Melanozom, hayvanlar aleminde en yaygın ışık emici olan melanini içeren bir organeldir. Melanozom üreten hücrelere melanosit denir. Pigmentlerin içine yerleşmesinden önceki evresine premelanozom denir. Melanin üretiminde etkili olan aminoasit tirozin, enzim ise tirozinazdır. Melaninin üretilmesinde görev alan bu ve diğer enzimlerin yokluğu akşınlık(albinizm) hastalığına yol açar.
Tirozin + tirozinaz → DOPA → oksidasyon polimerizasyon → melanin
Hücre ve organellerin yapıları | |
|---|---|
| Endomembran sistem | Hücre zarı • Çekirdek (ve Çekirdekçik) • Endoplazmik retikulum • Golgi aygıtı • Parentezom • Otofaji • Veziküller (Eksozom • Lizozom • Endozom • Fagozom • Koful) Sitoplazmik granül: Melanozom • Peroksizom (Glioksizom, Peroksizom) • Weibel-Palade cisimciği |
| Hücre iskeleti | Mikrofilamentler • Ara filamentler • Mikrotübüller • Prokaryotik hücre iskeleti • MTOMlar: Sentrozom/Sentriyol • Bazal cisimcik • Eksen direği cisimciği •Miyofibril |
| Endosimbiyontlar | |
| Diğer internal | |
| Eksternal | |
Element, aynı cins atomlardan oluşan ve kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere verilen isimdir.
Amino asitler, proteinleri oluşturan temel yapı taşlarıdır.
Triiyodotironin veya T3; tiroit bezi tarafından salgılanan, iki adet tirozin aminoasitinden oluşan, iyot atomları içeren bir hormondur.
Melanin, suda erimeyen genellikle kahverengi-sarı, fazla yoğunlaştığı bölgelerde kara renkli bir pigmenttir. Doğadaki üç kahverengi pigmentten biridir; öteki ikisi lipofuscin ve hemosiderin’dir. Gözün irisinde mavi ya da yeşil renkli olabilir.
Enzimler, kataliz yapan biyomoleküllerdir. Neredeyse tüm enzimler protein yapılıdır. Enzim tepkimelerinde, bu sürece giren moleküllere substrat denir ve enzim bunları farklı moleküllere, ürünlere dönüştürür. Bir canlı hücredeki tepkimelerin neredeyse tamamı yeterince hızlı olabilmek için enzimlere gerek duyar. Enzimler substratları için son derece seçici oldukları için ve pek çok olası tepkimeden sadece birkaçını hızlandırdıklarından dolayı, bir hücredeki enzimlerin kümesi o hücrede hangi metabolik yolakların bulunduğunu belirler.
Bronzlaşma, güneşten kaynaklanan ultraviyole ışık ile deri renginin doğal bir fizyolojik cevap ile kararmasıdır. Güneşte fazla kalmak ile güneşlenilen bölgede güneş yanığı da oluşabilir.
Döllenme, yeni bir bireysel organizma oluşturma veya yavruların gelişimini başlatmak için gametlerin kaynaşması olayı.
Albinizm ya da akşınlık, derideki melanositlerin melanin pigmentini üretebilmeleri için gerekli olan tirosinaze (tyrosinase) enziminin eksikliğinin sonucu ortaya çıkan doğumsal bir hastalıktır. Bu hastalığa albinizm, hastalara ise albino denir.
Bir gen bir enzim hipotezi, genlerin enzimler aracılığıyla etkilerini gösterdiği fikridir, öyle ki her gen bir enzimin üretiminden sorumludur, o enzim de metabolik bir yolakta bir adıma etki eder. Bu kavram George Beadle ve Edward Tatum tarafından Neurospora crassa küfündeki genetik mutasyonlar hakkındaki önemli bir makalede ilk defa dile getirilmiş, daha sonra iş arkadaşları Norman Horowitz tarafından "Bir gen bir enzim hipotezi" olarak adlandırılmıştır. Sonraları moleküler biyoloji olarak adlandırılacak bilim dalının ilk önemli buluşu sayılmasına rağmen, bu fikrin kısa süre sonra aşırı basit olduğu anlaşılmıştır. Daha sonradan "bir gen-bir polipeptit" olarak yeniden ifade edildikten sonra dahi günümüzde genler ile proteinler arasındaki ilişkiyi açıklamakta yetersiz sayılmaktadır. Ökaryotlarda alternatif alternatif uçbirleştirme ile bir genden çeşitli proteinlerin üretilebilmesi bir gen-bir polipeptit hipotezi ile uyuşmamaktadır.
