İçeriğe atla

Mele (dinî unvan)

Mele, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusunda gayriresmî olarak imam görevi yapan çoğunlukla Kürt din âlimi. Kökeni Molla sözcüğü olan mele isminin, melle veya mala şeklinde telaffuzlarına da rastlanır. Günümüzde yaklaşık 1000 civarı olduğu düşünülmektedir.[1][2]

Mele olarak yetiştirilecek kimseler küçük yaşta (genellikle 13 civarı) yerel imkânlarla kurulmuş ve medrese olarak adlandırılan okullarda, çoğunlukla yatılı olarak, eğitime alınırlar.[1] Geniş bir yelpazeyi kapsayan derslerin çoğunluğu Arapça olarak verilir.[1] Nahiv(Arapça gramer), silsile-i kutup, Farısi (Farsça) ilmi, mantık, mecaz ve belagat gibi dersler verilir. Okuldaki öğrenciler arasında sıkı bir kıdem hiyerarşisi mevcuttur. 20 yaşına gelen öğrenciler mele olarak mezun olurlar.[1]

Günümüzde çoğunluğu Diyarbakır, Van, Muş, Bitlis, Siirt ve Bingöl'de olmak üzere az sayıda okul kalmıştır. Bu okullarda yaklaşık 15-20 öğrenci aynı anda eğitim görebilmektedir.[2]

Mele açılımı

Günümüzde melelerin birçoğu gayriresmî olarak imamlık yapmaktadır. Doğu ve güneydoğudaki bazı camilerde köyün melesinin adı "fahrî imam" şeklinde cami tabelasında bulunur. 2011 Aralık ayında AK Parti hükûmeti, Doğu’da mele denilen, (resmi) din eğitimi almadığı halde din bilgisi olan, toplum tarafından saygı gören isimlerden[3] terörün azaltılması konusunda faydalanmak istedi. Bundan dolayı yaklaşık 1000 mele, 6 aylık bir kurs ile imam olarak atandı.[4] Bu girişim bazı çevrelerce hükûmetin dini kullanarak Kürtleri asimilasyon girişimi olarak değerlendirildi.[2] Fakat melelerden bir kısmı batı illerine de atandı.[4] Böylece medrese mezunu olup da resmi eğitimi olmayan birçok mele Diyanet'te görev aldı.

Kaynakça

  1. ^ a b c d Doğunun "mele" gerçeği Mehmet Ulaş. Radikal.com.tr. Erişim: 18 Aralık 2011. Arşiv: <http://www.webcitation.org/641JgjjFH>[]
  2. ^ a b c 1000 meleyle asimilasyon yapılmaz 7 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ezgi Başaran. Radikal.com.tr. Erişim: 18 Aralık 2011. Arşiv: <http://www.webcitation.org/641K3ltdA>[]
  3. ^ http://www.haber7.com/ic-politika/haber/816700-diyanetten-gupneydogu-hamlesi []
  4. ^ a b http://www.radikal.com.tr/turkiye/diyanetten_mele_atamasi-191805 []

İlgili Araştırma Makaleleri

Alevilik, Ali ve On İki İmam'ın öğretilerini öğretmiş olduğu varsayılan Hacı Bektaş-ı Veli'nin mistik Alevi İslami öğretilerini takip eden yerel bir İslami gelenektir. Alevi öğretileri dede adı verilen din adamları tarafından aktarılır. İslam'ın altı iman esası kabul edilir, ancak yorumlamada diğer mezheplerle farklılıklar bulundurur. Alevi öğretileri, yerel bir Türk dünya görüşüyle harmanlandı ve İslam'ın heterodoks bir yorumuna yol açtı. Geçmişin aksine günümüz Alevilerinin bir kısmı kendini Müslüman olarak tanımlandırmamaktadır. Hak-Muhammed-Ali teslis inancına bağlıdırlar.

