İçeriğe atla

Melek Mehmed Paşa

Damat Melek Mehmed Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
4 Mayıs 1792 - 19 Ekim 1794
Hükümdar III. Selim
Yerine geldiğiKoca Yusuf Paşa
Yerine gelenSafranbolulu İzzet Mehmed Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum 1719
Ölüm 1802 (82-83 yaşlarında)
İstanbul

Damat Melek Mehmed Paşa, (d. 1719 - ö. 1802 İstanbul) Kaptan-ı Derya; çeşitli eyaletlerde valilik ve muhafızlık görevlerinde bulunmuş ve III. Selim saltanatında 4 Mayıs 1792 - 19 Ekim 1794 tarihleri arasında iki yıl beş ay on altı gün sadrazamlik yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hayatı

Doğum tarihi olasılıkla 1719'dur.[1] Babası 1714 ile 1718-1721 dönemlerinde iki kez kaptan-ı deryalık yapmış olan İzmirli Süleyman Paşa'dır. "Melek" lakabını yakışıklı, halim selim tabiatlı olmasından almıştır. III. Ahmed'in kızlarından Zeynep Aşıma Hanım ile evlenmesi ile damnad-ı şehriyarı olması dolayışla "Damad" olarak anılmıştır.

Birinci kaptan-ı deryalığı

Babası kaptan-ı derya iken bulunduğu Taman'da derya beyi olarak göreve başladı. Sonra İstanbul'a geldikten sonra tersane kethudalığı yaptı. Sonra beylerbeyi rütbesi ile ilk kez kaptan-ı derya görevine getirildi (Kasım 1752). Çıktığı Akdeniz seferinde başarı kazanması nedeniyle 27 Nisan 1754'te kendisine bir tuğ verilerek vezir rütbesine terfi ettirildi. 1754 yazında ikinci defa Akdeniz seferine çıktı.

Ancak, Hekimoğlu Ali Paşa'nın Sadrazam olmasının ardından 2 Nisan 1755'te azledildi. Önce İstanköy'e sürgün edilerek 17.000 kuruş caize borcunun tahsili için de emir çıkartıldıysa da, daha sonra affedilerek Hanya Muhafızlığına getirildi.[2]

Yeniden yükselişi

1756 yılında Köse Mustafa Paşa'nın yeniden sadrazamlığa getirilmesiyle, Melek Mehmed Paşa'ya da vezirlik rütbesi iade edildi ve Rumeli Beylerbeyi olarak Selanik'e gönderildi. 1757 yılında ise III. Mustafa'nın tahta çıkmasının ardından Nişancı olarak saraya davet edildi. III. Ahmed'in kızı ve padişahın kız kardeşi Zeyneb Sultan'la evlendi. Bu evlilik kariyeri açısından bir dönüm noktası teşkil etti. Yanya sancağı mutasarrıfı olarak Kubbealtı vezirleri arasına katıldı.

Haziran 1764'te Vidin ve 1765'te Belgrad Muhafızlığına getirilen Melek Mehmed Paşa, aynı yıl hanımıyla birlikte ikamet etmek üzere İstanbul'a davet edilerek kendisine Anadolu Beylerbeyliği verildi. Bu göreve atanmasının hemen ardından Muhsinzade Mehmed Paşa'nın Sadrazamlığa getirildiği sırada bir ay kadar sadâret kaymakamlığı görevinde bulunduysa da yeni Sadrazam Mehmed Paşa'yı Aydın Beylerbeyliği göreviyle merkezden uzaklaştırdı. Mart 1766'da ise Rumeli Beylerbeyliğine tayin edildi.

İkinci kaptan-ı deryalığı

1767 yılında Köse Mustafa Paşa'nın yeniden Sadrazam olmasıyla Melek Mehmed Paşa da ikinci kez kaptan-ı deryalık görevine getirildi. Mehmed Paşa, 1767 Mayıs'ında korsan faaliyetlerini önlemek üzere mutad Akdeniz seferine açıldı ve 9 Ocak 1769'da İstanbul'a döndü ve ikinci kez Nişancılık görevine getirildi.

