İçeriğe atla

Melatonin (ilaç)

Melatonin doğal olarak oluşan bir hormon olmasının yanı sıra bir besin takviyesi ve ilaçtır.[1][2] Bir hormon olarak melatonin epifiz bezinden salgılanır ve uyku-uyanıklık döngüsünde rol alır.[1][2] Ek olarak, genellikle jet lag veya vardiyalı çalışma gibi bozulan uyku düzenlerinin kısa süreli tedavisi için kullanılır ve genellikle ağızdan alınır.[3][4][5] Bununla birlikte, bu kullanım için faydasının kanıtı güçlü değildir.[6] 2017'de yapılan bir inceleme, uyku başlangıcının kullanımla altı dakika daha hızlı gerçekleştiğini, ancak toplam uyku süresinde herhangi bir değişiklik bulunmadığını bulmuştur.[4]

Kısa süreler için düşük dozlarda melatonin takviyelerinin yan etkileri minimum düzeydedir (hem melatonin hem de plasebo için eşit derecede rapor edilen çalışmalarda).[1][7] Melatoninin yan etkileri nadirdir ancak 1000 hastada 1 ila 10 hastada ortaya çıkabilir.[7][8] Bunlar arasında uyuklama (uykululuk), baş ağrıları, bulantı, ishal, anormal rüyalar, sinirlilik, huzursuzluk, uykusuzluk, anksiyete, migren, uyuşukluk, psikomotor hiperaktivite, baş dönmesi, hipertansiyon, karın ağrısı, mide ekşimesi, ağız ülserleri, ağız kuruluğu, hiperbilirubinemi, dermatit, gece terlemesi, kaşıntı, döküntü, cilt kuruluğu, ekstremitelerde ağrı, menopoz semptomları, göğüs ağrısı, glikozüri (idrarda şeker), proteinüri (idrarda protein), anormal karaciğer fonksiyon testleri, kilo artışı, yorgunluk, ruh hali değişimleri, saldırganlık ve akşamdan kalmalık hissi sayılabilir.[7][8][9][10][11] Hamilelik ve emzirme döneminde veya karaciğer hastalığı olanlarda kullanılması önerilmez.[5][11]

Melatonin, endojen melatoninin biyolojik hedefleri olan melatonin MT<sub id="mwcg">1</sub> ve MT<sub id="mwdA">2</sub> reseptörlerinin agonisti olarak görev yapar.[12] Sirkadiyen saati ve uyku-uyanıklık döngülerini düzenlemek için beyindeki hipotalamusun suprakiazmatik çekirdeğindeki bu reseptörleri aktive ettiği düşünülmektedir.[12] Hemen salınan melatoninin eliminasyon yarı ömrü yaklaşık 20 ila 50 dakika arasındadır.[1][13] İlaç olarak kullanılan uzun süreli salınımlı melatoninin yarı ömrü 3,5 ila 4 saattir.[8][14]

