandomierz Taarruzu</span>

Lvov-Sandomierz Taarruzu ya da Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı Temmuz ayı ortalarında başladığı ve Alman kuvvetlerini Ukrayna'dan ve Doğu Polonya'dan atmayı amaçlayan genel taarruzudur. Bir aydan uzun bir süre devam eden Sovyet taarruzları, belirlenen hedeflerine ulaşmıştır. Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, üç taarruz harekâtından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bagration Harekâtı</span> Harekât

Bagration Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'nun yürüttüğü Beyaz Rusya Stratejik Taarruz Harekâtı'nın kapalı adıdır. Harekât, 22 Haziran ve 19 Ağustos 1944 tarihleri arasında icra edilmiş olup sonuçta Alman kuvvetleri Beyaz Rusya'dan ve Doğu Polonya'dan çıkartılmıştır. Harekâta verilen Bagration kapalı adı, 18. ve 19. yüzyıllarda yaşamış ve Borodino Muharebesi sırasında ölümcül bir yara almış olan Çarlık generali, prens Pyotr Bagration'a dayanmaktadır.

Doğu Prusya Taarruzu, II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi'nde, Kızıl Ordu'nun Alman kuvvetlerine karşı yürüttüğü bir stratejik taarruzdur. Sovyet genel taarruzu 13 Ocak 1945 tarihinde başlamış, bazı Alman birlikleri 9 Mayıs 1945'e kadar çatışmaya devam ettiyse de 25 Nisan 1945 tarihinde hedeflerine ulaşmıştı. Kızıl Ordu'nun parlak bir zaferiyle sonuçlanan Köninsberg Kuşatması, genel taarruzun önemli bir bölümüdür. Alman tarihçiler, Doğu Prusya Taarruzunu 2. Doğu Prusya Taarruzu olarak adlandırırlar. Gumbinnen Harekâtı olarak da bilinen 1.Doğu Prusya Taarruzu, esasen 1. Baltık Cephesi'nin Memel Taarruzu'nun bir bölümü olarak General Çernyahovski komutasındaki 3. Belarus Cephesi kuvvetlerince 16 - 27 Ekim 1944 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş bir harekâttır. Bu harekâtta Sovyet birlikleri Doğu Prusya ve Polonya'da 30 – 60 km derinlikte bir girme sağladılar ama ağır da kayıplara uğradılar. Bu durumda taarruz, daha geniş ihtiyatlar cephe hattında toplanıncaya kadar ertelendi.

II. Kiev Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu tarafından gerçekleştirilen üç stratejik harekâtı ve bir Wehmacht karşı taarruz harekâtını ifade etmektedir. Tüm bu harekâtlar, Wehmacht'ın Kursk'a yönelik başarısız Hisar Harekâtı ardından, 3 Ekim - 22 Aralık 1943 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Savaşın, Kızıl Ordu tarafından başlatılan yaz taarruzu, Dinyeper gerisine çekilmiş olan Mareşal Manstein'in Güney Ordular Grubu'na yöneldi. Bu hatta Manstein, kayıplarını gidermek ve güç kazanmak niyetindeydi fakat gelişmeler buna fırsat vermedi. STAVKA, Merkez Cephesi'ne ve Voronej Cephesi'ne, Almanların kendilerini toparlamalarından önce Dinyeper geçişlerini zorlamaları yönünde emir verdi. Bu girişim, Ekim ayında başarısız olunca, harekâta katılan güçler, 2. Ukrayna Cephesi'nin bazı birlikleriyle de takviye edilerek 1. Ukrayna Cephesi emrine verildi. General Vatutin komutasındaki 1. Ukrayna Cephesi, Kiev'in kuzey ve güneyinde sağlam dayanaklar oluşturdu. Alman tarafında ise General Hermann Hoth komutasındaki deneyimli 4. Panzer Ordusu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rumyantsev Harekâtı</span>

Rumyantsev Harekâtı, Belgorod - Harkiv Stratejik Taarruz Harekâtı’nın kapalı adıdır. Harekât, Kızıl Ordu tarafından 3 Ağustos 1943 ve 23 Ağustos 1943 tarihleri arasında Wehrmacht'ın 4. Panzer Ordusu ve Kempf Ordu Müfrezesi’ne karşı yapıldı. Harekât, Voronej ve Step Cepheleri tarafından Kursk çıkıntısının güneyinde, Belgorod ve Harkov civarında ve derinliğinde icra edilmiştir.