<span class="mw-page-title-main">İslam</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

İslam (Arapça: اَلْإِسْلَامُ, romanize:

<span class="mw-page-title-main">Şâfiîlik</span> İslamın bir fıkıh mezhebi

Şafiî mezhebi veya Şafiîlik, İslam dininin dört büyük Sünnî (fıkıh) mezheplerinden birisi. Şâfiîlerin itikatta (inançta) mezhepleri ise Eş'ariliktir. İsmini asıl adı Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs eş-Şâfiî olan kurucusu Şafii'den (767-820) alır. Şafiî mezhebi, Malezya, Endonezya, Yemen ve Doğu Afrika'da yaygın olmakla birlikte, Suriye başta olmak üzere bazı Arap ülkelerinde yer yer mevcuttur. Türkiye'de daha çok Kürtler arasında, Kafkaslar'da Çeçenler ve Avarlar arasında yaygındır. Hanefîlik'ten sonraki en yaygın Sünni mezheptir.

Medrese, Müslüman ülkelerde orta ve yükseköğretimin yapıldığı eğitim kurumlarının genel adıdır. Medrese kelimesi Arapça ders (درس) kökünden gelir. Medreselerde ders verenlere "müderris", onların yardımcılarına "muid", okuyanlara "danışmend", "softa" veya "talebe" adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu</span> Ülkedeki bütün eğitim kurumlarının Maarif Vekaleti’ne bağlanmasını öngören yasa

Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu , Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 3 Mart 1924 tarih ve 430 Kanun Numarası ile kabul edilmiş olan ve ülkedeki bütün eğitim kurumlarının Maarif Vekâleti'ne bağlanmasını öngören yasadır.

Süleymancılar ya da kendi söylemleriyle Süleymanlılar, Türkiye merkezli Nakşi eğilimli bir cemaattir. Cemaat; ismini "üstad" olarak tanımladıkları Süleyman Hilmi Tunahan'dan alır. 1990'ların başında Türkiye'de tahminî iki milyon civarı üyesi vardı Türkiye'deki en kalabalık ve en etkili cemaatlerden biri olmaya devam etmektedir. Cemaat dünyada her kıtada birçok ülkede kuran kursları, yurtlar, vakıflar ve şirketler açmıştır. Cemaat Türkiye siyasetinde ve bürokrasisinde etkili olmuştur. Kemal Kacar, Arif Ahmet Denizolgun, Mehmet Beyazıt Denizolgun, Fatih Süleyman Denizolgun cemaatle ilişkili Türk siyasetçilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Mekteb-i Aşîret-i Hümâyun</span>

Aşiret Mektebi, Osmanlı Devleti'nde önde gelen aşiret liderlerinin çocuklarının Osmanlı eğitim sistemi içerisinde yetiştirilerek devlete ve saltanata bağlamak amacıyla Sultanı Sultan II. Abdülhamid tarafından İstanbul'da 21 Eylül 1892 tarihinde açılan okul.

<span class="mw-page-title-main">İmam hatip lisesi</span> Türkiyede bir lise türü

İmam hatip lisesi, Türkiye'de bir resmî kuruluş. Amacı hatip ve imam yetişmesini sağlamak olan ortaöğretim düzeyinde mesleki okullara verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Diyanet İşleri Türk İslam Birliği</span>

Diyanet İşleri Türk İslam Birliği, kıs. DİTİB, Almanya'da yaşayan Müslüman Türklerin dinî, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak, ibadethaneleri yönetmek üzere faaliyet gösteren ve Almanya'da resmî olarak "Türkisch-Islamische Union der Anstalt für Religion e. V." adıyla kayıtlı dernek statüsünde faaliyet gösteren kuruluştur.

<span class="mw-page-title-main">İlmiye</span>

İlmiye, Osmanlı Devleti'ndeki başlıca dört enstitüden biri. Diğer üçü ise seyfiye, mülkiye ve kalemiyedir. Devlet kontrolünde örgütlü bir sınıf olan ve tepesinde Şeyhülislam'ın bulunduğu ilmiyenin başlıca görevleri dini eğitim ve şeriatin doğru bir şekilde uygulanmasıdır.

Türkiye'de eğitim sistemi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununa dayanan; Milli Eğitim Bakanlığı ve bünyesindeki kamu tüzel üst sistemlerce yönetilen bir sistemdir. Amaç: Okullarda okuyan Türk vatandaşlarının sistemin ilkeleri doğrultusunda bir vatandaş olabilmesini sağlamaktır. Türkiye Cumhuriyeti'nde kadın ve erkek her vatandaş için 12 yıllık eğitim mecburidir. Bu eğitim sisteminde eğitimini tamamlayan her öğrenciye "Ortaöğretim Diploması" verilir.