Melatonin 1958 yılında keşfedilmiştir.[1] Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde tezgahta satılmaktadır;[7][10] Avrupa Birliği'nde çocuklarda ve ergenlerde uykusuzluğun tedavisinde endikedir.[9] ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), melatonini bir besin takviyesi olarak ele almaktadır ve bu nedenle herhangi bir tıbbi kullanım için onaylanmamıştır.[7] Tıpta melatoninin yanı sıra ramelteon, tasimelteon ve agomelatin gibi bazı sentetik melatonin reseptör agonistleri de kullanılmaktadır.[15][16]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e "Evidence for the efficacy of melatonin in the treatment of primary adult sleep disorders" (PDF). Sleep Medicine Reviews. 34: 10-22. August 2017. doi:10.1016/j.smrv.2016.06.005. PMID 28648359. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Eylül 2023. 
  2. ^ a b ADHD: Non-Pharmacologic Interventions, An Issue of Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, E-Book. Elsevier Health Sciences. 2014. s. 888. ISBN 978-0-323-32602-5. 
  3. ^ "Melatonin for treatment of sleep disorders" (PDF). Evidence Report/Technology Assessment No. 108. (Prepared by the University of Alberta Evidence-based Practice Center, Under Contract No. 290-02-0023.) AHRQ Publication No. 05-E002-2. Rockville, MD: Agency for Healthcare Research and Quality. Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ), US Department of Health and Human Services (108): 1-7. November 2004. doi:10.1037/e439412005-001. PMC 4781368 $2. PMID 15635761. 3 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2013. 
  4. ^ a b "Insomnia: Pharmacologic Therapy". American Family Physician. 96 (1): 29-35. July 2017. PMID 28671376. 
  5. ^ a b British national formulary : BNF 76. 76. Pharmaceutical Press. 2018. ss. 482-483. ISBN 978-0-85711-338-2. 
  6. ^ "Management of Insomnia Disorder[Internet]". AHRQ Comparative Effectiveness Reviews. 15 (16): EHC027-EF. 2015. PMID 26844312. Evidence for benzodiazepine hypnotics, melatonin agonists in the general adult population, and most pharmacologic interventions in older adults was generally insufficient 
  7. ^ a b c d e "Melatonin: Side Effects, Uses, Dosage (Kids/Adults)". Drugs.com. 18 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019. 
  8. ^ a b c Circadin: EPAR - Product Information ANNEX I - SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. European Medicines Agency (EMA). 2 Şubat 2021. EMEA/H/C/000695 - IA/0066. 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023. 
  9. ^ a b "Slenyto EPAR". European Medicines Agency (EMA). 17 Eylül 2018. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  10. ^ a b "Summary Safety Review – MELATONIN (N-acetyl-5-methoxytryptamine) – Review of the Safety of Melatonin in Children and Adolescents". Government of Canada. Health Canada. 10 Aralık 2015. 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019. 
  11. ^ a b "Melatonin- Oral". Government of Canada. Health Canada. 28 Ağustos 2018. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019. 
  12. ^ a b "Melatonin and the circadian system: Keys for health with a focus on sleep". Handb Clin Neurol. Handbook of Clinical Neurology. 179: 331-343. 2021. doi:10.1016/B978-0-12-819975-6.00021-2. ISBN 9780128199756. PMID 34225973. 
  13. ^ "Melatonin". www.drugbank.ca. 28 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019. 
  14. ^ "Melatonin prolonged release: in the treatment of insomnia in patients aged ≥55 years". Drugs & Aging. 29 (11): 911-23. November 2012. doi:10.1007/s40266-012-0018-z. PMID 23044640. 
  15. ^ "Comparative Review of Approved Melatonin Agonists for the Treatment of Circadian Rhythm Sleep-Wake Disorders". Pharmacotherapy. 36 (9): 1028-41. September 2016. doi:10.1002/phar.1822. PMC 5108473 $2. PMID 27500861. 
  16. ^ "Drugs for Insomnia beyond Benzodiazepines: Pharmacology, Clinical Applications, and Discovery". Pharmacol Rev. 70 (2): 197-245. April 2018. doi:10.1124/pr.117.014381. PMID 29487083. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnsomnia</span> rahat uyuyamama

İnsomnia ya da uyuyamama hastalığı, bir uyku sorunudur. Uykuya dalamama ya da gece boyunca sürekli uyuyamama sorunlarını barındırır. Hastalar genel olarak, gözlerini birkaç dakikadan fazla kapalı tutamamaktan ya da yatakta bir o yana bir bu yana dönerek uyuyamamaktan yakınırlar.

<span class="mw-page-title-main">Uyku</span> doğal dinlenme biçimi

Uyku, bilincin değiştiği ve duyusal etkinliğin belirli bir dereceye kadar azaldığı, bilinçli zihinsel etkinliğin durduğu bir haldir. Uykuda kas ve çevre ile etkileşim azalır. Uyku, uyaranlara tepki verme yeteneği açısından uyanıklıktan farklı olsa da aktif beyin kalıplarını içerir ve bu da onu koma veya bilinç bozukluklarından daha duyarlı yapar.