1768'de yine sadaret kaymakamı görevine getirildi. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda sadrazam ve serdar-ı ekrem olan Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa (1768-1769), Moldovancı Ali Paşa (1769), İvazzade Halil Paşa (1769-1770), Silahdar Mehmed Paşa (1770-1771) ve Muhsinzade Mehmed Paşa (1771-1774) ordunun başında cephede bulunmaktayken Melek Mehmet Paşa 6 yıl süreyle İstanbul'da sedaret kaymakamı görevi yaptı. 1774'te yeni padişah olan I. Abdülhamit'in tahta geçmesi ve savaşın Küçük Kaynarca Antlaşması ile sona ermesi ile bu görevden ayrıldı.

Vezir payesi de geri alınarak Şubat 1774'te Cezayirli Gazi Hasan Paşa yerine 3. kez kaptan-ı derya görevi verildi. Bu görevden Temmuz 1774'te azledildi ve taşraya gönderildi.

1779 ve 1783'te iki kez Mora muhasallığı; 1780'de Mısır valiliği; 1783'te tekrar Vidin muhafızlığı yaptı. Sonra yine rikap kaymakamlığına getirildi. Sonra Kandiye Muhafızlığı görevine gitti.

III. Selim'in 1789'da başlayan padişahlık dönemi sırasında 4 Mayıs 1792'de 73 yaşında olmasına rağmen Kandiye muhafızlığından alınarak İstanbul'da sadrazamlığa getirildi. Onun bu göreve getirilmesine de baş neden 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı döneminde Sadrazamlar cephede iken 6 yıl sedaret kaymakamlığı yapmakta iken halk arasında temiz, dürüst, ahlaklı birisi olarak tanınması dolayısıyla bu görevde üstün başarılı olmasıydı. III. Selim döneminin ıslahat faaliyetlerinin büyük bir kısmı Melek Mehmet Paşa'nın sedaret döneminde uygulanmaya başlandı. Fakat gittikçe yüksek yaşını göstermeye başlamıştı. Bu nedenle iki yıl beş ay on altı gün sedaretten sonra 19 Ekim 1794'te istifa etti.

Sadrazamların azlinden sonra sürgüne gönderilmeleri adet olmuştu. Ama bu gelenek Melek Mehmed Paşa için uygulanmadı. Ortaköy'de bulunan sahil yalısında emekli olarak yaşamaya izin verildi. İstifasından 8 yıl sonra 83 yaşında iken 1802'de yalısında öldü. Eşi Zeyneb Sultan'ın Soğukçeşme'de yaptırdığı türbeye eşinin yanına gömüldü.

Kaynakça

  1. ^ Kayaş, Ahmet, "Mehmed Paşa (Melek, Damat)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.163 ISBN 975-08-0072-9
  2. ^ "XVIII. Yüzyıl Osmanlı Siyasî ve Sosyal Örgüsünde Bir Devlet Adamı Biyografisi: Hekimoğlu Ali Paşa (1689-1758)", Mehmet Yılmaz Akbulut, 29 Mayıs Üniversitesi, İstanbul (2020), s.617

Dış bağlantılar

  • Danışmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
  • Kayas, Ahmet, "Mehmed Paşa (Melek, Damat)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.163 ISBN 975-08-0072-9
Siyasi görevi
Önce gelen:
Koca Yusuf Paşa
Osmanlı Sadrazamı
4 Mayıs 1792 - 19 Ekim 1794 		Sonra gelen:
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa
Askerî görevi
Önce gelen:
Durak Mehmed Paşa		Kaptan-ı Derya
8 Kasım 1752 - 10 Nisan 1755 		Sonra gelen:
Karabağlı Süleyman Paşa
Önce gelen:
Tosun Mehmed Paşa		Kaptan-ı Derya
19 Ocak 1767 - 25 Aralık 1768 		Sonra gelen:
Eğribozlu İbrahim Paşa
Önce gelen:
Cezayirli Gazi Hasan Paşa		Kaptan-ı Derya
27 Şubat 1774 - 9 Temmuz 1774 		Sonra gelen:
Cezayirli Gazi Hasan Paşa

İlgili Araştırma Makaleleri

İvazzade Halil Paşa, III. Mustafa saltanatında, 12 Aralık 1769 - 25 Ekim 1770 tarihleri arasında on buçuk ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Siyavuş Paşa, IV. Mehmed saltanatında 21 Ağustos 1651 - 27 Eylül 1651 ve 5 Mart 1656 - 26 Nisan 1656 tarihleri arasında iki kez toplam iki ay yirmi dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. 1641 - 1642 döneminde Kaptan-ı Derya'lık da yapmıştır.

