İçeriğe atla

Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane

Günümüzde Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Haydarpaşa Kampüsü olan, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane binası

Tıphane, Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane veya Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, (Osmanlıca: مَكْتَبِ طبیە شاهانە) kökü Osmanlı Padişahı II. Mahmud'un 14 Mart 1827'de açtığı Tıphaneye uzanan Türkiye tarihindeki ilk tıp fakültesidir. Bugünkü İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ve İstanbul Tıp Fakültesinin Osmanlı'nın son dönemlerindeki adıdır.[1][2]

Tarihçe

III. Selim döneminde başlayan Osmanlı ordusundaki yenileşme hareketi II. Mahmud döneminde de artarak devam etti. 1826'da Yeniçeri Ocağının kaldırılması ile yerine kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunun her tertibine bir hekim ve bir cerrah tayin edilmesi gerekirken hekim sayısının yetersizliğinin yanı sıra modern anlamda ehliyetli hekim bulunamaması da sorun oldu. Bu dönemde geleneksel usta-çırak usulü ile hekim yetiştirilmesine dayalı olan darüşşifalardaki eğitim sistemi artık çağın gereklerini karşılayamamaktaydı. Bu dönemde Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi, Sultan II. Mahmud'a verdiği üç takrirle yeni bir Tıphane kurulmasını ve hoca tayin edilerek yetenekli çocuklara tıp okutulmasını önerdi.

14 Mart 1827'de Sultan II. Mahmud tarafından Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Mamure, Şehzadebaşı'ndaki Tulumbacıbaşı Konağı'nda açıldı. Okulun ilk nazırı (dekanı) Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi oldı. Konağın üst katı Tıphane, alt katı Cerrahhane halinde düzenlenerek eğitime başlandı. Ancak binanın zamanla yetersiz gelmesi ile Cerrahhane, 1832'de Topkapı Sarayı sahilindeki yeni yerine taşındı. 1836'da Tulumbacıbaşı Konağı'nın satılması üzerine Tıphane-i Amire de Topkapı Sarayı'ndaki Otlukçu Kışlası'na (Kırmızı Kışla) taşındı. Tıphane ve Cerrahhane burada tekrar birleştirildi, hocalar ve kadrolar genişletildi, eğitim programı yeniden düzenlendi ve öğrencilerle birlikte okulun kadrosu 230 kişiye ulaştı. Zamanla Otlukçu Kışlasının da yetersiz gelmeye başlaması ile günümüzde Galatasaray Lisesinin bulunduğu yerdeki Enderun Ağaları Mektebi binasının tamir edilmesi ile Ekim 1838'de Galatasaray'daki yeni binaya taşınıldı.[3]

14 Mart 1827'de açılan Tıphane, 1839'da Tanzimat Fermanı'nın ilanı Viyana'dan getirtilen genç doktor Charles Ambrose Bernard tarafından reforme edilmesiyle, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane (Ecole Imperiale de Medicine) adıyla anılmaya başlandı. Sultan Abdülmecid, Mekteb-i Tıbbiye ile yakından ilgilenir; sene sonundaki sınavları bizzat takip ederdi. Avrupa'da bazıları kesimlerin fakülteyi küçümsediğini duyan Sultan Abdülmecid, 1847 yılında Tıbbiye mezunlarını, Viyana'ya gönderdi. Tıbbiyeliler buradaki hocaların huzurunda açık bitirme imtihanlarına girerek başarılı oldular ve böylece İstanbul'daki Mekteb-i Tıbbiyenin, Avrupa standardında tıp eğitimi verdiği ispatlanmış oldu.[4]

Mekteb-i Tıbbiye 1839'dan 1903'e dek çeşitli binalarda tedrisat yaptıktan sonra, Haydarpaşa'da Sultan Abdülhamid'in 1903'te İstanbul Güzel Sanatlar Mektebi hocaları Mimar Alexandre Vallury ve Raimondo d'Aronco'ya oryantalist üslupta yaptırdığı ve bugün hala ayakta olan binaya taşındı. 1867'de sivil öğrenciler için ayrıca Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye kuruldu. 1909 yılında, Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye ile askeri tabip yetiştiren Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ile birleştirilerek Darülfünun Tıp Fakültesi adını aldı.