<span class="mw-page-title-main">Melatonin</span> Melatonin, genellikle geceleri epifiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur ve uzun süredir uyku-uyanıklık döngüsünün kontrolü ile ilişkilendirilmektedir.

Melatonin, genellikle geceleri epifiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur ve uzun süredir uyku-uyanıklık döngüsünün kontrolü ile ilişkilendirilmektedir. Bir besin takviyesi olarak, genellikle jet lag veya vardiyalı çalışma gibi kısa süreli uykusuzluk tedavisi için kullanılır ve genellikle ağızdan alınır. Bununla birlikte, bu amaçla kullanım için faydalı olup olmadığı kesin olarak kanıtlanmamıştır. 2017'de yapılan bir araştırmada melatonin kullanımıyla uyku başlangıcının altı dakika daha çabuk gerçekleştiğini, ancak toplam uyku süresinde hiçbir değişiklik olmadığı tespit edildi.

<span class="mw-page-title-main">Mirtazapin</span> Atipik antidepresan

Mirtazapin, Remeron markası adı altında bilinen bir atipik antidepresandır. Genellikle anksiyete sorunları veya insomnia görülen depresyon durumlarında kullanılır. Mirtazapinin etkinliği, yaygın olarak reçete edilen diğer antidepresanlarla karşılaştırılabilir derecededir. İlacın etkisinin ortaya çıkması dört haftaya kadar sürer, ancak bir ila iki hafta gibi erken bir zamanda da ortaya çıkabilir. İlacın yaygın yan etkileri arasında uyku hali, baş dönmesi, iştah artışı ve kilo alımı yer alır. Ciddi yan etkiler arasında mani, düşük beyaz kan hücresi sayısı ve çocuklarda intihar riskinin artması yer alır. İlacın kullanımının durması sonucu yoksunluk semptomları ortaya çıkabilir. Mirtazapin, ilk defa 1996 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde tıbbi kullanıma girmıştır. 2019'da 6 milyondan fazla reçeteyle Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık reçete edilen 106. ilaç oldu.

Uyku hijyeni, kişinin uyku kalitesini artırmak amacıyla önerilen davranışlar ve çevresel etmenlerin tümüdür. Hafif ve orta düzey insomnia bozukluğu yaşayan insanlara yardım etmek için 1970'li yılların sonunda ortaya çıkmış bir yöntemdir ancak 2014'ten beri araştırmalar, verilen önerilerin etkili olup olmadığı konusunda yeterli kanıt olmadığı ve daha çok çalışma yapılmaya ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Klinisyenler insomnia ve depresyon gibi uyku problemi belirtisi gösteren bozukluklarda kişinin uyku hijyenini değerlendirir ve bu değerlendirmeye göre kişiye uyku kalitesini artırmak için öneriler vermektedir. Uyku hijyeninin arttırılmasına yönelik uygulamalar şunları içerir: Düzenli bir uyku vakti belirleme, gündüz uykularının vakti ve süresi konusunda dikkatli olma, uyku saatine yakın fiziksel ve zihinsel yorucu faaliyetlerden kaçınma, kaygıyı azaltma, uykudan önceki saatlerde ışığa daha az maruz kalma, uyuyamadığında yataktan kalkma, yatakta yalnızca uyku ve seks için bulunma, yatma vaktine yakın bir zamanda alkol, nikotin, kafein ve diğer uyarıcıları tüketmeme ve uyku için güvenli, rahat ve karanlık bir çevre oluşturmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Modafinil</span> kimyasal bileşik,uyarıcı madde