Göze renk veren anatomik yapı iristir.
Fenilketonüri, Fenilketonuria ya da PKU; otozomal çekinik kalıtım gösteren metabolik bir hastalıktır. Hasta kişiler fenilalanin amino asitini tirozin amino asitine çeviremezler. İki amino asit arasındaki tek fark tirozinde bulunan hidroksil grubudur (-OH). Fenilalanini tirozine çevirmek için gerekli olan reaksiyonu katalizleyen enzime fenilalanin hidroksilaz (PAH) enzimi adı verilir ve fenilketonüri hastalarında karaciğerde işlev gören bu enzim aktif değildir. Dolayısıyla vücutta birikmiş olan fenilalanin ve türevleri beyin omurilik sıvısına geçer, burada bileşiklerin düzeyi yükselir ve hasta bireyde zeka ve nörolojik gelişim geriliğine neden olur.
Fosforilasyon, bir fosfat grubunun organik moleküle bağlanmasıdır. Fosfat grubunun ayrılması ise defosforilasyon olarak adlandırılır.
Vitiligo, derideki melanin pigmentinin azalması ya da yokluğu nedeniyle ortaya çıkan soluk lekelerdir. Derisi koyu renkli olan bireylerde daha belirgindir. Açık renkli derisi olan bireylerde güneş etkisiyle bronzlaşmada belirginleşirler. Lekeler farklı büyüklüktedir. Eller, bilekler, ağız ve göz çevresi derisi, anüs ve dış genital organların derisi vitiligonun en sık rastlandığı alanlardır. Yerel albinizm olarak bilinir.
Tirozin kinaz, protein fosforilasyonunu sağlayan protein kinaz ailesine mensup bir enzim. Fosforilasyona uğrayan aminoasit türü tirozin olduğundan bu enzime tirozin kinaz adı verilmiştir. Tirozin kinaz, proteinlerdeki tirozin rezidülerine ATP'den fosfat grubu transfer edebilir.
Protein fosforilasyonu, bir proteine bir fosfat grubu (PO4) eklenmesidir. Protein fosforilasyonu pek çok hücresel süreçte önemli bir rol oynar.
Pleiotropi tek bir genin birden fazla fenotipik özelliği etkilemesi durumudur. Böylece bir gendeki yeni bir mutasyon bazı ya da tüm özellikler üzerinde aynı anda etkili olur. Bir özellik üzerindeki seçilim genin belli bir versiyonunun yararına işlerken, başka bir özellik üzerindeki seçilim de o genin başka bir versiyonu yararına işliyorsa pleiotropi bir sorun teşkil edebilir.
Ömelanin bir pigmenttir ve diğer bir pigment çeşidi feomelanin ile birlikte saç rengini belirler. Bu iki pigment aynı zamanda melanin olarak da aynı isimle anılır. Ömelanin siyah ve kahverengi saç tiplerinde baskın gelirken diğer tip olan feomelanin açık sarı, sarı ve kızıl saç renginden sorumludur.
Feomelanin bir pigmenttir ve diğer bir pigment çeşidi ömelanin ile birlikte saç rengini belirler. Bu iki pigment aynı zamanda melanin olarak da aynı isimle anılır. Ömelanin siyah ve kahverengi saç tiplerinde baskın gelirken diğer tip olan feomelanin açık sarı, sarı,turuncu ve kızıl saç renginden sorumludur.
Dudak, çenelere bağlı yatay bir çift yumuşak uzantılardır ve insanlar da dahil olmak üzere birçok hayvanın ağzının en görünür kısmıdır. Omurgalılarda dudaklar yumuşak hareket eden bir yapıya sahiptir. Yemek yeme, konuşma, öpme gibi fonksiyonları sağlar. İnsan dudakları da somatosensoriyel bir organdır ve öpüşme ve diğer samimiyet eylemlerinde kullanıldığında erojen bir bölge olabilir.
Radyotrofik mantarlar, melanin pigmenti kullanarak gama ışınını büyüme için kimyasal enerjiye çeviren mantarlardır. Bu işleyişin, karbonhidratlar gibi indirgenmiş organik karbon sentezi yapan fotosentetik organizmalara benzer şekilde olduğu tahmin edilmekle birlikte, melanin içeren mantarların fotosentez gibi çok adımlı mı, yoksa kemosentez benzeri bir yol mu izlediği bilinmemektedir.