1924'te Haydarpaşa'daki binanın merkezden uzak olması ve yetersiz hasta sayısından dolayı öğrencilerin klinik staj öğrenimleri Cerrahpaşa, Gureba ve Haseki hastanelerinde yapılmaya başlandı. 1933'te Üniversite Reformu'ndan sonra okul tekrar Avrupa yakasına taşındı ve İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi ismini aldı. Bu dönemde Beyazıt, Cerrahpaşa, Gureba, Haseki, Şişli ve Bakırköy'de eğitim veren okul 1967'de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ve İstanbul Tıp Fakültesi olarak ikiye bölündü. Haydarpaşa'daki bina 1934'te Haydarpaşa Lisesine, ardından 1984'te Marmara Üniversitesine[5] ve 2015'te Sağlık Bilimleri Üniversitesine[6] tahsis edilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ Prof. Dr. Fatma Arın NAMAL. "İstanbul Tıp Fakültesi Kısa Tarihçesi". 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023. 
  3. ^ "Evolution of the medical faculty from Tıphane to Cerrahpaşa Medical Faculty (1827–2019)". cerrahpasamedj.org. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  4. ^ Ekrem Buğra Ekinci / Osmanlıya Miras Kalanlar s.58
  5. ^ Ekrem Buğra Ekinci / Osmanlıya Miras Kalanlar s.60
  6. ^ "Tarihçemiz". Sağlık Bilimleri Üniversitesi. 19 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022. 

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

  • Fredj, Claire. "Quelle langue pour quelle élite ? Le français dans le monde médical ottoman à Constantinople (1839-1914)". Güneş Işıksel; Emmanuel Szurek (Ed.). Turcs et Français (Fransızca). s. 73-98. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Tıp Fakültesi</span> İstanbul Üniversitesine bağlı tıp fakültesi

İstanbul Tıp Fakültesi, Türkiye'nin en eski üniversitesi İstanbul Üniversitesine bağlı, Türkiye'nin ilk tıp fakültesidir. İstanbul Tıp Fakültesi Osmanlı'nın 1827'de kurulan ilk tıp fakültesi Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'nin devamıdır. Üniversite reformuyla kurulmuş ilk tıp fakültesidir. Türkiye'de modern tıbbın gelişimine öncülük etmiş, sayısız hekim ve bilim insanı yetiştirmiştir. Fatih ilçesinin Çapa semtinde yer almasından dolayı halk arasında Çapa Tıp Fakültesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Hekim İsmail Paşa</span>

Hekim İsmail Paşa ya da Sakızlı Sotori,, Osmanlı siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Marko Paşa</span>

Marko Paşa ya da asıl adıyla Markos Apostolidis, baba adı Apostol (Αποστολος), Rum asıllı Osmanlı hekimiydi.

<span class="mw-page-title-main">Tıp Bayramı</span> Türkiyede kutlanan bir gün

Tıp Bayramı, her yıl 14 Mart'ta kutlanan, Türkiye'de tıp doktorlarının hizmet sorunlarının tartışıldığı, bilime katkılarının ödüllendirildiği bir anma ve kutlama günüdür.

Osmanlı tıbbı, İslam tıbbının bir parçası olan ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde geliştirilen tıp biçimi.

Mustafa Behçet Efendi, Osmanlı saray hekimi.

TSK nın Kara, Deniz ve Hava Harp Okullarında yetiştirmediği sınıf ve branşlardaki açığı kapatmak için askerî lise ve lise çıkışlı olmak şartı ile sınavla seçilen öğrenciler yurt içi ve yurt dışındaki fakülte ve yüksek okullarda askeri öğrenci olarak öğrenim görürler. Bu görevi yürütmek maksadı ile Ankara Cebeci'de Fakülte ve Yüksek Okullar Komutanlığı kurulmuş olup daha sonra bu uygulamadan vazgeçilmiş ve sadece Bando Sınıfına yönelik subay ihtiyacının karşılanmasında kullanılmıştır.

Abdülhak Molla, Osmanlı şair ve hekim.

<span class="mw-page-title-main">Spiridon Mavroyeni Paşa</span>

Ispiro Mavroyani veya Spiridon Mavroyeni Paşa, Osmanlı padişahı II. Abdülhamit'in özel hekimi, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane hocası, Cemiyet-i Tıbbiye-i Şahane başkanı ve Meclis-i Ayan üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu vakıf üniversitesi

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi, Fatih, İstanbulda yerleşik vakıf üniversitesi. Bezmiâlem Valide Sultan, Silahtar Abdullah Ağa ve Abdülhamit Sani mazbut vakıfları adına Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2010'da kurulmuştur. İsmini Osmanlı padişahı II. Mahmud'un eşi, Abdülmecid'in annesi Bezmialem Valide Sultan'dan alır. Üniversitede eğitim dili %70 Türkçe, %30 İngilizcedir. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi kardeş üniversitesidir, iki Üniversite de Vakıflar Genel Müdürlüğüne bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı ordusu</span> Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri gücü