Modafinil, Provigil ve Modiwake adı altında satılan, narkolepsi ve obstrüktif uyku apnesi gibi hastalıkların yol açtığı gün içi uykulu hali tedavi etmek için kullanılan ilaç. Bilişsel faliyetleri artırıcı etki gösterdiği düşünülse de yapılan çalışmalar kesin bir yargıya varmamıştır. Oral yoldan kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Hipersomniya</span>

Hipersomniya, aşırı uyku veya gündüzleri aşırı uykulu olma ile kendini gösteren nörolojik bir bozukluktur. Pek çok olası nedeni olabilir. ve gündelik hayatta sorunlara neden olabilir. Ruhsal Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabının (DSM-5) beşinci baskısında, birkaç alt tipi olan hipersomnolans, uyku-uyanıklık bozuklukları altında ele alınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Selekoksib</span>

Celebrex markası altında satılan Selekoksib bir COX-2 inhibitörü ve nonsteroid antiinflamatuar ilaçtır (NSAID). Osteoartrit, yetişkinlerde akut ağrı, romatoid artrit, ankilozan spondilit, ağrılı adet kanaması ve jüvenil romatoid artritte ağrı ve iltihabı tedavi etmek için kullanılır. Ailesel adenomatöz polipozisi olan kişilerde kolorektal adenom riskini azaltmak için de kullanılabilir. Ağızdan alınır. Faydalar genellikle bir saat içinde görülür.

<span class="mw-page-title-main">Zopiklon</span>

Imovane markası altında satılan Zopiklon, uyku güçlüğünü tedavi etmek için kullanılan bir nonbenzodiazepindir. Zopiklon, benzodiazepin ilaçlarından moleküler olarak farklıdır ve bir siklopirrolon olarak sınıflandırılır. Bununla birlikte, zopiklon, benzodiazepin ilaçlarının yaptığı gibi, benzodiazepin reseptörlerini modüle ederek, merkezi sinir sisteminde nörotransmitter gama-aminobütirik asidin (GABA) normal iletimini arttırır.

<span class="mw-page-title-main">Amitriptilin</span> kimyasal bileşik

Amitriptilin, Türkiye'de Laroxyl markası adı altında satılır, öncelikle majör depresif bozukluğu ve nöropatik ağrıdan fibromiyaljiye, migren ve gerilim baş ağrılarına kadar çeşitli ağrı sendromlarını tedavi etmek için kullanılan bir trisiklik antidepresandır. Yan etkilerin sıklığı ve belirginliği nedeniyle, amitriptilin genellikle bu endikasyonlar için ikinci basamak tedavi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ramelteon</span>

Rozerem markası altında satılan Ramelteon, suprakiazmatik çekirdekteki (SCN) MT1 ve MT2 reseptörlerine seçici olarak bağlanan bir uyku maddesi ilacıdır.

Zolpidem, öncelikle uyku sorunlarının kısa süreli tedavisi için kullanılan bir ilaçtır. Rehberler, uykusuzluk ve uyku hijyeni gibi davranış değişiklikleri için yalnızca bilişsel davranışçı terapi denendikten sonra kullanılmasını önermektedir. Uykuya başlama süresini yaklaşık on beş dakika azaltır ve daha yüksek dozlarda insanların daha uzun süre uykuda kalmasına yardımcı olur. Ağız yoluyla alınır ve tabletler, dil altı tabletleri veya ağızdan sprey şeklinde mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Lorazepam</span> benzodiazepin ilaç

Ativan markası altında satılan Lorazepam, bir benzodiazepin ilacıdır. Anksiyete bozuklukları, uyku sorunları, şiddetli ajitasyon, status epileptikus dahil aktif nöbetler, alkol yoksunluğu ve kemoterapinin neden olduğu bulantı ve kusmayı tedavi etmek için kullanılır. Ayrıca ameliyat sırasında anterograd amneziyi önlemek ve mekanik ventilasyona maruz kalanları yatıştırmak için kullanılır. Kokain kullanımına bağlı akut koroner sendrom için diğer tedavilerle birlikte de kullanılır. Ağız yoluyla veya bir kas veya damar içine enjeksiyon olarak verilebilir. Enjeksiyonla verildiğinde etki başlangıcı bir ile otuz dakika arasındadır ve etki bir güne kadar sürer.