Damat İbrahim Paşa, III. Mehmed saltanatı döneminde 4 Nisan 1596-27 Ekim 1596, 5 Aralık 1596-3 Kasım 1597 ve 6 Ocak 1599-10 Temmuz 1601 tarihleri arasında üç kez, toplam üç yıl on bir ay yirmi yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Gürcü Hadım Mehmed Paşa I. Mustafa'nın ikinci kez tahtan indirilmesinden hemen önce 21 Eylül 1622 - 5 Şubat 1623 tarihleri arasında dört ay on gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Melek Ahmed Paşa</span> 79. Osmanlı sadrazamı

Melek Ahmed Paşa IV. Mehmed saltanatında 5 Ağustos 1650 - 21 Ağustos 1651 tarihleri arasında bir yıl on yedi gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Zurnazen Mustafa Paşa, IV. Mehmed saltanatında 5 Mart 1656 tarihinde dört saat boyunca sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Osmanlı tarihinin en kısa süre sadrazamlık yapan devlet adamıdır. 1655-1656 döneminde kaptan-ı derya görevi de yapmıştır.

Tevkii Nişancı Mehmed Paşa, III. Ahmed saltanatında, 26 Ağustos 1717 - 9 Mayıs 1718 tarihleri arasında sekiz ay on dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Muhsinzade Abdullah Paşa I. Mahmud saltanatında, 6 Ağustos 1737 - 19 Aralık 1737 tarihleri arasında dört ay on dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Muhsinzade Mehmed Paşa III. Mustafa saltanatında 28 Mart 1765 - 7 Ağustos 1768 ve 11 Aralık 1771 - 4 Ağustos 1774 tarihleri arasında iki kez 3 yıl altı ay yirmi üç gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Mahir Hamza Paşa III. Mustafa saltanatında 7 Ağustos 1768-20 Ekim 1768 tarihleri arasında iki ay on dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Moldovancı Ali Paşa III. Mustafa saltanatında 12 Ağustos 1769 - 12 Aralık 1769 tarihleri arasında dört ay bir gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa</span> 158. Osmanlı sadrazamı

Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa III. Selim saltanatında 19 Ekim 1794 - 30 Ağustos 1798 tarihleri arasında üç yıl on ay on iki gün Sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Yeğen Seyyid Mehmed Paşa I. Abdülhamit saltanatında, 25 Ağustos 1782 - 31 Aralık 1782 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Damad Mehmed Ali Paşa</span> 183. Osmanlı sadrazamı

Damad Mehmed Ali Paşa (1813-1868), Abdülmecid saltanatında 3 Ekim 1852 - 14 Mayıs 1853 tarihleri arasında yedi ay on iki gün sadrazam olmuş; 6 kez kaptan-ı derya görevi ve diğer yüksek devlet görevleri yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Silahdar Cihangirli Mehmed Paşa III. Mustafa saltanatında 25 Ekim 1770 - 11 Aralık 1771 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Koca Yusuf Paşa</span> 153. Osmanlı sadrazamı

Koca Yusuf Paşa, Osmanlı Devleti hizmetinde I. Abdülhamid ve III. Selim saltanatları sırasında 25 Ocak 1786 - 28 Mayıs 1789 ve 12 Şubat 1791 - 4 Mayıs 1792 dönemlerinde iki kez sadrazamlık yapmış Gürcü asıllı bir devlet adamıdır.

Hazinedar Şahin Ali Paşa I. Abdülhamit saltanatında, 31 Mart 1785 - 24 Ocak 1786 tarihleri arasında dokuz ay yirmi dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

İzzet Mehmed Paşa I. Abdülhamid saltanatında, 4 Ağustos 1774 - 6 Temmuz 1775 ve 20 Şubat 1781 - 25 Ağustos 1782 tarihleri arasında toplam iki yıl beş ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

İzmirli Süleyman Paşa Osmanlı denizcisi. III. Ahmed saltanatında Ocak 1714 - 18 Aralık 1714 ile 5 Nisan 1718 - Eylül 1721 dönemlerinde iki kez kaptan-ı derya görevi yapmıştır. Diğer valilik görevi de verilmiştir.

Eğribozlu İbrahim Paşa, Türk denizci ve Osmanlı kaptan-ı deryası (ö.1770).


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.