Osmanlı İmparatorluğu'nun silahlı kuvvetleri kara ordusu, donanma ve tayyare bölüklerini içermekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim</span> Osmanlı Devletinde eğitim sistemi

Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim. İslam eğitim sisteminin temel kurumu olan medrese, Osmanlılar dönemininde de eğitimin temeli olmuş, Osmanlı İmparatorluğu'na uygun biçimsel gelişmeler göstermiştir. Medrese sıbyan mektebinden sonra orta, lise, yüksek okul ve üniversite eğitimi veren, İslami kimliği nedeniyle yalnızca Müslümanların devam ettiği bir eğitim kurumu özelliğindedir. İmparatorluk sınırlarındaki Müslümanların eğitimi ulema adı verilen dindar topluluk tarafından İslam dininin hükümlerine göre denetlenmekteydi. II. Mahmut dönemine kadar İslami örgütlenme yürütülmüştür. Bu dönemde batı biçimi kurumlar oluşturulmadan önce, memur yetiştirmek amacıyla Acemi Oğlanlar Ocağı ve Enderûn Mektebi; sivil halkın eğitimi amacıyla Sıbyan Mektepleri ve Medreseler kurulmuş idi. İlk medrese 1331'de kurulan İznik Orhaniyesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Tıp fakültesi</span> tıp alanında eğitim veren kurum

Tıp fakültesi, tıp biliminin öğretildiği ve bu bilim içindeki çeşitli dallarda araştırmalar yapılan fakülte. Mezunları, tıp doktoru unvanı almaktadır. Ayrıca mezuniyet sonrası uzmanlık eğitimi ile uzman doktor, operatör doktor gibi unvanlar verilir. Temel tıp bilimleri alanında yüksek lisans ve doktora eğitimleri de verilmektedir. Türkiye’de tıp fakülteleri liseden sonra ülke genelinde yapılan bir merkezi sınavla öğrenci kabul etmektedir. Eğitim süresi 6 yıldır. Okullar farklı eğitim modellerini tercih etse de ülke genelindeki fakültelerde ilk 3 yıl teorik eğitim laboratuvar dersleriyle beraber verilir sonraki 2 yıl çeşitli bölümlerde stajlara devam edilirken öğrencilerin bilgileri sözlü sınavlarla da sınanmaya başlanır ve okulun son sınıfında Intörn (stajyer) adıyla hastanede gözetim altında çalışmaya başlar. Intörn (stajyer) maaşı, 2022 yılında asgari ücret olarak verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cerrahpaşa Tıp Fakültesi</span> Türkiyede bir tıp fakültesi

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, 14 Mart 1827'de II. Mahmut tarafından kurulan Tıphane-i Amire'nin ve Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'nin devamı olan, Türkiye'nin ilk ve en köklü iki tıp fakültesinden biridir. Fakülte adını; bulunduğu semte ismini veren, III. Murad ve III. Mehmed devrinde sadrazamlık yapmış bir hekim olan Cerrah Mehmed Paşa'dan alır.

Hamidiye Tıp Fakültesi Sağlık Bilimleri Üniversitesine bağlı 2015 yılında kurulan askeri ve sivil öğrenci yetiştiren fakülte.

<span class="mw-page-title-main">Serviçen Efendi</span> Ermeni asıllı Osmanlı siyasetçi ve hekim

Serviçen Efendi ya da Serovpe Viçenyan Ermenice: Սերովբե Վիչենյան (1815-1897), Ermeni asıllı Osmanlı hekimdir.

<span class="mw-page-title-main">İstefanaki Karatodori</span> Osmanlı Rumu hekim

İstefanaki Karatodori Osmanlı Rumu bilgin, doktor ve devlet adamı. II. Mahmud'un saray hekimidir.

İstanbul'da, ordunun veteriner hekim ihtiyacını karşılamak üzere 1842 yılında açılmış askeri bir okul.

<span class="mw-page-title-main">Kostantinos Karatodori</span> Rum asıllı Osmanlı hekim

Kostantinos Karatodori, Osmanlı Padişahı Abdülmecid'in özel doktoru olarak görev yapan Osmanlı Rum hekimidir.

Darülfünun Tıp Fakültesi, Darülfünun-u Osmani Tıp Fakültesi, Darülfünun-u Şahane Tıp Fakültesi veya Haydarpaşa Tıp Fakültesi, 1909'da Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ve Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiyenin birleştirilmesiyle açılan, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahanenin devamı ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ve İstanbul Tıp Fakültesinin öncülü olmuş tıp fakültesidir. 1912'de Darülfünun-u Osmaninin, İstanbul Darülfünunu adını almasıyla "İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi" adıyla da anılmıştır. Fakültenin ilk reisi (dekanı) Cemil Topuzlu Paşa'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.