Vilazodon, majör depresif bozukluğu tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Ağızdan alınır.

Mepiprazol, İspanya'da pazarlanan ve ek antidepresan özelliklere sahip fenilpiperazin grubunun anksiyolitik bir ilacıdır. 5-HT2A ve α1-adrenerjik reseptör antagonisti olarak görev yapar ve geri alımını inhibe eder ve serotonin, dopamin ve norepinefrin salınımını değişen oranlarda indükler ve bir serotonin antagonisti ve geri alım inhibitörü (SARI) olarak tanımlanmıştır. İrritabl bağırsak sendromu (IBS) olan hastalarda mepiprazolün kontrollü klinik denemeleri yapılmıştır ve ilacın bazı hastalarda IBS semptomlarını hafifletmede bazı yararları olduğu görülmüştür. Trazodon, nefazodon ve etoperidon gibi diğer fenilpiperazinlere benzer şekilde, mepiprazol aktif metabolit olarak mCPP üretir.

Niaprazin, fenilpiperazin grubunun yatıştırıcı-hipnotik bir ilacıdır. 1970'lerin başından beri Fransa, İtalya ve Lüksemburg dahil olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde uyku bozukluklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Uygun güvenlik ve tolere edilebilirlik profili ve kötüye kullanım potansiyeli olmaması nedeniyle çocuklar ve ergenlerde yaygın olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Davranışsal uyku tıbbı</span>

Davranışsal uyku tıbbı (BSM), uyku tıbbı içinde, uykuyu etkileyen psikolojik, fizyolojik, davranışsal, bilişsel, sosyal ve kültürel faktörlere odaklanan, uyku ile ilgili bozuklukların bilimsel araştırmasını ve klinik tedavisini kapsayan bir alandır. BSM'nin klinik uygulaması, öncelikle farmakolojik olmayan tedavileri kullanan kanıta dayalı bir davranışsal sağlık disiplinidir. BSM müdahalelerinde kullanılan birincil teknikler, uyku ile ilgili zorlukları başlatan ve sürdüren davranış, düşünce ve çevresel faktörlerde sistematik değişiklikleri içerir.

(S)-ketamin veya S(+)-ketamin olarak da bilinen esketamin, ketaminin S(+) enantiyomeridir, genel anestezik ve depresyon tedavisi için antidepresan olarak kullanılan dissosiyatif halüsinojen bir ilaçtır. Diğerlerinin yanı sıra Spravato, Ketanest markaları altında satılmaktadır. Esketamin, NMDA reseptör antagonizmi açısından ketaminin aktif enantiyomeridir ve rasemik ketaminden daha güçlüdür.

Buprenorfin/nalokson, buprenorfin ve nalokson içeren sabit doz kombinasyon ilaçtır. Opioid kullanım bozukluğunu tedavi etmek için kullanılır ve opioid kullanım bozukluğunun ölüm oranını %50 azaltır. Kullanma isteğini ve yoksunluk belirtilerini giderir.

Suvoreksant, uykusuzluk tedavisinde kullanılan oreksin antagonisti bir ilaçtır. Yetişkinlerde uykuya başlama ve/veya sürdürmede güçlüklerle karakterize edilen uykusuzluğun tedavisi için özel olarak endikedir. Suvoreksant uykuya daha hızlı dalmaya, daha uzun uyumaya, gece yarısı daha az uyanık olmaya ve daha kaliteli bir uyku çekmeye yardımcı olur. Etkinliği orta düzeydedir ve diğer oreksin antagonistlerine benzer, ancak benzodiazepinler ve nonbenzodiazepinlerden daha düşüktür. Suvoreksant ağızdan alınır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.