İçeriğe atla

Melkon Gürciyan

Melkon Hrand Gürciyan
Melkon Gürciyan
Doğum1859
Kovancılar, Elazığ, Osmanlı Devleti
ÖlümNisan/Mayıs 1915
Ankara, Osmanlı Devleti
MeslekYazar, profesör ve sivil aktivist
Tanınma nedeniPantukhti Namakner (Bir Pilgrim'in Mektupları), Shinakani Namakner (Bir Köylünün Mektupları) ve Patmvatzkner (Kısa Öyküler)

Melkon Hrand Gürciyan veya Gürcüyan (d. 1859 - ö. 1915) Ermeni yazar, profesör ve sivil aktivist.[1][2]

Hayatı

Melkon Gürciyan 1859'da şimdiki Elazığ'nin Palu bölgedeki Havav (günümüzdeki Ekinözü, Kovancılar) köyünde doğdu.[3][4] O çevredeki Ermeni okuluna gitti. 11 yaşındayken ailesinle birlikte İstanbul'a taşındı. Eğitimini Üsküdar'daki prestijli Jemaran Ermeni Okulunda devam etti. Jemaranı bitirdikten sonra Surp Haç Tıbrevank Ermeni Lisesinde profesörlük yaptı.

Melkon Gürciyan'ın hayatı 1893 yılında çabuk değişmişti. Hapsedilmişti fakat Bulgaristan'a kaçmayı ve kurtulmayı başarmıştı.[1] Bulgaristan'dayken evi arandı ve tüm kitapları ve yazıları yakıldı.[1] Bulgaristan'da Ermeni okulu kurmuştu.[5] İstanbula döndükten sonra bir kere daha hapse atılmış ve bu sefer 6 ay yattıktan sonra Kastamonu'ya kaçmayı başarmıştı. Kastamonu'da 10 sene yaşamıştı fakat yazıları bir kez daha yakılmıştı.[1] 1908'deki Jön Türk Devrimden sonra İstanbula geri döndü ve eğitimciliğe devam etti.[5]

Yazdıkları

Gürciyan bütün edebi faaliyetlerinde Ermenilerin sefil durumları tanıtmak istedi.[6] Melkon Gürciyan realist bir yazar olarak sayılır. Eserlerinden bazıları Pantukhti Namakner (Bir Pilgrim'in Mektupları), Shinakani Namakner (Bir Köylünün Mektupları) ve Patmvatzkner (Kısa Öyküler) dir.[5]

Öldürülüşü

24 Nisan 1915 tarihinde, Melkon Gürciyan İstanbul'da Ermeni toplumunun diğer önde gelen aydınlarıyla beraber Ermeni Kırımı'nda Anadolu'nun içlerine sürgün edildi.[7] Gürciyan Ankara yakınlarına gönderildi ve Türk jandarmalar tarafından öldürüldü.[1][5][8][9][10][11]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e S. Franchuk, Edward S. Franchuk (2005). The Heritage of Armenian Literature: From The Eighteenth Century To Modern Times. Wayne State University Press. ss. 489-490. ISBN 0814332218. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. 
  2. ^ Etmekjian, James. A graded west Armenian reader: selections from Armenian literature. American Council of Learned Societies and National Association for Armenian Studies and Research. s. 63. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. 
  3. ^ "Palu - Population movements". Houshamadyan. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. The life of the exiles established in Istanbul is best described in Armenian literature by Melkon Giurdjian – with the nom-de-plume of Hrant – (1859-1915). He was born in the Armenian village of Havav and has moved to the Ottoman capital in his youth, staying and writing there. 
  4. ^ "Melkon Gurdjian, dit Hrant". Larousse. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. Écrivain arménien (Hawaw, près de Balou, 1859 – déporté en 1915). 
  5. ^ a b c d "April's Calamity…information on authors and texts read". Zohrab Institute. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. []
  6. ^ Etmekjian, James (1964). The French influence on the western Armenian renaissance, 1843-1915. Twayne. s. 145. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. Hrant (Melkon Gurjian) devoted all his literary activity to the description of the wretched life of these unfortunates who, due to economic necessity, had left their parents, wives, and children and were walking the pavements of the Capital as workers. 
  7. ^ Beledian, Yervant Odian ; translated from the original Armenian by Ara Stepan Melkonian ; with an introduction by Krikor (2009). Accursed years : my exile and return from Der Zor, 1914-1919. Londra: Gomidas Institute. s. 17. ISBN 9781903656846. 
  8. ^ Zaraoglu, Ragip. "Ölüme giden sürgün". 10 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. 
  9. ^ Ohanian, Pascual (1986). Turquía, estado genocida: (1915-1923). s. 598. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. GURDJIAN, Melkon (Hrant): Diputado Nacional, armenólogo; militante del Partido Tashnag. Asesinado en Ankara. 
  10. ^ The Cream of the Armenian Leadership Is Murdered. Santa Barbara, California: Institute on the Holocaust and Genocide. 1999. s. 66. ISBN 9780874369281. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. Among the murdered were world-class Armenian Ottoman poets like Krikor Zohrab, Daniel Varoujan, Yeroukhan (Yervat Sirmakesian), Siamanto (Adom Yerjanian), Roupen Zartarian, Melkon Gurjian, Roupen Sevag, Ardashes Harutiunian, and Dikran Chugurian 
  11. ^ "Jubiles 2009" (PDF). Tertig (Fransızca). Nisan 2009. s. 13. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Taner Akçam</span> Alman akademisyen, sosyolog, yazar