Kempf Ordu Mufrezesi, II. Dünya Savaşı sırasında bir Wehrmacht / Ostheer teşkilidir. Teşkil, Almanların Kursk Muharebesi'sinde muharebe etmek için oluşturulmuştu.

Vitebsk - Orşa Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı yaz genel taarruzu Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçasıdır ve genelde Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Minsk Taarruzu, 1944 yılının yazında Kızıl Ordu tarafından gerçekleştirilen Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın ikinci evresini oluşturan bir taarruzdur ve genellikle Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Polotsk Taarruzu, Kızıl Ordu'nun Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın ikinci evresindeki bir taarruzdur ve genellikle Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Şyaulyay Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1. Baltık Cephesi kuvvetlerince girişilmiş bir taarruzdur ve genellikler Bagration Harekâtı olarak bilinir. Taarruz, Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın üçüncü evresinde girişilen bir harekâttır ve ana taktik hedefi Şyaulyay kenti olarak, Alman kuvvetlerinin Litvanya'dan çıkarılmasını amaçlamaktadır.

Vilnüs Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yaz genel taarruzu olan Bagration Harekâtı'nın üçüncü evresinde gerçekleşmiş olan bir taarruz harekâtıdır. Harekât, 5 - 13 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşti ve Sovyet zaferiyle sonuçlandı.

Lublin-Brest Taarruzu, Kızıl Ordu'nun Belarus Stratejik Harekâtı kapsamında sürdürdüğü bir taarruz harekâtıdır. Harekât, 18 Temmuz - 2 Ağustos 1944 tarihleri arasında yapılmış olup Alman kuvvetlerini merkez ve doğu Polonya'dan çıkarmayı amaçlamaktadır. Genellikler Bagration Harekâtı olarak bilinir. 1. Belarus Cephesi'nin güney kanadı (sol) tarafından Alman Güney Ukrayna Ordular Grubu'na ve Merkez Ordular Grubu'na karşı icra edilmiştir.

Kaunas Harekâtı, İkinci Dünya Savaşında Sovyet Belarus Strateji Taarruz Harekâtı'nın üçüncü evresinde Kızıl Ordu tarafından gerçekleştirilen bir taarruz harekâtıdır ve genellikle Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Radzymin Muharebesi, Kızıl Ordu'nun 1. Belarus Cephesi kuvvetleri ile 39. Panzer Kolordusu arasında gerçekleşen bir dizi çatışmadır. Bu çatışmalar esasen STAVKA'nın Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçası olan Lublin-Brest Taarruzu harekâtı sırasında, 1 - 10 Ağustos 1944 tarihleri arasında gerçekleşti. Harekât alanı, Varşova'nın yakınlarındaki bir kasaba olan Radzymin civarıdır. Bu muharebeler sırasında, Varşova'ya 20 km. mesafede, Belostok demiryolu hattı üzerindeki Wolomin kasabası civarı, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya'da gerçekleşen en büyük çaplı tank muharebesine sahne olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">1. Târgu Frumos Muharebesi</span>

1. Târgu Frumos Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi 'nde 1. Yaş-Kişinev Taarruzu'nun bir bölümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Pomeranya Taarruzu</span>

Doğu Pomeranya Taarruzu ya da Doğu Pomeranya Stratejik Taarruz Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu'nun Pomeranya ve Batı Prusya'daki Wehmacht kuvvetlerine karşı giriştiği ve 10 Şubat - 4 Nisan 1945 tarihleri arasında gerçekleşmiş bir genel taarruz harekâtıdır. Harekât, Sovyet kaynaklarında birbirini izleyen alt operasyonlar olarak değerlendirilmektedir.

Konitz-Köslin Taarruz Harekâtı 10 Şubat - 6 Mart 1945
Danzig Taarruz Harekâtı 7 - 31 Mart 1945
Arnswalde-Kolberg Taarruz Harekâtı 1 - 18 Mart 1945
Altdamm Taarruz Harekâtı 18 Mart - 4 Nisan 1945

Zemland Taarruzu, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde Sovyet kuvvetleriyle Alman-Fin kuvvetleri arasında gerçekleşen bir muharebedir. Harekât, Sambia Yarımadasında icra edilmiştir.

Riga Taarruzu ya da Sovyet resmi tarihinde Riga Taarruz Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, STAVKA'nın geliştirdiği Baltık Taarruzu'nun bir alt harekâtıdır. Harekât, 1944 yılının sonlarında gerçekleşmiş olup Alman kuvvetlerini Riga kentinden çıkartmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.