Türkiye'de nüfusun %95'e yakını İslam dinine mensuptur. Ülkedeki Müslümanların çoğunluğu Sünniliğin Hanefi mezhebine bağlıdır. Günümüzde modern Türkiye'yi oluşturan bölgede İslam'ın yerleşik varlığı, Selçukluların Doğu Anadolu'ya doğru genişlemeye başladığı 11. yüzyılın son yarısına kadar uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim</span> Osmanlı Devletinde eğitim sistemi

Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim. İslam eğitim sisteminin temel kurumu olan medrese, Osmanlılar dönemininde de eğitimin temeli olmuş, Osmanlı İmparatorluğu'na uygun biçimsel gelişmeler göstermiştir. Medrese sıbyan mektebinden sonra orta, lise, yüksek okul ve üniversite eğitimi veren, İslami kimliği nedeniyle yalnızca Müslümanların devam ettiği bir eğitim kurumu özelliğindedir. İmparatorluk sınırlarındaki Müslümanların eğitimi ulema adı verilen dindar topluluk tarafından İslam dininin hükümlerine göre denetlenmekteydi. II. Mahmut dönemine kadar İslami örgütlenme yürütülmüştür. Bu dönemde batı biçimi kurumlar oluşturulmadan önce, memur yetiştirmek amacıyla Acemi Oğlanlar Ocağı ve Enderûn Mektebi; sivil halkın eğitimi amacıyla Sıbyan Mektepleri ve Medreseler kurulmuş idi. İlk medrese 1331'de kurulan İznik Orhaniyesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Salepçioğlu Camii</span> İzmir, Türkiyede bir cami

Salepçioğlu Camii İzmir'in Konak ilçesinde bulunan Salepçizade Hacı Ahmed Ağa tarafından yaptırılmış ve 1897-1905 yılları arasında inşası tamamlanmış cami.

<span class="mw-page-title-main">İlyas Bey Külliyesi</span>

İlyas Bey Külliyesi, Milet antik kent yakınındaki Didim'in Balat mahallesindeki arkeolojik alan içinde Anadolu Beylikleri Dönemi'ne ait yapı grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de din</span> Suriyedeki dinî inançlar

Suriye'de din, Suriye vatandaşları tarafından uygulanan çeşitli dinleri ifade etmektedir. Tarihsel olarak bölge, bu dini toplulukların her biri içinde bir dizi farklı mezhebin bulunduğu çeşitli inançların bir mozaiği olmuştur. Suriyelilerin çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmaktadır; bunların arasında en kalabalık grubu Sünniler oluştururken, onları Şii gruplar ve Dürziler takip etmektedir. Ayrıca, çeşitli Hristiyan azınlıklar bulunmaktadır. Ayrıca küçük bir Yahudi ve Yezidi topluluğu da bulunmaktadır.

Süleyman Şah Üniversitesi, 2010-2016 yıllarında İstanbul'da etkinlik göstermiş vakıf üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">İsveç'te İslam</span>

İsveç'te İslam, İsveç'teki İslam uygulamasının yanı sıra İsveç ile İslam dünyası arasındaki tarihsel bağları ifade eder. Vikinglerin İslam ile teması ilk olarak, Vikinglerin Orta Çağ İslam dünyasıyla ticaret yaptıkları 7. ve 10. yüzyılda yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Celalettin Ökten</span> Türk eğitimci

Mahmut Celalettin Ökten Türkiye'deki imam hatip okullarının kurucusu olan Türk eğitimci. İstanbul İmam Hatip Okulu'nun ilk müdürüdür.

Abdulbaki Erdoğmuş İlahiyatçı, siyasetçi, milletvekili ve yazardır. Milletvekilliği yaptığı dönemde Kürt meselesi ile din ve vicdan özgürlüğüyle ilgili bir rapor hazırlamıştır. Aktif siyaseti bıraktıktan sonra başta Kürt sorunu olmak üzere çeşitli konularda çalışmalar yürütmeye devam etmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.