Altuğ Taner Akçam, Türk tarihçi ve sosyolog.

<span class="mw-page-title-main">Rupen Zartaryan</span>

Rupen Zartaryan Osmanlı Ermenisi yazar, eğitimci ve siyasi aktivist. 1915 Ermeni Kırımı sırasında öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Siamanto</span> Ermeni şair (1878-1915)

Siamanto veya Adom Yarcanyan Osmanlı Ermenisi şair ve yazar. Ermeni Kırımı sırasında tutuklanıp ve işkence görerek öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">24 Nisan 1915'te Ermeni aydınların sürgünü</span>

Ermeni aydınların sürgünü veya diğer adıyla Kızıl Pazar, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı içerisinde iken başkent İstanbul'daki Ermeni toplumunun önde gelen insanları tutuklaması ve tehcir etmesidir. Tutuklular, 24 Nisan 1915 tarihinde Dahiliye Nazırı Talat Paşa'nın emriyle Ankara yakınlarındaki iki merkeze taşındı. 27 Mayıs 1915 tarihinde Tehcir Kanunu'nun kabulü ile birlikte daha sonra sürdürülen bu aydınların çoğu öldürüldü. 24 Nisan, Ermeni tehcirinin başlangıç günü olarak kabul edilmekte ve Ermenistan'da ve Ermeni toplulukları tarafından "Ermeni Soykırımını Anma Günü" olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rupen Sevag</span>

Rupen Sevag veya Rupen Çilingiryan, Osmanlı Ermenisi hekim, şair ve nesir yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Ohannes Vartkes Efendi</span>

Ohannes Vartkes Efendi veya Vartkes Serengülyan Osmanlı Ermenisi siyasetçi ve aktivist. Meclis-i Mebûsan Erzurum milletvekiliydi. Ermeni Kırımı sırasında öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Şavarş Krisyan</span>

Şavarş Krisyan, Sporcu, yazar, gazeteci, eğitimci ve Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk spor dergisi editörü.

<span class="mw-page-title-main">Tlgadintsi</span>

Tılgadindzi veya Tlkatintsi Osmanlı Ermenisi yazar, öğretmen ve Ermeni kırsal edebiyatının önemli temsilcilerinden biri.

Garabed Paşayan Han veya Paşayan Karabet Efendi Osmanlı hekimi ve 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı Sivas üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Yenovk Şahen</span> Ermeni aktör

Yenovk Şahen Yepranosyan, Ermeni aktör ve tiyatro oyuncusu. 1915 Ermeni Kırımı sırasında sürgün edildiği Ankara Ayaş'ta öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Soykırımı'nın inkârı</span> Ermenilere soykırım yapılmadığı iddiasını savunan tez

Ermeni Soykırımı'nın inkârı, Ermeni Kırımı'nın soykırım olarak tanımlanamayacağını savunan veya iddiaların bilimsel yollarla, belgelerle açıklanması gerektiğini savunan tezdir. Ermeni Soykırımı'nın inkârı, bazı ülkelerde tamamen yasaklanmışken bazı ülkelerde soykırım olduğunu ifade etmek hoş karşılanmamaktadır. Pek çok kaynakta ölen insanların sayısı soykırım olduğuna kanıt olarak gösterilmektedir. Ancak bazı araştırmacılara göre de bir soykırım söz konusu değildir. Bu yaklaşımda olanlar, zamanın hükûmetinin bir Ermeni Tehciri gerçekleştirdiğini, olumsuz şartlardan dolayı birçok insanın öldüğünü söylemektedir.

Resulayn Kampları, Ermeni Kırımı sırasında 1915 yılında çıkarılan Tehcir Kanunu ile birlikte göç ettirilen Ermeniler için, Resulayn şehri yakınındaki çöl alanda kurulan 25 toplama kampından biridir. Bu kamplar Ermeniler için anma alanlarına dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de el konulan Ermeni mülkleri</span>

Türkiye'de Ermeni mülklerine el konulması, ülkenin Ermeni topluluğuna ait varlıklara, mülklere ve topraklara yönelik Osmanlı hükûmetleri tarafından başlatılan ve Türkiye hükûmetleri tarafından devam ettirilen el koyma olayı. 1890'ların ortalarında Hamidiye katliamları sırasında ilk örnekleri görüldü ve Ermeni Kırımı sırasında zirveye ulaştı. Daha sonra 1955'teki 6-7 Eylül Olayları'na ve 1974'teki yeni girişimlere kadar devamlı bir şekilde sürdü. Ermeni Kırımı sırasında yaşanan el koymaların çoğu, Ermenilerin Suriye Çölü dahil olmak üzere çeşitli yerlere zorunlu göç ettirilmesinin ardından hükûmetin Ermenilerin mal varlıklarını "terk ettiğini" söylemesiyle yapıldı. Ermenilerin hemen hemen tüm mülklerine el konularak yerel Müslüman nüfusa dağıtıldı. 1974'te çıkan bir kararla birlikte ulusal güvenlik gerekçe gösterilerek 1936'da getirilen mülk beyan etme ve tapuya kayıt ettirme zorunluluğu sonrasında Ermeniler tarafından edinilen mal varlıklarına el konuldu.

Ermeni Soykırımı anıtları listesi, Ermeni Kırımı sırasında hayatını kaybedenlerin anısına yapılmış anıtlar.

<span class="mw-page-title-main">Zabel Sibil Asadur</span>

Zabel Asadur doğum adıyla Zabel Hancıyan, Türkiye Ermenisi romancı, şair, yazar, yayıncı ve hayırseverdir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı terminolojisi</span>

Ermeni Kırımı terminolojisi İngilizce, Türkçe ve Ermenicede farklıdır ve Ermeni Soykırımı'nın reddi ve Ermeni Soykırımı'nın tanınması sorunları çerçevesinde siyasi tartışmalara yol açmıştır. Çalışmalarını İngilizce dilinde yapan tarihçilerin çoğu olayları tanımlamak için "soykırım" sözcüğünü kullansa da başka terimler de vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı</span>

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı I. Dünya Savaşı'nın sonundan beri değişikliklere uğradı. Türkiye'nin dışındaki tarihçilerin çoğu Kırım'ın meydana geldiğini ve olayların bir soykırım olduğunu savunmaktadır, ancak bununla birlikte Kırım'ın sebepleri ve motivleri gibi bazı önemli hususların yorumlanmasında büyük farklılıklar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ara Sarafyan</span> Ermeni kökenli Britanyalı tarihçi

Ara Sarafyan, Ermeni kökenli Britanyalı bir tarihçidir. Sarafyan, modern Ermeni çalışmaları ile bölgesel çalışmalar üzerine araştırmalar yürütüp bu araştırmaları destekleyen ve bu alanlarda kitaplar yayınlayan Londra merkezli Gomidas Enstitüsünün kurucu yöneticisidir.

<span class="mw-page-title-main">Diran Çırakyan</span>

Diran Çırakyan veya İndra Ermeni asıllı Osmanlı şair, yazar, ressam ve öğretmen. Servet-i Fünûn dergisi için önemli rol oynadı ve sonunda Ermeni Soykırımı'nın kurbanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Tomas Terziyan</span>

Tovmas Terziyan Ermeni asıllı Osmanlı şair, oyun yazarı ve profesör.